آخرین خبرها
خانه / بایگانی/آرشیو برچسب ها : حاشيه نشين

بایگانی/آرشیو برچسب ها : حاشيه نشين

اشتراک به خبردهی

اوقات فراغت با حرف غنی نمی‌شود

مدارس که تعطیل می‌شود، دانش‌آموزان که از درس و مشق فارغ می‌شوند، دغدغه تازه‌ای در چاردیواری خانواده جان می‌گیرد؛ مساله‌ای به نام اوقات فراغت که به اشتباه در کشورمان محدود به تابستان‌ها شده و هیچ وزارتخانه یا سازمانی نمی‌خواهد یا نمی‌تواند از پس حل و فصل این مساله بر بیاید.

در این گیر و‌دار از معاونت جوانان وزارت ورزش و جوانان خبر رسیده که قرار است اوقات فراغت جوانان مناطق حاشیه‌نشین نیز غنی شود، اتفاقی که کارشناسان درباره‌اش می‌گویند بر خلاف خوشایند بودنش نمی‌توان به تاثیرگذاری‌اش امیدوار بود، چرا که با توجه به نبود اعتبار و امکانات در مناطق حاشیه‌نشین این کار فقط با تعامل جدی سازمان و نهاد‌های مختلف شدنی است.

18 میلیون آمار افرادی است که در حاشیه شهرها و محلات ناکارآمد شهری ساکن شده‌اند و چنانچه آمار حدود 30درصدی جوانان از جمعیت کشور را به این مناطق نیز تعمیم دهیم، می‌توان گفت حدود شش میلیون جوان حاشیه‌نشین در کشور داریم که به کمترین امکانات نیز دسترسی ندارند و نسبت به دیگر مناطق با آسیب‌های اجتماعی بیشتری دست و پنچه نرم می‌کنند. این درحالی است که باید یادآور شد نوجوانان و جوانان تنها افرادی نیستند که نیاز به اوقات فراغت دارند.

فراغت در حاشیه

پای اوقات فراغت قرار است به مناطق حاشیه‌نشین نیز باز شود، این اتفاق را محسن طلایی‌ماهانی، مدیرکل طرح‌های ملی جوانان وزارت ورزش و جوانان  مطرح می‌کند.

آن طور که او توضیح می‌دهد، امسال برنامه اوقات فراغت با اولویت پوشش مناطق حاشیه‌نشین اجرا می‌شود و برای بهتر انجام شدن کار قرار است سازمان‌های مردم نهاد نیز در اجرا و نظارت بر آن نقش داشته باشند.

این درحالی است که کارشناسان همیشه از نبود برنامه‌ریزی و راهکار برای غنی‌سازی اوقات فراغت در کشور انتقاد دارند؛ چراکه به نظر آنها وزارت ورزش و جوانان به عنوان متولی اصلی امور جوانان تاکنون نتوانسته گامی مثبت در این زمینه بردارد.

فقر اعتبار و مدیریت

به نظر می‌رسد هدر رفتن اوقات فراغت جوانان را نمی‌توان فقط به پای وزارت ورزش و جوانان نوشت؛ زیراسازمان‌ها و نهادهای دیگری نیز در این بین نقش دارند، اما برای آنها تنها چیزی که مهم نیست رسیدگی به امور جوانان است.

کارشناسان از این گله می‌کنند که تمام هم و غم وزارت ورزش و جوانان نیز مسائل ورزشی است به همین خاطر نیازهای اصلی جوانان به فراموشی سپرده شده است.

مدیرکل طرح‌های ملی جوانان وزارت ورزش و جوانان درباره مشکلاتی که سبب شده مسائل جوانان حل و فصل نشود، تصریح می‌کند: نبود اعتبار دلیل اصلی است و این که ساختار نیز به گونه‌ای است که سبب شده مشکلات جوانان در ورزش خلاصه شود.

افزون بر این، معاونت ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان ماه‌هاست در تلاش است تا پورتال جامع اوقات فراغت را رونمایی کند تا به این شکل از موازی‌کاری دستگاه‌هایی که در زمینه اوقات فراغت تلاش می‌کنند کاسته شود، اما به دلیل نبود اعتبار تاکنون موفق به این کار نشده است. این درحالی است که اعتبار مورد نیاز برای این کار به قدری ناچیز است که مدیرکل طرح‌های ملی جوانان وزارت ورزش و جوانان تمایلی ندارد به آن اشاره کند.

نیازسنجی مبتنی بر محله

با توجه به جمعیت قابل توجه حاشیه‌نشین در کشور باید تمامی دستگاه‌ها برای رفع نیاز‌های آنها اقدام کنند، زیرا غنی‌سازی اوقات فراغت در تربیت نسل خلاق و آینده‌ساز جامعه تاثیرگذار است.

آن طور که حسن موسوی‌چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی کشور   توضیح می‌دهد، برای غنی‌سازی اوقات فراغت جوانان حاشیه‌نشین نمی‌توان در تهران نشست و برای آنها برنامه‌ریزی کرد بلکه باید این مهم از طریق نیازسنجی مبتنی بر محله و شواهد انجام شود.

او تاکید می‌کند که برای گرفتن نتیجه مثبت، مسئولان باید در مناطق حاشیه‌نشین بسترسازی کنند و به خانواده‌ها اجازه بدهند برای رفع نیازهایشان برنامه‌ریزی و اقدام کنند.

این درحالی است که اوقات فراغت نباید فقط جنبه سرگرمی داشته باشد، زیرا مسئولان باید به شکلی برنامه‌ریزی کنند که اوقات فراغت جوانان و نوجوانان به پویایی،ارتقای مهارت و سلامت آنها نیز منجر شود.

ورزش‌زدگی مزمن

برخی کارشناسان شرایط نامناسب حوزه جوانان را ناشی از این می‌دانند که عملکرد وزارت ورزش و جوانان در ورزش خلاصه شده است. همایون هاشمی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز چنین نظری دارد. او با انتقاد از عملکرد وزارت ورزش و جوانان درخصوص پرداختن به مسائل جوانان ​می‌گوید: اوقات فراغت جوانان باید به عنوان فعالیت اصلی این وزارتخانه باشد، اما اقدام صورت گرفته در این وزارتخانه تاکنون مناسب نبوده است.

آن طور که او توضیح می‌دهد، جوانان در کشور با مسائل و آسیب‌های اجتماعی زیادی رو‌به‌رو هستند و این خطرات در مناطق حاشیه نشین بیداد می‌کند، به همین خاطر نیاز به توجه ویژه مسئولان دارد. به نظر هاشمی برای عملکرد بهتر این وزارتخانه باید از مدیران جوان بهره گرفته شود.

اوقات فراغت دغدغه جدی خانواده‌هاست،اما تاکنون در کشورمان برنامه جامعی ازسوی وزارتخانه‌هایی مانند ورزش و جوانان و آموزش و پرورش ارائه نشده و به نظر می‌رسید برای رفع این نیاز که به نوعی با شیوع آسیب‌های اجتماعی در بین جوانان آینده کشور بستگی دارد، سران سه قوه باید مداخله کرده وچارچوب‌های لازم را مشخص کنند.

مهدی آیینی

پايگاه هاي خدمات اجتماعي؛ چاره حاشيه نشينان

در 700 منطقه حاشيه نشيني كه تاكنون در كشور شناسايي شده پايگاه خدمات اجتماعي وجود ندارد

براساس آخرين آمار منتشر شده ۸۵۰ محله حاشيه نشين در ۷۷ شهر کشور شناسايي شده و برآورد مي شود در اين مناطق 11 ميليون نفر ساکن باشند، اما تاکنون فقط 150 پايگاه اجتماعي براي حاشيه نشينان داير شده است؛ به بيان ديگر دست کم 700 منطقه حاشيه نشين در کشور وجود دارد که نه فقط ساکنانش با بسياري از کمبودها دست و پنجه نرم مي کنند، بلکه هنوز اقدامات جدي براي شناسايي و برآورده شدن نياز آنها صورت نگرفته است.
براي رفع اين مشکل رئيس مرکز فوريت هاي اجتماعي سازمان بهزيستي ديروز از تاسيس پايگاه هاي خدمات اجتماعي براي حاشيه نشينان خبر داده است؛ رويکردي که برخلاف کارساز بودنش در گرو تامين اعتبار است.
تاريخچه حاشيه نشيني در کشور را مي توان در دهه 50 جستجو کرد، زيرا با گسترش شهرنشيني، امکان کار براي افراد بي مهارت نيز فراهم شد به همين دليل افراد زيادي روستاها را ترک کرده و روانه شهرها شدند؛ اما چون از پس هزينه هاي شهرنشيني بر نمي آمدند در مناطقه حاشيه اي ساکن شدند و در سايه نبود برنامه اي مشخص و کارآمد براي حل مشکل آنها روز به روز نيز به تعدادشان اضافه شد. به همين دليل اين روزها مسئولان از شناسايي 850 سکونتگاه غير رسمي در 77 شهر کشور خبر مي دهند که آمار جمعيت ساکن در آنها به 11 ميليون نفر مي رسد.
بنابراين بيراه نگفته ايم اگر بگوييم نتوانسته ايم در حل معضل حاشيه نشيني در کشور موفق عمل کنيم. يکي از عواملي که سبب شده در اين مسير به نتيجه نرسيم، نوع ديدگاهي است که نسبت به حاشيه نشيني در کشور وجود دارد؛ زيرا تا مدت ها تصور مي شد با برخورد قهري مي توان اين آسيب را درمان کرد. براي نمونه مي توان به نحوه برخورد با منطقه خاک سفيد تهران اشاره کرد که مسئولان با رويکرد قهري با اين پديده برخورد کردند و نتيجه اين شد که آنها فقط صورت مساله را پاک کردند و مشکل باقي ماند.
خوشبختانه اين آخرين تجربه برخورد قهري با پديده حاشيه نشيني بود و بالاخره مسئولان به اين نتيجه رسيدند براي حل مشکل حاشيه نشينان بايد به ساکنان اين مناطق خدمات اجتماعي ارائه کنند؛ زيرا درست نيست که مسئولان خدمات درآمدزا مانند آب، برق و تلفن را به ساکنان اين مناطق ارائه کنند، اما براي ارائه خدمات هزينه بر مانند بهداشت و درمان کم کاري کنند.
بنابراين تاسيس پايگاه هاي خدمات اجتماعي در مناطق حاشيه نشين را بايد کليد حل اين مشکل دانست؛ روش موثري که متاسفانه در کشورمان با اين که شناسايي شده، اما هنوز جدي گرفته نمي شود.

پايگاه هاي اجتماعي بيشتر مي شود
در پايگاه هاي اجتماعي معمولامددکاران و روان شناسان با جلب اعتماد حاشيه نشينان با آنها ارتباط برقرار کرده و با شناسايي نيازهاي اين افراد آنها را به ديگر سازمان ها معرفي مي کنند تا مشکلشان برطرف شود.
حسين اسدبيگي، رئيس مرکز فوريت هاي اجتماعي سازمان بهزيستي، با اشاره به برنامه افزايش تعداد پايگاه‎هاي خدمات اجتماعي در مناطق حاشيه نشين به مهر مي گويد: اکنون ۱۵۰ مرکز براي حاشيه نشين ها فعال است. کارشناسان اين پايگاه ها با کمک مردم سعي مي کنند مشکلات اجتماعي موجود را برطرف کنند و در مجموع اقدامات تسهيل گري براي مسائلي مانند توسعه محله و آموزش افراد انجام دهند.
به گفته وي، در صورت تامين اعتبارات لازم تا پايان سال تعداد پايگاه هاي خدمات اجتماعي در مناطق آسيب خيز کشور افزايش مي يابد.
رئيس مرکز فوريت هاي اجتماعي سازمان بهزيستي در مورد آمار مناطق حاشيه نشين و آسيب خيز يادآوري مي کند: براساس آمار وزارت راه و شهرسازي، هم اکنون ۸۵۰ محله در ۷۷ شهر آسيب خيز و داراي حاشيه نشيني شناسايي شده است که در اين مناطق و محلات پايگاه هاي خدمات اجتماعي راه اندازي شده و مي شود.
در اين مراکز که با کمک کلينيک هاي مددکاري استان تشکيل شده، با شناسايي مشکلات و آسيب هاي محله و منطقه، براي رفع آنها برنامه ريزي و اقدام مي شود.

دستگاه ها به وظيفه خود عمل کنند
شهريور 1393 بود که سند ملي راهبردي احياي بهسازي، نوسازي و توانمندسازي بافت هاي فرسوده و محلات ناکارآمد شهري در هيات دولت به تصويب رسيد که درواقع بازنگري سند ارائه شده سال 82 بود. وزارتخانه و دستگاه هاي متعددي مانند آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي، راه و شهرسازي، وزارت کشور، صنعت، معدن و تجارت، بانک ها، شهرداري ها، ميراث فرهنگي، محيط زيست و سازمان ثبت برخي نهادهايي هستند که بايد براي بهبود شرايط سکونتگاه هاي غيررسمي تلاش کنند. اما دراين ميان بسياري از اين نهاد ها به وظيفه خود عمل نکرده و فقط سازمان بهزيستي و وزارت راه و شهرسازي در اين راه تلاش مي کنند.
حسن موسوي چلک، رئيس انجمن مددکاران اجتماعي ايران نيز در گفت وگو با جام جم مي افزايد: براي رفع مشکل حاشيه نشيني بايد رويکرد اجتماع محور جايگزين روش تخريبي و کالبدي صرف شود؛ چون به اين شکل شناسايي مشکلات و نيازهاي مردم به صورت محلي و بومي با مشارکت مردم و معتمدان صورت مي گيرد.
وي ادامه مي دهد: در واقع پايگاه خدمات اجتماعي فرصتي است که مديريت اجتماعي در اين مناطق را با محوريت مردم و نيازهايشان آن هم با مشارکت خود آنها فراهم مي کند.
موسوي چلک اظهار مي کند: ايزوله کردن اين مناطق و نگاه امنيتي دردي از حاشيه نشينان دوا نمي کند به همين دليل بهتر است اولويت ايجاد پايگاه اجتماعي در اين مناطق باشد .

بنابراين ضعف در توسعه پايگاه هاي خدمات اجتماعي را بايد يکي از عوامل اصلي در کنترل نشدن اين مشکل دانست، علاوه براين بايد يادآور شد حل مشکل حاشيه نشيني در کوتاه مدت امکان پذير نيست و زماني مي توان به حل آن اميدوار بود که تمامي دستگاه ها به دور از هرگونه شعار براي کمک به حاشيه نشيان قدم بردارند، زيرا فعاليت بدون برنامه برخي دستگاه ها در اين حوزه سبب شده ساکنان اين مناطق برچسب حاشيه نشيني گرفته و مشکلاتشان چند برابر شود.
اين درحالي است که براساس سند چشم انداز قرار است تا سال 1404 ساکنان اين مناطق شرايطي برابر با حد متوسط ديگر مناطق کشور داشته باشند، اما با توجه به نبود توجه به رسيدگي به مشکلات حاشيه نشيان مي توان پيش بيني کرد که مشکلات اين افراد حل نشده باقي خواهد ماند.

حاشيه نشيني از حرف تا عمل
در چند ماه گذشته مسئولان زيادي درباره مشکلات حاشيه نشينان حرف زده و وعده برطرف شدن مسائل آنها را مطرح کرده اند، براي نمونه اوايل اسفندماه گذشته بود که وزير بهداشت گفت: 850 هزار نفر از ساکنان مناطق نزديک تهران حتي يک بيمارستان هم ندارند، آن طور که وزير بهداشت گفت: در شهرستان قرچک و پيشوا با 400 هزار نفر جمعيت، حتي يک تخت بيمارستاني هم وجود ندارد يا در ورامين نيز که حدود 450 هزار نفر زندگي مي کنند فقط 120 تخت بيمارستاني وجود دارد.
عبدالرضا رحماني فضلي، وزير کشور نيز اوايل ارديبهشت در حاشيه هفتاد و يکمين جلسه شوراي اجتماعي کشور گفت: در بودجه سال ۹۴ به موضوع حاشيه نشيني توجه ويژه اي شده تا اين مساله سر و سامان يابد.
افزون بر اين اوايل خرداد نيز حجت الاسلام حسن روحاني در جمع مردم غرب استان تهران در ورزشگاه شهيد ثمري ملارد گفت: در شهرستان هاي اطراف تهران با وجود نزديکي به تهران، مشکلات فراواني وجود دارد که بايد اين مشکلات حل و فصل شود. ما در جلسه اي که در تهران با حضور وزرا و استاندار تشکيل داديم مشاهده کرديم مردم مشکلات فراواني دارند و در اين سفر اعلام مي کنم وعده هايي داده مي شود که تا پايان سال ۹۵ عملياتي شود.
مرتضي ميرباقري، معاون اجتماعي وزيرکشور نيز هفتم خرداد اظهار کرد: با ايجاد قطب هاي اقتصادي در کشور شيب هاي تندي بين مناطق برخوردار و کم برخوردار ايجاد شد که براي حل مشکل حاشيه نشيني اين شيب بايد کاهش پيدا کند.

پايگاه خدمات اجتماعي مناسب
حاشيه نشين، سکونتگاه غيررسمي، مناطق کمتر برخوردار و محلات ناکارآمد شهري برخي از اصطلاح هايي است که درباره حاشيه نشينان به کار برده مي شود، اصطلاح هايي که به نظر مي رسد برخي با دقت و وسواس آنها را انتخاب مي کنند، تا بتوانند از زير بار مسئوليت خود شانه خالي کنند، اما مشکلات حاشيه نشيان که اين روزها به اشتباه حکم شهروندان درجه 2 را پيدا کرده اند از عهده يک نهاد يا وزارتخانه خارج است و برطرف شدن آن نياز به همکاري همه سازمان ها و وزارتخانه ها دارد.
پايگاه هاي خدمات اجتماعي اگر بدرستي مديريت شود مي تواند بسياري از کمبود ها را جبران کند به همين دليل مسئولان بايد از مددکاران و روان شناسان خبره در اين پايگاه ها استفاده کنند، زيرا آسيب هاي اجتماعي در اين مناطق آن قدر جدي است که استفاده از کارشناس بي تجربه و آزمون و خطا صدمات جبران ناپذيري به ساکنان اين مناطق مي زند. درواقع کارشناسان اين پايگاه ها بايد آن قدر آگاه باشند که با تسهيل گري و معرفي افراد به دستگاه ها و سازمان هاي مردم نهاد فعال مناسب، مشکلات بهداشتي، اجتماعي و اقتصادي مراجعان را در کمترين زمان حل و فصل کنند.

حاشیه‌ نشینان با وعده به متن نمی‌رسند

حاشیه‌نشینان بار دیگر در خبرها به متن نزدیک شدند، زیرا روز گذشته رئیس‌جمهور در بازدید از غرب استان تهران برای ساکنان مناطق شهر قدس، ملارد و شهریار سخنرانی کرد و گفت وعده‌هایی که برای رفع مشکلات آنها داده شده تا پایان سال 95 عملیاتی خواهد شد. اما این در حالی است که نماینده این مناطق در مجلس تاکید می‌کند در چهار دولت گذشته چنین وعده‌هایی نیز مطرح شده، اما هیچ‌وقت عملی نشده است.

حجت الاسلام حسن روحانی دیروز در جمع مردم غرب استان تهران در ورزشگاه شهید ثمری ملارد گفت: در شهرستان های اطراف تهران با وجود نزدیکی به تهران، مشکلات فراوانی وجود دارد که باید این مشکلات حل و فصل شود. ما در جلسه ای که در تهران با حضور وزرا و استاندار تشکیل دادیم مشاهده کردیم مردم مشکلات فراوانی دارند و در این سفر اعلام می کنم وعده هایی که امروز داده می شود تا پایان سال ۹۵ عملیاتی می شود.

وی اظهار کرد: برای ۲۰ پروژه تصمیم گیری شد و اعتباری بالغ بر ۶۴۲ میلیارد تومان برای تکمیل آن مدنظر قرار گرفت، که از این میان برخی در سال ۹۴ و برخی سال ۹۵ تکمیل شده و در اختیار مردم قرار می گیرد.

به گزارش مهر، روحانی عنوان کرد: عملیات شهرک صنعتی شهریار به مساحت 3000 هکتار آغاز شده و فعالیت عمرانی شهرک های صنعتی ملارد و صفادشت نیز همین امسال آغاز می شود.

رئیس جمهور ادامه داد: یکی از معضلاتی که هر سه شهرستان با آن مواجه هستند و باید به آن رسیدگی کنیم، ایجاد تأسیسات فاضلاب در شهر شهریار، شهرقدس و ملارد است، که ساخت تمامی این تأسیسات امسال و سال آینده عملیاتی خواهد شد.

رئیس جمهور با بیان این که شهرستان های استان تهران از لحاظ مشکلات درمانی شرایط شایسته ای ندارد، خاطرنشان کرد: هر یک از این شهرستان ها به یک بیمارستان مجهز نیاز دارد، که به همین دلیل یک بیمارستان ۳۰۰ تختخوابی در شهریار ساخته و تجهیز می شود.

علاوه بر این، سازمان مدیریت و برنامه ریزی برای احداث ساختمان های موردنیاز وزارت بهداشت و تکمیل و تجهیز این بیمارستان ها اقدامات لازم را انجام خواهد داد. ساخت بیمارستان ۱۶۰ تختخوابی در شهرستان ملارد نیز در دستور کار دولت قرار دارد و بیمارستان امام سجاد نیز بازسازی و تجهیز می شود.

وعده ها را عملی کنید

حسین گروسی، نماینده مردم شهر قدس، شهریار و ملارد نیز با اشاره به این که دیروز رئیس جمهور وعده ساخت بیمارستان، شهرک صنعتی و ایجاد تاسیسات فاضلاب را مطرح کرد، در گفت وگو با جام جم افزود: این وعده ها نباید به فراموشی سپرده شود، زیرا وعده ساخت بیمارستان خیلی وقت است که به مردم این مناطق داده شده و می توان گفت هفت دولت گذشته وعده ساخت آن را داده اند، اما تاکنون عملی نشده است.

گروسی با تاکید بر این که استان تهران حدود چهار میلیون حاشیه نشین دارد، تصریح کرد: حدود دو میلیون از این افراد در غرب تهران زندگی می کنند و به جمعیت حاشیه نشینان تهران روزبه روز افزوده می شود، به شکلی که وقتی از شهر تهران دور می شویم محرومیت موج می زند.

وی ادامه داد: حاشیه نشینان اطراف تهران برای مسائلی مانند بهداشت و درمان، ایاب و ذهاب، حمل و نقل مناسب و آموزش با مشکلات زیادی روبه رو هستند.

به گفته گروسی، حاشیه نشینان در سایه تهران به فراموشی سپرده شده اند.

نماینده مردم قدس، شهریار و ملارد با بیان این که رواج حاشیه نشینی به دهه 60 بازمی گردد، خاطرنشان کرد: شهریار حدود 700 هزار نفر جمعیت و مناطق شهر قدس و ملارد نیز حدود 800 هزار نفر جمعیت دارند، این در حالی است که بیشتر استان های کشور زیر یک میلیون نفر جمعیت دارند به همین دلیل طبیعی است ساکنان این مناطق با مشکلات آموزشی و فرهنگی روبه رو باشند.

گروسی با بیان این که حاشیه تهران را می توان کمربند امنیت این شهر دانست، تاکید کرد: به همین دلیل دولت باید مشکلات این افراد را هر چه زودتر برطرف کند.

نماینده مردم شهر قدس، شهریار و ملارد با بیان این که اطراف تهران را باید رهاشده دانست، ابراز کرد: اولین قدم برای رفع این مشکل مطالعه و تحقیق است، افزون بر این کار خوبی که نیروی انتظامی انجام داد جدا کردن مدیریت غرب و شرق استان تهران بود، بنابراین دیگر سازمان ها نیز باید چنین رویه ای را در پیش بگیرند.

حاشیه نشینی مختص تهران نیست

بسیاری از استان های بزرگ کشورمان با مشکل حاشیه نشینی روبه رو هستند، واقعیت اینجاست که بی توجهی به رفع مشکلات روستاییان و ساکنان شهرهای کوچک سبب شده این افراد در جستجوی کار و درآمد روانه کلانشهرها شوند، اما از آنجا که این افراد توان مالی مناسبی نداشته و معمولا در تحصیلات و فراگیری حرفه مناسب نیز با مشکل روبه رو بوده اند، به حاشیه کلانشهرها رانده می شوند. برای نمونه می توان به خراسان شمالی و بجنورد اشاره کرد؛ جایی که به گفته نماینده آن یک سوم جمعیت حاشیه نشین هستند.

قاسم جعفری، نماینده بجنورد در گفت وگو با جام جم تصریح کرد: حاشیه نشینی یکی از مشکلات اصلی خراسان شمالی و بجنورد است، زیرا در بیشتر استان های کشور یک هشتم افراد با این مشکل روبه رو هستند، اما در بجنورد این آمار به یک سوم رسیده و مشکلات زیادی را ایجاد کرده است، بنابراین مسئولان باید راهکاری جدی پیدا کنند.

وی با تاکید بر این که حاشیه نشینی در سال های اخیر شدت بیشتری گرفته است، ادامه داد: وقتی در محله ای در آلونک های کوچک هفت نفر زندگی می کنند، باید منتظر ایجاد مشکلات جدی نیز بود.

جعفری یادآور می شود: حاشیه نشینی به دلیل بی توجهی به روستاها شایع شده، درواقع نیاز این افراد در روستاها پاسخ داده نشده، به همین دلیل آنها به حاشیه شهرها کوچ کرده اند.

گمنامی و حاشیه نشینی

جامعه شناسان معتقدند وقتی شخص از روستا به حاشیه شهرها کوچ می کند، نظارت غیررسمی روی رفتارش به صفر می رسد، زیرا در محل جدید دیگر کسی او را نمی شناسد، برای همین چنین فردی خیلی راحت تر هنجارشکنی می کند.

این در حالی است که باید تاکید کرد این افراد توانایی خاصی نیز ندارند، چون بعد از مهاجرت به حاشیه شهرها، آنها باید کشاورزی یا دامداری را رها کرده و حرفه دیگری را انتخاب کنند.

به همین دلیل به کارهایی رومی آورند که نیاز به تخصص ندارد، بنابراین این مساله سبب می شود جمعیت کارگران ساده یا افرادی که به شکل غیررسمی با خودروی نامناسب به جا به جایی مسافران می پردازند، افزایش یابد و با افزایش آنها مشکلات بیشتری به کلانشهرها تحمیل شود.

موسی خدمتگزارخوشدل، جامعه شناس نیز درباره تاریخچه حاشیه نشینی در کشور در گفت وگو با جام جم افزود: با مدرن شدن شهرها ،پدیده حاشیه نشینی نیز رواج پیدا کرد؛ زیرا کشاورزان زمین های خود را از دست داده و کارگران غیرمتخصص نیز فرصت شغلی زیادی پیدا کردند، بنابراین به حاشیه شهرها رفتند تا مشغول به کار شوند.

به گفته وی، می توان دهه 50 را زمانی دانست که پدیده حاشینه نشینی در ایران شایع شد.

این در حالی است که باید تاکید کرد با گذشت زمان و رشد جمعیت کشور، آمار حاشیه نشینان نیز افزایش می یابد.

نباید فراموش کرد توزیع نشدن متناسب ثروت در کلانشهرها یکی از عواملی است که به حاشیه نشینی دامن می زند، زیرا وقتی امکانات رفاهی، بهداشتی و عمرانی در اختیار همه شهروندان قرار نگیرد، افرادی که در شهرهای کوچک و غیر برخوردار زندگی می کنند، ترجیح می دهند خود را به شهرهای بزرگ برسانند، اما از آنجا که توان اقتصادی یا تخصص لازم را ندارند، به حاشیه شهرها رانده می شوند.

باید یادآور شد این بار اولی نیست که مسئولان دولت تدبیر و امید از رفع مشکلات حاشیه نشیان دم می زنند، زیرا اوایل اسفند سال گذشته نیز وزیر بهداشت گفته بود در شهرستان قرچک و پیشوا با 400 هزار نفر جمعیت، حتی یک تخت بیمارستانی هم وجود ندارد یا در ورامین نیز که حدود 450 هزار نفر زندگی می کنند، فقط 120 تخت بیمارستانی وجود دارد.

این در حالی است که این تخت ها نیز به دلیل نبود فضای فیزیکی مناسب، در ساختمان 35 ساله جهاد قرار داده شده است.

برای رفع مشکل حاشیه نشینی در کشور که جمعیت آنها به بیش از ده میلیون نفر می رسد، به عزم ملی و برنامه ریزی بلندمدت نیاز است، افزون بر این باید حریم کلانشهرها به شکل دقیق مشخص شده و در تمامی این محدوده ها امکانات شهری به شکل برابر توزیع شود.

از این گذشته باید تاکید کرد بازی با واژه ها نمی تواند چاره مشکلات حاشیه نشینان باشد، حاشیه نشینی یک مشکل است و اگر محل سکونت حاشیه نشینان را سکونتگاه های غیر رسمی بخوانیم مشکل حل نمی شود، به جای واژه سازی باید چاره سازی کنیم.

چتر وزارت بهداشت بر سر حاشیه نشینان

عده‌ای در آرزوی یافتن شغل به حاشیه شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند، گروهی نیز به دلیل شرایط بد اقتصادی از قلب شهرهای بزرگ به حاشیه کلانشهرها رانده شده‌اند؛ این افراد که جمعیتی بالغ بر هشت میلیون و 500 هزار نفر را تشکیل می‌دهند، به امکاناتی که حتی در روستاها یا شهرهای کوچک کشور ارائه می‌شود، دسترسی ندارند، به همین دلیل برای تامین نیازهای اولیه خود مانند بهداشت تاکنون با مشکل روبه‌رو بوده و هستند.

این روزها که وزارت بهداشت کمر به اصلاح وضع بهداشت و درمان شهروندان بسته است، مسئولان این وزارتخانه از بسته ای حمایتی حرف می زنند که قرار است تا سه ماه آینده اجرایی شود و قسمتی از مشکلات این جمعیت میلیونی را که در حدود 280 نقطه کشور پراکنده شده اند، برطرف کند.

ایرج حریرچی، معاون توسعه وزیر بهداشت در گفت وگو با جام جم درباره مشکلات حاشیه نشینان کشور می گوید: ماجرایی که تاکنون در وزارت بهداشت به آن پرداخته نشده وضع ساکنان مناطق حاشیه شهرهاست، چون این مناطق خدمات بهداشتی و درمانی مناسبی ندارند و جزو مناطق محروم به حساب می آیند. این مناطق نه از امکانات شهری برخوردار هستند نه از امکانات شهری. باید گفت مردم این مناطق از سطح بندی مناسبی از نظر شهرداری و خدماتی مانند آب و برق نیز برخوردار نیستند؛ یعنی مراکز بهداشتی درمانی نداشته و حتی نمی توانند واکسیناسیون کودکان خود را در این مناطق انجام دهند.

حریرچی ادامه می دهد: امسال یکی از اهداف وزارت بهداشت و درمان پوشش دادن چنین افرادی است که تعدادشان هشت میلیون و 500 هزار نفر تخمین زده می شود.

به گفته وی، 280 نقطه از محل زندگی این افراد در کشور شناسایی شده و آمارهایی در این صورت آماده شده تا خدمات جدیدی که به ساکنان شهرها و روستاها ارائه می شود به این افراد نیز داده شود.

قرار است خدمات ارائه شده به این افراد به شکل روش خرید خدمت باشد، یعنی از امکانات بخش غیردولتی مانند خیریه، تعاونی و بخش خصوصی برای کمک به آنها استفاده شود.

معاون توسعه وزیر بهداشت درباره تیم هایی که قرار است به ساکنان این مناطق خدمات دهند، می افزاید: پزشکان عمومی و تیم پیراپزشکی که شامل کارشناسان پرستاری و مامایی است به این مناطق اعزام می شوند.

این در حالی است که برای پزشکانی نیز که به این مناطق فرستاده می شوند تسهیلاتی در نظر گرفته می شود تا آنها با انگیزه کافی مشغول کار شوند.

به گفته حریرچی اکنون این طرح کلید خورده و قرار است حداکثر تا سه ماه آینده مردم نتیجه آن را ببینند.

7800 پزشک عمومی در مناطق روستایی

افزون بر این مسئولان وزارت بهداشت برنامه ای برای اعزام پزشکان عمومی به مناطق روستایی دارند، زیرا وزارت بهداشت موظف است 7800 پزشک عمومی را در مناطق روستایی مستقر کند، اما به دلیل مسائلی مانند همخوانی نداشتن دستمزد پزشکان با شرایط کاری در این مناطق و در اولویت نبودن چنین مسائلی در چند سال گذشته تاکنون تعداد پزشکان عمومی در مناطق روستایی به حد ایده آل نرسیده است.

حریرچی عنوان می کند: تعداد پزشکان عمومی در این مناطق در چند سال گذشته بین 4800 تا 6000 نفر در نوسان بوده، به این شکل که به برخی مناطق تا به حال پای هیچ پزشکی باز نشده و برخی مناطق نیز با توجه به جمعیت خود از نبود نیروی کافی رنج می برند. اکنون تصمیم داریم پزشکان عمومی را با سطح پرداختی نسبتا مناسب به همه روستاها بفرستیم. امیدواریم تا دوماه دیگر کار شروع شود. و قرار است 5000 نیروی متخصص نیز در بیمارستان ها و شهرها مستقر شوند که از اول خرداد ماه کار خود را شروع خواهند کرد.

اکنون حدود 5600 پزشک عمومی در مناطق محروم مشغول به کار هستند.

اهمیت پیشگیری از یاد نرود

احمد آریایی نژاد، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در این باره به جام جم می گوید: مراکز بهداشتی و درمانی ما در شهرهای کوچک و حاشیه شهر ها و روستاها خیلی فعال نیستند. افزون بر این چنین مراکزی با کمبود نیرو دست و پنجه نرم می کنند.

به گفته وی، این کمبودها سبب شده مراکزی که باید شبانه روزی باشند فقط روزها به بیماران خدمات ارائه می دهند.

آریایی نژاد درباره طرح های ارائه شده از سوی وزارت بهداشت و درمان خاطرنشان می کند: این وزارتخانه بودجه زیادی را به کار گرفته و اگر فکر مناسبی در کار نباشد بیشتر بودجه مملکت را باید به درمان اختصاص داد، این در حالی است که بخش تولید نیز با مشکلاتی روبه روست.

وی ادامه می دهد: نکته اینجاست که پیشگیری هزینه کمتری دارد، اکنون کارهای خوبی صورت گرفته است، اما مسئولان باید برای حل شدن مشکل با کارشناسان دیگری که خارج از این سازمان هستند نیز مشورت کنند. زیرا اصلا شایسته نیست که با این وضع اقتصادی کشور، بودجه ای که برای وزارت بهداشت و درمان در نظر گرفته شده از بین برود.

این در حالی است که باید دید مسئولان چه نیروهایی را می خواهند به مناطق محروم ببرند، زیرا نیروی متخصص را نمی توان به این محل برد، چون جمعیتی که زیر چتر پزشک متخصص قرار می گیرد باید دست کم در حد یک شهرستان باشد به همین دلیل مسئولان باید به فکر نیروهایی مانند بهیار، بهورز و پزشک عمومی باشند.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس عنوان می کند: نکته اینجاست که مسئولان اکنون به بحث پزشک خانواده کمتر توجه می کنند. این در حالی است که برنامه پزشک خانواده را باید اصلاح کرد نه این که به فراموشی سپرد، اکنون این طرح فقط به شکل ناقص گذشته در استان های فارس و مازندران دنبال می شود. باید کاری کرد که تیم پزشکی در مناطق دور دست مستقر شده و آموزش های لازم به بومیان منطقه داده شود.

آریایی نژاد تاکید می کند: اکنون سیاست های وزارت بهداشت در قبال پیشگیری ضعیف است. باید شرایطی را به وجود آورد تا مردم با گرفتن آموزش کمتر مریض شوند، زیرا به این شکل هزینه های کمتری به کشور تحمیل خواهد شد، اکنون دولت فشار زیادی را تحمل می کند تا بتواند هزینه های بستری را به 10 درصد برساند، بهتر است که به سمت پیشگیری برویم برای نمونه تصادفات سالانه خسارت زیادی به کشور می زند باید پیشگیری کرد تا بهداشت و درمان کشور هزینه کمتری را متحمل شود.

به گفته وی وزارت بهداشت و درمان باید برنامه هایی را برای اصلاح و تغییر سبک زندگی مردم اجرایی کند.

آریایی نژاد یادآور می شود: برای این کار پزشک خانواده و تیم همراهش باید تقویت شوند.

پیشرفت 95 درصدی طرح تحول نظام سلامت

وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از پیشرفت 95 درصدی طرح تحول نظام سلامت خبر داد و گفت: تکمیل شبکه بهداشت کشور از دیگر برنامه های این وزارتخانه است که این طرح تا 1.5 سال آینده در حاشیه شهرها کامل می شود.

به گزارش ایرنا، حسن قاضی زاده هاشمی در جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران اظهار امیدواری کرد که با تکمیل شبکه بهداشت کشور بتوانیم نظام ارجاع را به طور کامل اجرایی کنیم.

وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره برنامه های این سازمان برای کاهش مرگ و میر کودکان اظهار کرد: در این زمینه بسته هایی را در نظر گرفته ایم، اما هنوز خدماتی که قرار است در حوزه بهداشت ارائه شود، اعلام نکرده ایم.

قاضی زاده هاشمی خاطرنشان کرد: در این بسته علاوه بر ارائه خدمات بهداشتی، موضوع پیشگیری از ابتلا به بیماری و مسائل بهداشتی در اولویت قرار دارد.

مهدی آیینی – گروه جامعه

بالا