گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود
در نتیجه با وجود این که آمار خیران و مراکز خیریه در کشور بالاست، ولی نیازمندان آن طور که باید و شاید حمایت نمی شوند، زیرا نبود هماهنگی بین این نهاد ها سبب شده قدرت، منابع و امکانات آنها متمرکز نباشد و در نتیجه نیازها و اولویت ها بخوبی شناسایی و رفع نمی شود.
فرج الله عارفی، نایب رئیس کمیسیون اجتماعی درباره تعداد زیاد موسسه های خیریه در کشور به جام جم می گوید: آمار های متفاوتی تاکنون در این زمینه ارائه شده است، زیرا این مراکز از سوی نهادهای مختلفی مانند بهزیستی و وزارت کشور ثبت می شوند، چند سال پیش هم آمار ها از حدود 12 هزار مرکز خیریه در کشور حکایت داشت،اما باید به این تعداد، مراکز خیریه خانوادگی یا محله ای را نیز اضافه کرد.
از آنجا که مدیریت واحدی روی مراکز خیریه کشور وجود ندارد، مسئولان نیز نمی توانند آمار دقیقی در این خصوص ارائه کنند تا آنجا که حمید عسگری سوادجانی، مدیرکل امور اجتماعی و موسسات خیریه سازمان اوقاف و امور خیریه کشور تعداد این مراکز را 15 هزار موسسه دانسته و در گفت و گو با جام جم تاکید می کند: بر اساس تعریف های که وجود دارد سازمان اوقاف و امور خیریه باید متولی مراکز خیریه باشد، ولی قانونگذار گفته که آن دسته از موسسه های خیریه و بنیاد هایی که از سوی مراجع ذی صلاح مانند قضات دادگستری بنا به دلایلی واگذار می شود، زیر نظر اوقاف قرار می گیرند.
این در حالی است که موسسه های خیریه نیز در مقابل ادعا می کنند که ماهیت کار آنها با کار سازمان اوقاف و امور خیریه سنخیت ندارد، نایب رئیس کمیسیون اجتماعی در این باره تصریح می کند: مدتی بحث مدیریت اوقاف بر مراکز خیریه مطرح بود، اما سنخیتی ندارد چون مراکز خیریه مردم نهاد هستند و کارهای حمایتی مانند تولید اشتغال، مسکن، بهداشت و درمان انجام می دهند، به همین دلیل باید مجموعه ای که نهاد مردمی است این وظیفه را به عهده بگیرید.
به گفته او بیشتر موسسه های خیریه تمایل دارند با کمیته امداد همکاری کنند تا سازمان اوقاف و امور خیریه. سعید ستاری، معاون توسعه مشارکت های کمتیه امداد امام خمینی(ره) نیز در گفت وگو با جام جم بیان می کند: کمیسیون اجتماعی مجلس طرح ساماندهی را مطرح کرده است، بر اساس این طرح کمیته امداد فقط می تواند ناظر عملکرد مراکز خیریه باشد و نمی تواند مجوز صادر کند.
او با اشاره به این که این طرح فعلا در یکی از کمیته های فرعی مجلس در حال بررسی است. می گوید: در برخی کشورها به ازای هر صد نفر یک تشکل مردمی و خیریه وجود دارد به همین دلیل تعداد بالای این موسسه ها در کشور ما می تواند نشانه مثبتی باشد.
عسگری سوادجانی نیز در مقابل، موسسه های خیریه را به نظارت گریزی متهم کرده و عنوان می کند: می گویند ماهیت کار ما به اوقاف نمی خورد، اما فعالیت سازمان اوقاف با توجه به مساجد و مراکز مذهبی نهاد مردمی است، چون نحوه اداره مساجد و اماکن مذهبی به صورت مردمی است.
او ادامه می دهد: فعالیت مساجد و مراکز مذهبی در قالب هیات های امنا انجام می شود این کار در موسسه های خیریه به صورت هیات موسسان است که در نهایت هیات مدیره را انتخاب می کند به همین دلیل تفاوتی در نوع مدیریت وجود ندارد. بنابراین باید گفت نظارت گریزی یکی از چالش های بزرگ در بحث مراکز خیریه است.
محمدحسن خیرخواه، مدیرکل دفتر مشارکت های مردمی و موسسات غیردولتی سازمان بهزیستی یکی از مخالفان مدیریت یکپارچه برای موسسه های خیریه است، او با تاکید براین که سازمان بهزیستی تنها سازمانی است که قانونا می تواند برای مراکز خیریه مجوز صادر کند به جام جم می گوید: بجز بهزیستی بقیه سازمان ها مانند نیروی انتظامی و وزارت کشور بر اساس مصوبه هیات وزیران می توانند مجوز صادر کنند.
او می افزاید: در این حوزه نمی توان مدیریت یکپارچه ای را انتظار داشت، زیرا سازمان های مختلفی که برای این مراکز مجوز صادر می کنند با اهداف مشخصی این کار را انجام می دهند برای نمونه سازمان جوانان با توجه به نیاز خود به این مراکز مجوز داده و خودش می تواند عملکرد آنها را بسنجد.
به گفته خیرخواه، بهزیستی بیش از 2000 مجوز برای مراکز خیریه صادر کرده و روی فعالیت آنها نظارت می کند.
خیریه های بی خیر
نماینده مردم جیرفت دلیل نبود مدیریت واحد در این حوزه را ضعف قوه مجریه دانسته و عنوان می کند: برای رفع این مشکل دولت باید لایحه ای را تنظیم کرده و به مجلس بیاورد.
عسگری سواد جانی درباره تنظیم لایحه یادآوری می کند: مدتی قبل سازمان اوقاف با کمیسیون اقتصادی دولت لایحه ای را در این خصوص آماده کردند تا به این شکل یک ناظر عالی با دبیری سازمان اوقاف و امور خیریه مشخص شود، ولی متاسفانه این لایحه مسکوت مانده، زیرا اراده ای برای عملی کردن آن نیست.
افزون براین نمایندگان مجلس نیز می توانند با ارائه طرحی این مشکل را حل کنند، عارفی دراین باره توضیح می دهد: متاسفانه در چند دوره گذشته مجلس این مساله مطرح نشده است، زیرا طرح های زیادی در کمیسیون اجتماعی مطرح است، ولی سعی می کنیم این موضوع را پیگیری کنیم.
198 موسسه خیریه تحت نظارت اوقاف
مدیرکل امور اجتماعی و موسسات خیریه سازمان اوقاف و امور خیریه با اشاره به برنامه این سازمان برای شناسایی و ساماندهی مراکز خیریه کشور می افزاید: بر اساس این برنامه تا کنون 29 استان برای ما اطلاعات مراکز خیریه خود را ارسال کرده اند ما در مجموع 3579 موسسه را از سوی استانداری، فرمانداری، بهزیستی، کمیته امداد و مراکز دیگر شناسایی کرده ایم، البته باید بگویم سازمان اوقاف فقط روی 198 عدد از این مراکز نظارت دقیق دارد. در این بین بیشترین آمار مراکز خیریه نیز به تهران با 258 مرکز، آذربایجان شرقی با 237 و اصفهان با 176 مرکز خیریه مربوط می شود.
بنابراین خیلی دور از ذهن نیست که این شائبه به وجود بیاید که موسسه های خیریه عملکرد شفافی ندارند، زیرا هیچ سازمانی فعالیت آنها را رصد نکرده و در نتیجه تراز مالی آنها مشخص نیست. این درحالی است که این نابسامانی سبب موازی کاری نیز خواهد شد، برای نمونه نیازمندان غیرواقعی می توانند از چند مرکز خیریه خدمات دریافت کرده و حق دیگر نیازمندان را ضایع کنند.
راهکارهای مطرح
یکی از راهکارها این است که سازمان واحدی مراکز خیریه را مدیریت کند تا بتوان عملکرد آنها را با نیازهای روز جامعه تطبیق داد.
برای نمونه تا مدتی قبل موسسه های مالی و اعتباری یکی از چالش های نظام بود، اما بانک مرکزی آنها را ساماندهی کرد به همین دلیل می توان امیدوار بود که اگر این سیاست درباره مراکز خیریه نیز عملی شود، عملکرد آنها بهتر شده و مردم نیز به همکاری با این سازمان ها بیشتر تشویق می شوند زیرا وجود مدیریت یکپارچه، دخالت در کار آنها نیست بلکه هماهنگی کار آنها را بیشتر می کند.
به خیر این خیریه ها امیدی نیست
