دو روز انتهایی هفته گذشته شاهد سوختن حداقل ۴۱ هکتار از جنگلهای هیرکانی در استان گیلان بودیم. مسئولان منابع طبیعی منطقه، افزایش شدید دمای هوا و وزش بادهای گرم را به عنوان عامل اصلی این آتشسوزی معرفی کردهاند. این در حالی است که پیش از این وزش بادهای گرم مدیترانهای در جنگلهای شمال صرفا در فصل پاییز سابقه داشت و اکنون وزش این بادها و وقوع آتشسوزی در میانه فصل زمستان در جنگلهای هیرکانی را میتوان به عنوان یکی از نشانههای تغییر اقلیم در نظر گرفت.
اصولا تغییرات اقلیمی در سطح جهان باعث جابهجایی فصلها شدهاند که این مساله تغییر الگوی آب و هوایی در اکوسیستمهای مختلف را به همراه داشته است. بر این اساس، تغییر الگوی وقوع آتشسوزی در جنگلهای ایران نیز از جمله تاثیرات تغییرات الگوهای آب و هوایی محسوب میشود. این نوسانات دانشمندان کشورهای مختلف را بر آن داشته است تا نسبت به تغییر روال عادی زندگی انسانها و حیات ساکن در اکوسیستمهای حساس هشدار دهند. همانطور که آتشسوزیهای غیرمنتظره جنگلهای هیرکانی نیز روند زندگی مردم مجاور این جنگلها و الگوی حیات طبیعی حیات وحش منطقه را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.
باید اذعان داشت که ما نمیتوانیم به طور کامل جلوی بروز نوسانات آب و هوایی را بگیریم، اما میتوانیم با برداشتن گامهایی مهم اثرات ناشی از این نوسانات را در کشور خودمان بخصوص جنگلهای هیرکانی کمتر کنیم. البته مسئولان سازمان جنگلها و مراتع همواره تاکید دارند که عامل شروع بیش از ۹۰ درصد آتشسوزی جنگلهای کشور، انسانها هستند. اگر این آمار صحت داشته باشد، میتوان با ارائه آموزش و آگاهیبخشی در میان جوامع محلی و تشدید تنبیهات و جرایم جنگلسوزی تا حد زیادی جلوی وقوع آتشسوزی را در جنگلهای ایران گرفت. چراکه تعداد اندکی از افراد از روی سودجویی گاهی سطح وسیعی از جنگلهای کشور را به آتش میکشند و خسارات جبرانناپذیری به بار میآورند. این افراد کمتر در اثر فرهنگسازی حاضر به تغییر رفتار خود میشوند و با چنین افرادی بیشتر باید با زبان تنبیه سخن گفت. از سوی دیگر، تقویت تجهیزات اطفای حریق و ارائه آموزشهای بیشتر و افزایش تعداد نیروهای جنگلبانی نیز میتواند تاثیر بسیاری در کاهش اثرات مخرب آتشسوزی در جنگلهای کشور داشته باشد.
دکتر هادی کیادلیری، کارشناس جنگل