گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود

ستاد مردمی نجات آشوراده و حمایت از مناطق حفاظتی چهارگانه (سمنا) در بیانیه شماره ۱۹ خود ضمن محکوم کردن شکار ۹۰ درصد پرندگان مهاجر، نسبت به توسعه گردشگری در اکوسیستم‌های شکننده تالابی به‌ویژه آشوراده هشدار داد.

گزارشگران سبز: ستاد مردمی نجات آشوراده و حمایت از مناطق حفاظتی چهارگانه (سمنا) همسو با شعار سازمان جهانی پرندگان مهاجر به مناسبت «روز جهانی پرندگان مهاجر» (۲۰ اردیبهشت۹۷ مقارن با ۱۰ می۲۰۱۸) مبنی بر «اتحاد صداهایمان برای حفاظت از پرندگان» که شرایط حاضر را زمینه ساز عزمی جدی در این سال نموده و مسئله توجه به پرندگان مهاجر را رویکردی تاریخی دانسته است.

تمام کشورها و دولت ها و فعالان محیط زیست را به همراهی و همکوشی در این راه فرا می‌خواند. در این بیانیه مراتب تاسف عمیق این ستاد را از آمار ۹۰ درصدی قتل عام پرندگان مهاجر در سطح تالاب‌های کشور که نسل گونه‌هایی از این پرندگان را تا حد انقراض پیش برده است، اعلام می‌کند و صراحتا وضعیت اسفناک نسل کشی پرندگان در فریدونکنار را شاهدی بر این ادعا دانسته است. بی توجهی جامعه محلی و دستگاه‌های نظارتی را به دور از فرهنگ والای ایرانی و اسلامی عنوان می‌کند و لزوم حفظ شان و جایگاه کشور در جامعه جهانی را قویا یادآور می‌شود. در همین راستا با جلب توجه همگانی به تهدید جدی طرح‌های گردشگری و آسیب های چند جانبه ناشی از اجرای چنین طرح‌هایی بر تمام زیستگاه‌های تالابی کشور و به‌طور ویژه و اخص در جزیره آشوراده، هشدار می‌دهد. تخریب زیستگاه پرندگان، گیاهان، و آبزیان در تالاب میانکاله، و جزیره آشوراده، اختلال غیر قابل جبرانی در اکوسیستم منطقه پدید خواهد آورد.

این ستاد، همچنان که همواره به خطرات ناشی از دست اندازی به جزیره آشوراده، تخریب زیستگاه شکننده و آسیب پذیر آن اشاره کرده و از تمامی طرفداران محیط زیست و فعالین این عرصه و نیز مسئولان ذیربط درخواست می‌کند این موضوع حیاتی را در کانون توجهات خود قرار دهند و برای جلوگیری از نابودی این بخش از پناهگاه حیات وحش میانکاله که اولین سایت تالابی ثبت شده جهان در کنوانسیون رامسراست، ادای وظیفه و مسئولیت تاریخی کنند. بدیهی است که در عصر حاضر با فراگیر بودن دامنه آگاهی‌ها و شرایط انتشار و ثبت وقایع (به‌خصوص در موضوعات محیط زیستی) هر گونه تجاهل، بی مسئولیتی و چشم پوشی از وظایف اخلاقی، عرفی و قانونی در یاد و حافظه تاریخی ملت ایران تا همیشه محفوظ خواهد ماند و به روشنی مستند داوری‌های آیندگان خواهد شد.

همایش «بایدها و نبایدها در مدیریت پایدار جنگل» دیروز در بابل برگزار شد

دیروز به همت «انجمن حامیان توسعه پایدار شهر بابل» همایش بایدها و نبایدها در مدیریت پایدار جنگل در این شهر برگزار شد. در این همایش هم مشابه سایر همایش‌هایی از این دست، لیستی از نبایدها و آنچه نباید در جنگل‌ها انجام شود ارائه شد اما توضیح داده نشد که بعد از خروج جنگل‌ها از شرایط مدیریت پایدار (یعنی در شرایط کنونی) چه باید کرد. در بخش‌هایی از سخنان سخنرانان حاضر در میزگرد تخصصی این همایش به اجرای طرح تنفس و کمبود بودجه به دلیل نبود همراهی دولت اشاره شد. تله کابین المیستان از مسایل مورد اعتراض فعالان محیط زیست بود که با دفاع سخنرانان دولتی حاضر در همایش روبرو شد.
گزارشگران سبز: فعالان محیط زیست سراسر کشور این روزها دغدغه‌های زیادی دارند و با برگزاری همایش‌های مختلف سعی می‌کنند برای بخشی از مشکلات پیش روی طبیعت ایران راهکاری پیدا کنند. همایش بایدها و نبایدها در مدیریت پایدار جنگل گامی در راستای دستیابی به راهکاری برای مدیریت جنگل‌های کشور بود. در این همایش سئوالات متعددی از سوی فعالان محیط زیست برای حاضران در پنل تخصصی ارسال شد که به دلیل کمبود وقت، بخش زیادی از آنها بدون پاسخ باقی ماند. پیش از برگزاری پنل تخصصی، هادی کیادلیری رئیس انجمن جنگلبانی ایران در سخنان خود گفت که بر اساس آمار سازمان جنگل‌ها، از سال ۳۴ تا ۸۶، به‌طور متوسط سالانه حدود سه هزار هکتار از سطح جنگل‌های کشور کاسته شده است.
او در بخش دیگری از سخنان خود صدور مجوز تغییر کاربری اراضی کشاورزی را نیز عاملی برای تخریب عرصه‌های طبیعی معرفی کرد و افزود: بررسی آمارها نشان می‌دهد، در یک دوره هفت ساله، ۳۳۲ هکتار از اراضی طبیعی به کشاورزی و در همان مقطع ۳۱۲ هکتار از اراضی کشاورزی مجوز تغییر کاربری برای ساخت و ساز و غیره دریافت کرده‌اند.
کیادلیری گفت: وضعیت تغییر کاربری اراضی در سطح شهرستان تالش در دوره بررسی ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۷ با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و عکس‌های هوایی از کاهش اراضی جنگلی به میزان ۹۸۷ هکتار حکایت دارد. افزایش اراضی ساخته شده در این شهرستان طی دوره زمانی یاد شده یک هزار و ۵۹۶ هکتار است. کاهش اراضی زراعی و باغی ۱۶۳ هکتار، کاهش اراضی با پوشش ضعیف ۵۹۹ هکتار و تبدیل سایر اراضی هم در این شهرستان گزارش شده است.

دفاع از طرح اراضی شیب‌دار

هر ساله بخشی از اراضی ملی تبدیل به سایر کاربری‌ها می‌شوند اما به نظر می‌رسد با ایجاد باغ روی اراضی شیب‌دار، این پدیده شدت یابد. اراضی که پتانسیل طبیعی آنها اجازه نمی‌دهد که دارای پوشش درختی باشند، به زودی توسط بخش کشاورزی به باغ‌های مثمر تبدیل خواهند شد. اجرای این طرح سئوالی بود که حاضران در نشست دیروز از دلاور حیدرپور رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران پرسیدند. او ضمن دفاع از ایجاد باغ روی اراضی شیب‌دار تاکید کرد که این باغات در مستثنیات مردم ایجاد خواهد شد.
این در حالی است که در بخشنامه وزیر جهاد کشاورزی، پیش از تشکیل دولت دوازدهم، قرار بود اراضی شیب‌دار مستعد شناسایی شده در طبیعت هم به توسعه باغات اختصاص یابد.
رئیس جهاد کشاورزی مازندران همچنین تاکید کرد: طرح توسعه باغات روی اراضی شیب‌دار با مطالعات کارشناسی انجام می‌شود. درختان مانع فرسایش شده و خاک را حفظ می‌کنند و این باغات در مناطقی که مردم زراعت می‎کردند مستقر شده و جلوی شخم زمین را می‌گیرند. همچنین باغات در مناطقی ایجاد می‌شوند که بارش‌ آنها بیش از ۴۵۰ میلیمتر باشد و وزارت نیرو به آنها تخصیص آب داده باشد.
این در حالی است که وزارت نیرو بارها اعلام کرده است که توسعه باغات روی اراضی شیب‌دار سبب می‌شود رژیم آبی منطقه به‌هم بخورد. از نظر وزارت نیرو ایجاد باغ روی اراضی شیب‌دار توسعه کشاورزی و افزایش مصرف آب است و مطالعات هم نشان می‌دهد که توسعه این باغات به میزان یک درصد به حجم مصرف آب کشور اضافه خواهد کرد.

استفاده از طبیعت حق مردم است

در حالی که فعالان محیط زیست مازندران به دلیل حجم بالای گردشگر در منطقه نگران بارگذاری‌های جدید در این منطقه و اجرای پروژه تله کابین الیمستان هستند، همچنین معتقدند که پایه‌های تله کابین الیمستان در یکی از مسیرهای اصلی گدار مرال‌ها واقع شده است، یداللهی معاون محیط زیست مازندران اجرای طرح تله‌کابین در این منطقه را با این توجیه که برای انتقال مصالح مورد نیاز برای ساخت پایه‌های تله‌کابین از بالگرد استفاده خواهد شد، فاقد تخریب معرفی می‌کند.
همچنین ستار بابایی مدیر کل سابق منابع طبیعی مازندران-ساری نیز استفاده از طبیعت را حق مردم دانست و افزود: ما نمی‌توانیم دور یک عرصه‌ای را سیم خاردار بکشیم و به مردم بگوییم از آن استفاده نکنند.
او با اشاره به تعدیل‌های انجام شده در طرح تله کابین المیستان، متولی تصمیم‌گیری در زمینه گردشگری را سازمان میراث فرهنگی معرفی کرد و ادامه داد: بالاترین مرجع تصمیم سازی در زمینه جنگل یعنی شورایعالی جنگل، طرح تله کابین المیستان را تایید کرده است.
بابایی گفت: در این طرح، جنگل از بین نمی‎رود. بخشی از پایه‌های تله کابین در جنگل‌کاری‌ها و بخش دیگر در مراتع بالادست قرار می‌گیرند. این حق مسلم هر ایرانی است که از این موهبت الهی استفاده کند نه اینکه به بهانه استفاده، عرصه‌های طبیعی را تخریب کنند.

با کاشت درخت اکوسیستم باز نمی‌گردد

مسعود مولانا رئیس هیات مدیره شبکه سمن‌های محیط زیست استان مازندران در واکنش به دفاع مسئولان از تله کابین المیستان بیان کرد: ما نیمی از جنگل‌های مازندران را از دست داده‌ایم. یکی از طرح‌های مورد بحث تله کابین الیمستان است. ما تحت عنوان توسعه اکوتوریسم، جنگل خود را از دست داده‌ایم. با کاشت درخت، اکوسیستم باز نمی‌گردد. تحت عنوان اشتغال، توسعه و رشد بخش زیادی از جنگل خود را از دست دادیم. بخشی از جنگل الیمستان برای تله کابین واگذار شده است و در حال حاضر مازندران با بحران گردشگری روبرو است.
او افزود: همواره در قالب طرح‌های اشتغال‌زایی یک محدوه مشخص را واگذار می‌کنند. در حالی که جنگل‌های هیرکانی ذخیره‌گاه استراتژیک است. سازمان‌های حفاظت محیط زیست و جنگل‌ها و مراتع به پروژه تله کابین الیمستان مجوز داده‌‌اند.
مولانا در بخش دیگری از سخنان خود گفت: نگاه سمن‌ها این نیست که در جنگل بسته شود. بلکه می‌گوییم باید به سمت اقتصاد اکولوژیک حرکت کنیم.

تنفس به سرنوشت صیانت دچار نشود

مدیر کل سابق مازندران-ساری در بخش دیگری از سخنان خود نگاهی هم به طرح تنفس جنگل داشت و تاکید کرد: نباید طرح تنفس به سرنوشت طرح صیانت دچار شود.
او در پاسخ به سئوال سمن‌ها درباره سرنوشت قرقبانان پس از اجرای طرح تنفس عنوان کرد: با پیگیری ستاد سازمان، مقرر شد قرارداد حفاظتی با مجریانی که سابقه کار در اجرای طرح‌های جنگلداری دارند، منعقد شود. در قالب این قراردادها نیروهای حفاظتی به کار گرفته می‌شوند. پایان سال گذشته این قراردادها بسته شد و نیروهای قرقبان به کار گماشته شده‌اند.
به گفته بابایی بخشی از مشکلات پیش آمده برای اجرای طرح تنفس، تعجیل در برنامه‌های پیش‌بینی شده بود.
او اضافه کرد: قرار بود بحث قطع بهره‌برداری در طول پنج سال با ۴۰۰ میلیارد تومان اعتبار انجام شود. قانون‌گذار این پنج سال را به سه سال کاهش داد. وزیر جهاد کشاورزی نیز دستور داد تا پایان سال ۹۶، تمام طرح‌های جنگلداری متوقف شود. اعتبارات سال اول ۸۰ میلیارد تومان برآورد شده بود که این رقم بر اساس قانون تبصره ۱۶ به ۶۵ میلیارد تومان رسید و تا پایان سال فقط ۵۷ میلیارد تومان آن تخصیص یافت.
مدیر کل سابق مازندران-ساری یادآور شد: این در حالی است که نیاز واقعی منطقه ساری برای پرداخت صورت وضعیت قراردادهای حفاظتی ۶۵ میلیارد تومان است.

لیلا مرگن

 گزارشگران سبز از تبعات ‌‌ حذف و کاهش‌ جمعیت پرندگان ‌در کشور گزارش می‌دهد

با حذف درختان کهنسال ‌برخی پرندگان محل لانه‌گزینی خود را از دست می‌دهند، آنها یا خانه به دوش می‌شوند و از جنگل‌های مهاجرت می‌کنند یا ‌ نسل شان‌ منقرض می‌شود. کوچ پرندگان از آسمان ایران صرفا اقتصاد چند خانواده روستایی ساکن در شمال یا جنوب کشور را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد، چراکه کارشناسان خسارت‌های میلیاردی ناشی از طغیان آفات به محصولات کشاورزی و عرصه‌های طبیعی کشور را به حذف پرندگان از طبیعت ایران نسبت می‌دهند. نبود پرندگان مصرف سموم برای کنترل جمعیت حشرات را افزایش می‌دهد و مصرف بیش از حد سم، احتمال ابتلا به سرطان و هزینه‌های درمانی را بالا می‌برد. به این ترتیب زنجیره از مسایل دست به دست هم می‌دهند تا انسان بیشتر از گذشته به مساله حفظ پرندگان توجه کند.

   گزارشگران سبز: پرندگان جزء مهمی از زنجیره حیات کره زمین هستند به همین دلیل روز جهانی پرندگان مهاجر در تقویم‌ها ثبت شده است. خشک شدن تالاب‌ها، تخریب جنگل‌ها، حذف مراتع و جایگزینی ویلاها در این اکوسیستم‌ها و سایر رفتارهایی که منجر به تخریب زیستگاه‌های پرندگان می‌شود، ایران را از لیست ورود پرندگان مهاجر حذف می‌کند. از سوی دیگر وجود فروچاله بزرگی نظیر فریدونکنار و تالاب‌های دست ساز جنوب کشور که به جولانگاه شکار غیر قانونی پرندگان مهاجر تبدیل شده است، امنیت همان اندک اکوسیستم‌های آبی کشور برای زمستان گذرانی این موجودات را از بین می‌برد و به تدریج پرندگان با غریزه‌ای که دارند، می‌فهمند که سرزمینی به نام ایران، برای عبور آنها جای مناسبی نیست. در شهرها هم آلودگی صوتی، نوری و شلوغی بیش از حد امنیت زیستی پرندگان را به مخاطره می‌اندازد.

مهاجرت پرندگان فقط مربوط به طی مسافت‌های طولانی در بین قاره‌ها نیست. گاهی پرندگان در بین دشت و کوه مهاجرت می‌کنند یا مسافت‌های کوتاهی را طی کرده و در طول این جابه‌جایی گرده گل‌ها را با خود به نقطه دیگری حمل می‌کنند. زادآوری بخشی از گونه‌های گیاهی به همین مهاجرت‌های کوتاه پرندگان وابسته است و حذف یک پرنده از طبیعت می‌تواند منجر به توقف زادآوری بخشی از گونه‌های گیاهی و انقراض آنها از طبیعت شود. کوچکترین تغییر در اکوسیستم، منافع انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد اما بهره کشی بی‌رویه از طبیعت را بدون توجه به نقش کلیدی موجودات زنده آن بی‌مهابا ادامه می‌دهیم.

خطر حذف درختان کهنسال

به گفته محمد رضا مروی مهاجر، استاد دانشگاه تهران درختان کهنسال عناصر مهم اکوسیستم جنگل و محل لانه گزینی پرندگان هستند. او در گفت‌وگو با گزارشگران سبز حذف درختان کهنسال را عاملی برای از بین رفتن قسمتی از بافت جنگل و خروج پرندگان از این اکوسیستم معرفی می‌کند.

آن طور که مروی مهاجر می گوید با خروج پرندگان از جنگل به دلیل از دست رفتن محل استقرار این موجودات زنده، غنای زیستی جنگل کاهش می‌یابد. او دارکوب سیاه را وابسته به درختان کهنسال جنگل معرفی کرده و می‌گوید: اگر درختان کهنسال در جنگل نباشند، دارکوب سیاه از بین می‌رود. این گونه از درختان مسن برای لانه سازی استفاده می‌کند و در کنترل جمعیت حشرات مضر موثر است. حذف دارکوب سیاه تا حدودی می‌تواند منجر به طغیان حشرات شود اما اگر اکوسیستم جنگل حالت طبیعی خود را بیش از حد از دست ندهد، دارکوب چنگالی و دارکوب کله قرمز تا حدودی می‌توانند از بروز طغیان آفات جلوگیری کنند.

به گفته این استاد دانشگاه مطالعات کشورهای اروپایی نشان داده است که دارکوب‌های سیاه با حذف درختان کهنسال جنگل‌ها به شرق اروپا مهاجرت کرده‌اند. بنابراین مدیران کشورهایی که دارکوب‌های خود را از دست داده‌اند، برای حفظ این پرنده، جمعیت درختان کهنسال جنگل را با جلوگیری از قطع درختان کهنسال افزایش می‌دهند تا این پرنده، مهاجرت معکوس کند.

بهره‌برداری نامناسب از جنگل‌های ایران، جمعیت پرندگان در این اکوسیستم را هم تحت تاثیر قرار داده است. اگرچه آمار دقیقی در این رابطه در دسترس نیست اما مروی مهاجر عنوان می‌کند: «به شرط آنکه شیوه بهره‌برداری از جنگل‌های شمال به روش تک گزینی باشد ، غنای جنگل از نظر جمعیت پرندگان حفظ می‌شود اما اگر درختان جنگل را به صورت سطحی قطع کنیم، قطعا اکوسیستم صدمه می‌بیند».

مهاجرت دارکوب‌های سیاه از جنگل‌های اروپا تنها نمونه آسیب رساندن به جمعیت پرندگان نیست. جمشید منصوری مولف کتاب راهنمای پرندگان نیز به «گزارشگران سبز» می‌گوید: در شمال اسکاتلند، حذف عقاب‌ها برای افزایش جمعیت ماهی قزل آلا در رودخانه‌های این کشور، منجر به کاهش جمعیت ماهی قزل آلا شده است.

او می افزاید: طبیعت یک زنجیره به هم پیوسته است. یک چرخه‌ای است که خوردن و خورده شدن در آن جریان دارد. کوچکترین تغییر در یک جزء، روی سایر اجزا اثر می‌گذارد.

مولف کتاب راهنمای پرندگان بیان می‌کند: زیستگاه عقاب‌ها معمولا دور و بر شهرها و جنگل است. وقتی غذا نباشد یا آنها از بین می‌روند یا به نقاطی که امکان تغذیه بهتر دارند، حرکت می‌کنند.

فرار پرندگان از شهر دودی

آسمان دود گرفته کلانشهرهای کشور قطعا محل مناسبی برای پرواز و تغذیه پرندگان مختلف نیست. گنجشک‌ها دیگر روی درختان کوچه پس کوچه‌های شهر تهران به وفور لانه نمی‌کنند و بیدار شدن با صدای گنجشک‌ها برای مردم ساکنان کلانشهرهایی مثل تهران به خاطره‌ای تبدیل شده است. فقط در پارک‌های بزرگ و یا حیاط وسیع برخی شرکت و ادارات که تردد کم است اندکی تنوع ‌ پرندگان را شاهد هستیم. مولف کتاب راهنمای پرندگان درباره دلیل کاهش جمعیت پرندگان در شهرهای بزرگ کشور‌ می‌گوید: شهری که آلوده ‌ و جمعیت آن خیلی زیاد باشد، ‌هر جنبده ای را فراری می‌دهد. چه برسد به پرندگانی که توانایی پرواز دارند.

او ‌ به تخریب زیستگاه  پرندگان اشاره می کند و می افزاید‌: ۵۰ سال پیش در کلانشهری مانند تهران باغ های زیادی وجود داشت، اما اکنون آسمانخراش ها بجای آنها نشسته یعنی دیگر زیستگاهی برای پرندگان باقی نمانده است. ‌

او ادامه می‌دهد: پرندگان جایگاه اکولوژیک خاص دارند. وقتی ‌ با ساختمان سازی جای آن را می گیرد یا باید پرندگان با رقیب‌های خود درگیر شوند و جای آنها را بگیرند یا باید بمیرند.

آن طور که منصوری می گوید ‌ آلودگی صوتی، نوری، جمعیت زیاد و ساخت و ساز بی رویه سبب شده  جمعیت و گونه پرنده‌ ها در شهرهای بزرگ کاهش  چشم گیری پیدا کند.

مولف کتاب راهنمای پرندگان معتقد است که اگر در برخی پارک‌های بزرگ هنوز هم تعدادی طوطی و مرغ مینا باقی مانده به خاطر جبر ناشی از توان پرواز این پرندگان است. مرغ مینا و طوطی قدرت پرواز طولانی ندارند در نتیجه با شرایط محیط سازگار می‌شوند و در محیط‌هایی که حجم آ‌لودگی کمتر است، جمعیت خود را تکثیر می‌کنند.

او تهران را فضای مناسبی برای رشد کلاغ و زاغی می‌داند زیرا این دو پرنده زباله خوار هستند و مواد غذایی آنها به وفور یافت می‌شود. از سوی دیگر کسی هم به این پرندگان توجهی نمی‌کند. در حالی که جمعیت دیگر گونه ها بشدت کاهش یافته است.

به گفته منصوری نبود پرندگان  محیط شهری جمعیت حشرات موذی را افزایش می‌دهد زیرا وظیفه پرندگان کنترل جمعیت مورچه، پروانه، ملخ، سوسک و غیره است. اگر پرنده نباشد این حشرات طغیان می‌کنند و چون که حشرات به راحتی آلودگی را منتقل می‌کنند، میکروب‌ها به محیط زندگی انسان وارد می‌شود.

خطرات کاهش جمعیت پرندگان شاید در کوتاه مدت ملموس نباشد، اما طغیان آفات و در نتیجه آن استفاده افراطی کشاورزان از سموم منجر به آلودگی منابع آب و خاک کشور شده و سلامت انسان را به شکلی جدی  تهدید خواهد کرد به همین دلیل باید شرایطی ایجاد کرد که برخی مدیران، شهروندان و روستاییان منافع کوتاه مدت خود را به حیات پرندگان که با حیات انسان رابطه مستقیمی دارد تاخت نزنند.‌

سبزقبا قربانی زنبورداران

پرندگان فقط در محیط‌های شهری در معرض تهدید انسان نیستند. در روستاها هم پرندگان از سوی انسان آسیب می بینند، از شکار افراطی پرندگان مهاجر برای پخت فسنجان و انواع خوراکی‌ها سنتی بگیرید تا پرندگانی که از سوی کندو داران مسموم می شوند‌. سبزقبا از جمله پرندگانی است که این روزها به شدت توسط زنبورداران شکار می‌شود. سبزقبا زنبورهای کندوها را می‌خورد. به همین دلیل زنبورداران برای حذف این پرنده و جلوگیری از خسارت اقتصادی خود،  تعدادی از زنبورها‌ را کشته و آغشته به سم کنه گاوی می‌کنند و به عنوان تله در مجاورت کندو می‌گذارند. سبز قبا این حشره مسموم را خورده و در نزدیک‌ترین فاصله به محل کندو می‌میرد و به این ترتیب نسل این پرنده در معرض خطر نابودی قرار گرفته است.

‌ صادق صادقی زادگان، رئیس گروه پیشین گروه پرندگان سازمان حفاظت محیط زیست این رفتار زنبورداران غیر قانونی می داند و تاکید می‌کند‌ راهکارهای ساده‌ای برای کنترل شکار زنبورهای عسل وجود دارد.

او به «گزارشگران سز» می‌گوید: زنبورداران نباید کندوهای خود را در نزدیکی محل زندگی سبزقباها مستقر کنند و  یا آنها می توانند با ایجاد مانع صوتی و دیداری، کندوهای خود را از پرندگان محافظت کنند.

به گفته صادقی زادگان، بیمه کردن کندوها هم می‌تواند عاملی باشد که خسارات زنبورداران را جبران کرده و جان پرنده را در امان نگه خواهد داشت.

لیلا مرگن

پروژه انتقال آب عمان به فلات مرکزی به هیچ شرکتی واگذار نشده است

تکیه بر تامین منابع آب از شیوه های گران تر، جدی تر از گذشته شده است. وزارت نیرو طرح کلان انتقال آب دریای عمان به ۱۷ استان واقع در مرکز ایران را در دستور کار دارد؛ اما گویا استاندار خراسان رضوی مایل است پروژه انتقال کریدور شرق زودتر از سایر نواحی ایران به سرانجام برسد. استاندار این استان با قرارگاه خاتم الانبیا وارد مذاکره شده تا به عنوان سرمایه گذار و مجری، خط انتقال آب عمان به استان های خشک شرق کشور یعنی سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و جنوبی را اجرائی کند. قرارگاه خاتم نیز بر اساس اعلام وزارت نیرو، مطالعاتی را انجام داده و حجم آب مورد نیاز برای شرق کشور را ۷۵۰ میلیون مترمکعب اعلام کرده است. این در حالی است که ترابی، مدیر کل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو، آب مورد نیاز شرق کشور را کمتر از عدد اعلام شده می داند. میدانی، معاون سابق امور آب و آبفای وزارت نیرو، نیز نیاز شرق کشور در افق های آینده را ۱۲۰ میلیون مترمکعب اعلام کرده است. به این ترتیب، عدد اعلامی قرارگاه خاتم الانبیا، بیش از شش برابر نیاز واقعی منطقه است. این حجم غیرواقعی بدون شک هزینه اجرای پروژه را بالا می برد و مانور تبلیغاتی برای طرحی که هنوز خام بوده و وضعیت سرمایه گذاری و حتی اجرای آن مشخص نشده است، جای سوال دارد؛ زیرا مسئولان قرارگاه خاتم در حاشیه نمایشگاه نفت، طرح انتقال آب دریای عمان به فلات مرکزی را یکی از اَبَرپروژه های خود معرفی کرده اند. طبق قانون، وزارت نیرو متولی اصلی آب کشور است و حدود ۱۷ وزارتخانه و نهاد دیگری که در بحث مدیریت آب سهیم هستند، باید با وزارت نیرو هماهنگ شوند. اگرچه وضعیت آب در بسیاری از نقاط کشور به مرزهای بحرانی نزدیک شده است؛ اما گویا استاندار خراسان رضوی با وزارت نیرو وارد مذاکره شده تا هرچه سریع تر پروژه انتقال آب دریای عمان به این استان کلید بخورد. صدیقه ترابی، مدیر کل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو، در گفت وگو با «شرق» عنوان می کند: این وزارتخانه طرح بزرگ انتقال آب دریای عمان به ۱۷ استان فلات مرکزی ایران را در دستور کار داشت. حدود دو سال پیش مرکز آب خراسان رضوی و استاندار این استان اصرار کردند به دلیل کندی انجام مطالعات وزارت نیرو، راسا برای انجام مطالعات کریدور شرق وارد عمل شوند.

جست وجو برای جذب سرمایه گذار بدون طی کردن مسیر قانونی
مدیر کل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو می گوید: با توجه به این درخواست، ابلاغیه ای به امضای معاون امور آب وزیر در آن مقطع، برای آنها ارسال شد و از آنها خواسته شد آب منطقه ای خراسان رضوی، نیاز آبی منطقه و کمبودهای بخش شرب را با روش شناسی که به آنها اعلام شده بود، محاسبه کنند و در قالب مطالعاتی که ما در وزارت نیرو انجام می دهیم، در کمیته راهبردی مصوب کنند و بعد از کمیسیون تخصیص آب، مجوز تخصیص دریافت کنند و سپس بقیه اقدامات را انجام دهند. این کار انجام نشد. اطلاعی ندارم این مطالعات در چه سطحی انجام شد؛ اما بدون اینکه این مسیر را طی کنند، دنبال بحث سرمایه گذاری و اجرای این پروژه هستند. او تاکید می کند: در ابلاغیه ارسالی وزارت نیرو قید شده به دلیل کمبود آب در بخش صنعت، باید این پروژه با سرمایه گذاری بخش خصوصی انجام شود و دولت امکان چنین سرمایه گذاری ای را ندارد. ترابی ادامه می دهد: استاندار خراسان رضوی بعد از اینکه شرکت آب منطقه ای مطالعاتی را از طریق شرکت مهندسین مشاور انجام می دهد، قرار بود دنبال بخش خصوصی باشند و شرکت پروژه ای را تشکیل دهند و از طریق آن سرمایه گذاری این پروژه را انجام دهند. ظاهرا مذاکراتی هم انجام شده است و ارتباطی که با قرارگاه خاتم گرفته شده است، در همین چارچوب است. به گفته او، در محاسباتی که قرارگاه خاتم الانبیا انجام داده است، قرار است در افق آینده ۷۵۰ میلیون مترمکعب آب شیرین شده دریای عمان به سه استان شرق کشور منتقل شود. هنوز جزئیات اجرای این طرح به طور کامل مشخص نیست و در این پروژه، هیچ عملیات اجرائی آغاز نشده است. درحال حاضر دنبال این هستند که یک شرکتی داشته باشند و سرمایه گذاری انجام شود. مدیر کل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو درباره احتمال توقف یا تعدیل در حجم پروژه اضافه می کند: هنوز مجوزی برای اجرای پروژه کریدور شرق صادر نکرده ایم. بیشترین بحث ها در این پروژه در زمینه حجم آب انتقالی است. بزرگ ترین مسئله ما این است که این کمبودها چگونه محاسبه شده است؛ زیرا کمبودهای واقعی ما در افق ۱۴۲۵ و ۱۴۵۰ بر اساس مطالعاتی که انجام دادیم، کمتر از این میزان بود؛ بنابراین حجم آب انتقالی باید در رفت و برگشت هایی که داریم، تدقیق شود.

نیاز ۱۲۰ میلیون متر مکعبی شرق کشور
اگرچه قرارگاه خاتم درخواست انتقال برای ۷۵۰میلیون مترمکعب آب را مطرح کرده است؛ اما رحیم میدانی، معاون سابق آب و آبفای وزارت نیرو، حجم آب مورد نیاز برای شرق کشور را نزدیک به ۴۰ تا ۵۰ میلیون مترمکعب برای تامین نیازهای صنعت و حدود ۷۰ تا ۸۰ میلیون مترمکعب -در افق های زمانی مختلف- برای تامین نیازهای شرب اعلام می‎کند.
او در گفت وگو با «شرق» به شنیده های خود اشاره کرده و عنوان می کند: گویا قرارگاه خاتم قرار است پنج هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری در پروژه کریدور شرق انجام دهد و از محل فروش آب، پول خود را دریافت کند. البته میدانی به این نکته تاکید دارد که هنوز پروژه انتقال آب دریای عمان به فلات مرکزی به هیچ شرکتی واگذار نشده است. معاون سابق آب و آبفای وزارت نیرو درباره مصارف آب شیرین شده دریای عمان در شرق کشور، می گوید: آب شیرین شده دریا آب پرهزینه ای است. وزارت نیرو به دنبال تامین آب شرب مردم است. قرار ما این بود که اگر صنایع شامل فولاد سنگان خواف و … که دنبال آب بودند، می توانند بیایند و از این پروژه آب مورد نیاز خود را تامین کنند، وارد عمل شده و در سرمایه گذاری برای اجرای پروژه مشارکت کنند. به گفته او، فولاد سنگان حدود ۱۵ تا ۱۶ میلیون مترمکعب آب می خواهد و اگر این پروژه اجرائی شود، وزارت نیرو هم می ‎تواند در قالب برگزاری مناقصه، آب شرب مورد نیاز مردم منطقه را از سرمایه ‎گذارانی که این آب را به کمترین قیمت می فروشند، در قالب قانون خرید تضمینی آب خریداری کنند. حال در این میان اگر کسی بگوید آبی که هر مترمکعب آن ۱۰ هزار تومان تمام می شود، برای کشاورزی مقرون به صرفه است، خودش می داند. این مسئله به دولت ربطی ندارد، زیرا پروژه با سرمایه گذاری بخش خصوصی اجرا می شود.

اجرای کریدور شرق، نیازی به طی فرایندهای قانونی واگذاری پروژه ندارد
اگرچه مسئولان وزارت نیرو واگذاری اجرای پروژه کریدور شرق را تایید نکرده اند و معتقدند پروژه هنوز در ابتدای راه است، اما شنیده ها حاکی از آن است که پیمانکار ورق های فولادی مورد نیاز برای ایجاد خط انتقال آب به شرق کشور را هم خریداری کرده است. از سوی دیگر فرایند واگذاری قانونی پروژه ها نیز فرایندی است که برای پروژه کریدور شرق طی نشده است. اصولا پروژه های عمرانی باید ردیف اجرا دریافت کنند و با مزایده و مناقصه به متقاضیان واگذار شوند، اما میدانی می گوید: چون سرمایه گذار پروژه بخش خصوصی است، ردیف اجرائی نمی خواهد، چون قرار نبود این پروژه با پول دولت ساخته شود. او ادامه می دهد: شنیده ام که قرارگاه دنبال این رفته است که با صنایع منطقه مذاکره کند و آماده شوند که در قالب یک پروژه سرمایه گذاری بخش خصوصی، این طرح را اجرا کنند. قرارگاه در این کار پیش قدم شده است. البته معاون سابق آب و آبفای وزارت نیرو تاکید می کند: باید مطالعات این پروژه انجام و مراحل ارزیابی زیست محیطی طی شود. درواقع این طرح هنوز اول راه است. قرارگاه اظهار تمایل کرده است. استانداری خراسان رضوی هم مایل به اجرای آن است. پروژه کوچک نیست که سرمایه گذار کوچکی بیاید. کسانی که آب موردنیازشان بالاست در قالب یک شرکت پروژه می توانند سرمایه مورد نیاز برای اجرای پروژه را تامین کنند. ما به عنوان دولت حق نداریم شرکت پروژه تشکیل دهیم. به اعتقاد او، اجرای پروژه کریدور شرق نیاز به ۱۵هزار میلیارد تومان اعتبار دارد.

تکه پاره کردن یک پروژه بزرگ، هزینه ها را افزایش می دهد
اصرار استاندار خراسان رضوی برای دستیابی به آب شیرین شده دریای عمان سبب شده بخشی از یک پروژه بزرگ به جریان افتد. عباسقلی جهانی، عضو سابق شورای جهانی آب، در گفت وگو با «شرق» با تاکید بر اینکه تکه پاره کردن یک پروژه بزرگ، هزینه های اجرای آن را افزایش می دهد، عجله کردن در اجرای چنین پروژه هایی را نادرست توصیف می کند. به گفته او، باید تعریفی از مدیریت منابع آب داشته باشیم و بدانیم مدیریت منابع آب با چه کسی است. آیا نهاد دیگری می تواند وارد بحث مدیریت منابع آب و ایجاد تعادل و توازن در مصرف شود یا اینکه متولی باید مسئولیت را برعهده بگیرد؟ جهانی معتقد است که حتما متولی آب؛ یعنی وزارت نیرو باید در این قبیل طرح ها وارد شود و بر اساس قانون به وظایف ملی خود عمل کند. اگر هر نهادی خودش به این مباحث وارد شود، خودش پروژه تعریف کند و انتقال آب بدهد و …، این خیلی منطقی نیست. به گفته این کارشناس آب، باید در اجرای پروژه های گران انتقال آب بین حوضه ای، حتما حجم آب برگشتی از طریق بازچرخانی در بخش شرب و صنعت لحاظ شود تا بخشی از نیازهای آبی منطقه بدون انتقال از مبدا و در داخل خود حوضه تامین شود. او تاکید می کند: در اجرای پروژه های انتقال آب نباید عجله کرد، زیرا از صرف صدها هزار میلیارد تومان پول صحبت می کنیم. باید بازگشت سرمایه برای چنین پروژه هایی در نظر گرفته شود. این سوال بزرگی است؛ آیا صاحبان صنایع حاضر هستند از همین امروز آب شیرین شده دریای عمان را پیش خرید و بابت اجرای این پروژه پول هزینه کنند؟

 لیلا مرگن