مشكلات ناشنوايان شنيده نمي شود

شايد نشنيدنشان باعث شده تا ديده نشوند. اين کلمات وصف حال ناشنوايان و کم شنواهاي کشور است که آمار دقيقي از آنها در دست نيست، اين افراد مانند ديگر معلولان جامعه با مشکلات زيادي دست و پنجه نرم مي کنند، اما ناتواني آنها برخلاف ديگر معلولان سبب شده در برقراري ارتباط با ساير افراد جامعه با مشکلات بيشتري رو به رو باشند، چون ناشنوايان در دنياي ساکت شان هر روز تنهاتر مي شوند و موانع بيشتري بر سر راهشان قرار مي گيرد.
اين روزها ناشنوايان براي رفع نيازهاي ابتدايي خود مانند ارتباط با همنوع، اشتغال و تحصيل مشکل دارند. امروز روز جهاني ناشنوايان و فرصتي است تا به نيازهاي اين افراد که در کنار ما زندگي مي کنند و ديده و شنيده نمي شوند، بيشتر توجه کنيم.
هر سال در سراسر دنيا هفت روز پاياني ماه سپتامبر را به عنوان هفته ناشنوايان در نظر مي گيرند و سعي مي کنند مراسم مختلفي براي بازگو کردن نياز هاي اين افراد برگزار کنند، فدراسيون جهاني ناشنوايان امسال شعار «تقويت جايگاه ناشنوايان در جامعه» را براي اين مناسبت انتخاب کرده تا توجه مسئولان و شهروندان به اين حق طبيعي ناشنوايان بيشتر جلب شود. مسئولان فدراسيون جهاني ناشنوايان سعي دارند در اين هفته افراد بيشتري درباره لزوم شناسايي ناشنوايان در جامعه، کمک به رفع نيازهاي اين افراد، آگاهي نسبت به خطراتي که ناشنوايان را تهديد مي کند، ارتقاي فرهنگ ناشنوايان، اهميت زبان اشاره و توانايي هاي ناشنوايان آگاهي پيدا کنند.

    هزينه کاشت حلزون، 30 ميليون تومان
يحيي سخنگويي، معاون امور توانبخشي سازمان بهزيستي کشور درباره آمار ناشنوايان و کم شنوايان کشور به جام جم مي گويد: آمار دقيقي از معلولان کشور در دست نيست، برخي آمار نيز که به صورت کلي بيان مي شود برحسب آمار سازمان بهداشت جهاني است که براساس آن مي توان نتيجه گرفت 15درصد افراد جامعه را معلولان تشکيل مي دهند.
بايد يادآور شد چنانچه آمار دقيقي از اين افراد در دست باشد مسئولان و سازمان هاي مردم نهاد بهتر مي توانند به اين افراد کمک کرده و نيازهايشان را بر طرف کنند.
سخنگويي درباره عمده مشکلات ناشنوايان در کشور اظهار مي کند: در حيطه ناشنوايان و کم شنوايان با دو مشکل عمده تهيه سمعک و کاشت حلزون رو به رو هستيم، چون سمعک ديجيتال حدود 800 هزار تومان است و هزينه عمل جراحي کاشت حلزون (که در خصوص برخي افراد ناشنوا از طريق تحريک عصب شنوايي حسي عصبي سبب بهبود شنوايي فرد مي شود) نيز براي ناشنوايان و کم شنوايان حدود 30 ميليون تومان مي شود.
نکته اينجاست که تمام اين هزينه ها را نيز سازمان بهزيستي تقبل نکرده و افراد کم شنوا و ناشنوا با توجه به سن و سالشان مي توانند از کمک هاي دولت بهره ببرند در واقع سازمان بهزيستي براي کاشت حلزون کودکان زير چهار سال سه ميليون تومان پرداخت مي کند که سه ميليون تومان سهم خانواده است و 24 ميليون تومان نيز از صندوق ذخيره ارزي به آنها کمک مي شود.
اين در حالي است که 24 ميليون تومان کمک صندوق ذخيره ارزي به افراد بزرگسال تعلق نمي گيرد و فقط مي توانند از سه ميليون تومان کمک هزينه سازمان بهزيستي استفاده کنند.
معاون امور توانبخشي سازمان بهزيستي کشور با بيان اين که سالانه حدود 500 عمل جراحي کاشت حلزون در کشور انجام مي شود، عنوان مي کند: بهزيستي براي بچه ها غربالگري مي کنند و حدود سه سال است که ديگر هيچ کودکي پشت نوبت کاشت حلزون نيست.سال گذشته سه ميليارد تومان اعتبار در اين زمينه اختصاص يافت و به هزار نفر در اين خصوص کمک شد.
به گفته وي، امسال نيز چهارميليارد تومان اعتبار به کاشت حلزون افراد ناشنوا و کم شنوا اختصاص پيدا کرده است.
اکرم سليمي، مديرعامل انجمن خانواده ناشنوايان ايران نيز در گفت وگو با جام جم با بيان اين که کاشت حلزون براي همه ناشنوايان جوابگو نيست، مي افزايد: نکته اينجاست که کاشت حلزون مشکلات خاص خودش را دارد. براي نمونه برخي افراد به دليل سوختن يا تمام شدن باتري اين قطعه دچار مشکل شده اند يا عده اي نيز چون عمل جراحي شان بخوبي انجام نشده، مشکل حرکتي يا روحي پيدا کرده اند. اين در حالي است که بايد گفت عمل جراحي کاشت حلزون مانند ساير جراحي ها خطرهاي خودش را دارد.

    اشتغال ناشنوايان
ناشنوايان نيز مانند ديگر معلولان کشور براي يافتن شغل با مشکل روبه رو هستند، اما نکته اينجاست که کيفيت کار اين افراد مثال زدني است؛ ناشنوايان چون صداي اطراف خود را نمي شنوند حين کار تمرکز بيشتري دارند بنابراين کيفيت کاري که آنها ارائه مي کنند از سطح بالايي برخوردار است.
مديرعامل انجمن خانواده ناشنوايان ايران با اشاره به اين که تعداد ناشنواياني که در رشته هاي گرافيک و فناوري اطلاعات تحصيل کرده و فارغ التحصيل شده اند قابل توجه است، ادامه مي دهد: وقتي نمونه کار ناشنوايان در اختيار مديران شرکت هاي مختلف قرار مي گيرد آنها به استخدام اين افراد علاقه مند مي شوند، اما هنگام مصاحبه استخدام اغلب مديران وقتي متوجه مي شوند شخص ناشنواست و نمي توانند با او ارتباط برقرار کنند از استخدام منصرف مي شوند.
افزون بر اين بايد تاکيد کرد زماني که شخص ناشنوا در شرکت يا سازماني مشغول کار مي شود شانس ارتقاي پست او تقريبا صفر است.
سليمي ابراز مي کند: ناشنوايان چون نمي توانند با مديران خود ارتباط برقرار کنند در سطح اوليه کار باقي مي مانند يا با اين استدلال که اين اشخاص نمي توانند پاسخگوي تلفن باشند پست مديريتي نمي گيرند حتي در سازمان بهزيستي کشور. براي نمونه در اين سازمان شخص ناشنوايي با 11 سال سابقه فعاليت هنوز در دبيرخانه مشغول کار است، همه همکاران او ارتقاي شغلي داشته اند، اما اين شخص چون نمي شنود سال ها در اين پست بايد کار کند.

    زبان اشاره؛ نياز ناشنوايان
ناشنوايان براي ارتباط برقرار کردن با ساير افراد بايد از زبان اشاره استفاده کنند، اما برخي کارشناسان بر اين باورند که اين افراد بايد از طريق لب خواني مشکلات خود را بر طرف کنند. به همين علت آنها نمي گذارند ناشنوايان از زبان اشاره استفاده کنند. در مقابل اين افراد کارشناساني هستند که تاکيد دارند چون ناشنوايان نمي توانند کلمات را درست تلفظ و ادا کنند، ناخودآگاه از زبان اشاره استفاده مي کنند.
مديرعامل انجمن خانواده ناشنوايان ايران بيان مي کند: برخي مي خواهند زبان اشاره را از ناشنوايان بگيرند. براي نمونه سازمان آموزش و پرورش استثنايي به اين سمت حرکت مي کند تا ناشنوايان در کنار افراد عادي قرار بگيرند و در مدارس عادي تحصيل کنند، اما ناشنوايان براي برقراري ارتباط با شخصي که به صداي آنها آشنا نيست بايد در کنار لب زدن از زبان اشاره نيز استفاده کنند.
اين در حالي است که پافشاري سازمان آموزش و پرورش استثنايي روي استفاده نکردن ناشنوايان از زبان اشاره سبب شده برخي ناشنوايان که در مدارس عادي مشغول تحصيل هستند، دوباره به مدارس باغچه بان برگردند.
سليمي يادآور مي شود: زبان اشاره زبان بين المللي ناشنوايان است و بيشتر کشورهاي دنيا از آن استفاده مي کنند، بجز کشورمان که روي لب خواني و گفتار درماني ناشنوايان تاکيد مي کند. اين مساله سبب شده کودکان ناشنوايي که در مدارس عادي درس خوانده اند تقاضاي برگشت به مدارس باغچه بان را مطرح کنند يا براي شرکت در کلاس هاي آموزشي زبان اشاره به انجمن بيايند. آنها با يادگيري زبان اشاره مي خواهند با دوستان خود ارتباط برقرار کنند.

    نياز ناشنوا به رابط
افراد ناشنوا در کشورمان مي توانند در مدارس و دانشگاه هاي عادي تا هر مقطعي ادامه تحصيل دهند. در اين ميان اين محدوديت که آنها بايد از لب خواني براي فراگرفتن نکات استفاده کنند مشکل ساز شده است. به همين علت اشخاص ناشنوا ناچارند در کلاس هاي درس به همراه رابط حاضر شوند.
رابط شخصي است که پل ارتباطي بين فرد شنوا و ناشنواست، به زبان اشاره تسلط دارد و گفته هاي افراد شنوا را براي شخص ناشنوا به صورت زبان اشاره بازگو مي کند، اما نکته اينجاست که بيشتر ناشنوايان قادر نيستند هزينه هاي رابط را پراخت کنند.
مديرعامل انجمن خانواده ناشنوايان ايران با تاکيد بر اين که ناشنواياني که توان مالي ندارند، نمي توانند از پس هزينه هاي رابط برآيند، خاطرنشان مي کند: رابط ها معمولاساعتي 20 هزار تومان دستمزد مي گيرند،البته با توجه به درس و سختي آن، دستمزد رابط ها بيشتر نيز مي شود، چون آنها بايد مانند استاد تمام نکات را براي ناشنوايان شرح بدهند.
اين در حالي است که بايد تاکيد کرد چنانچه لب خواني شخص ناشنوا نيز در سطح خوبي باشد، او باز هم به رابط نياز پيدا مي کند، چون در برخي دروس اصطلاحات انگليسي و علمي به کار گرفته مي شود و شخص ناشنوا قادر نيست مفهوم اين لغات را از طريق لب خواني درک کند.براي رفع اين مشکل سازمان بهزيستي بايد از رابط ها حمايت کند، زيرا در برخي کشورها رابط ها پست سازماني دارند.

    ناشنواها در شهر
يکي ديگر از مشکلات ناشنوايان مناسب سازي نشدن امکانات شهري با نياز هاي اين افراد است. براي نمونه اين افراد هنگام استفاده از وسايل حمل و نقل عمومي مانند مترو و اتوبوس به دردسر مي افتند. بارها براي اين افراد پيش آمده که نتوانسته اند در ايستگاه مورد نظرشان پياده شوند،زيرا تمام اتوبوس ها و بيشتر قطارهاي مترو مجهز به تابلوهايي که نام ايستگاه ها در آنها نوشته مي شود، نيست. افزون براين زماني که راهبران قطارهاي مترو به هر دليلي اعلام مي کنند در برخي ايستگاه ها توقف نخواهند داشت ناشنوايان متوجه موضوع نمي شوند و به همين دليل وقت بيشتري از آنها گرفته مي شود.
پاي درد دل افراد ناشنوا که بنشينيد متوجه خواهيد شد اغلب آنها براي گرفتن گواهينامه رانندگي نيز مشکلات زيادي را تحمل کرده اند.
سليمي در اين باره بيان مي کند: دو آموزشگاه براي آموزش رانندگي به معلولان در تهران وجود دارد، اما اين آموزشگاه ها براي ناشنوايان کمترين امکانات را درنظر گرفته اند. چون دايره لغات ناشنوايان محدود است و معمولامربيان در کلاس هايي مانند آيين نامه نکات را سريع تدريس مي کنند، ناشنوايان در يادگيري اين نکات با مشکل رو به رو مي شوند. در چنين شرايطي اين افراد بايد از شخصي به عنوان رابط استفاده کنند و از آنجا که اين آموزشگاه ها تمايلي به استفاده از رابط ها ندارند شخص ناشنوا بايد خودش هزينه رابط را پرداخت کند. مديرعامل انجمن خانواده ناشنوايان ايران ياد آور مي شود: ما بارها با اين آموزشگاه ها مکاتبه کرديم، اما آنها تمايلي به استفاده از رابط ها ندارند و اين شرايط سبب شده برخي ناشنوايان در مدت چهار سال نيز نتوانند در آزمون آيين نامه قبول شوند.
اين درحالي است که چنانچه مسئولان به آموزشگاه هاي ويژه معلولان بيشتري اجازه فعاليت دهند رقابت بين اين آموزشگاه ها ايجاد مي شود و در نتيجه آنها براي جذب متقاضي بيشتر به جذب رابط ها اقدام مي کنند و خدمات بيشتري به معلولان ارائه مي دهند.
بايد يادآور شد مشکلات ناشنوايان آن طور که بايد و شايد تاکنون از سوي مسئولان جدي گرفته نشده، افزون براين سازمان هاي مردم نهادي نيز که در اين حوزه فعاليت مي کنند به دليل مشکلات مالي نتوانسته اند به نيازهاي اين افراد پاسخ دهند. به نظر مي رسد براي رفع اين مشکلات مسئولان بايد از سازمان هاي مردم نهاد حمايت کرده و با برنامه هاي فرهنگي زمينه را براي تغيير ديدگاه برخي نيکوکاران که تمايلي براي کمک به رفع مشکل معلولان ندارند فراهم و آنها را تشويق کنند در مراکزي که براي حمايت از معلولان تشکيل شده حضور پيدا کرده و براي کمک به نيازمنداني که توان بازگو کردن نيازهايشان را ندارند پيشقدم شوند.

  مهدي آييني

مشكلات ناشنوايان شنيده نمي شود