گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود

خبرگزاری صدا و سیما در این باره از قول رئیس سازمان بازرسی کل کشور نوشته تا ماه آینده گزارشی درباره دستگاه‌هایی که برای حفظ آسمان آبی به وظیفه‌شان عمل نکرده یا کوتاهی کرده‌اند، منتشر خواهد شد.

ناصر سراج گفته از سال گذشته درباره آلودگی هوا در برخی کلانشهرها اقدامات موثری انجام شده و 11 ارگان در این رابطه مسئول بوده‌اند.

هرچند او نامی از دستگاه‌ها نبرده، اما می‌توان حدس زد که وزارتخانه‌هایی مانند نفت، صنعت، معدن و تجارت، بهداشت، وزارت کشور یا سازمان حفاظت محیط زیست، پلیس راهور و شهرداری‌ها در مساله آلودگی هوا نقش دارند و با اقدامات خود می‌توانند در کاهش آلودگی هوا موثر باشند.

آن‌طـــور که رئیس ســازمان بازرسی کل کشور شرح داده، از برخی دستگاه‌ها توضیح‌هایی خواسته شد و حتی دفاع برخی از آنها نیز اخذ شده علاوه براین، اطلاعات جمع‌آوری شده نیز برای روسای قوا ارسال شده و قرار است گزارش نهایی آن تا ماه آینده به دست مسئولان برسد.

سراج در باره نام دستگاه‌ها توضیح نداده اما تاکید کرده چنانچه لازم باشد در این باره اطلاع‌رسانی خواهد شد، اما تا حکم قطعیت پیدا نکند نمی‌توان در این زمینه اطلاع‌رسانی کرد.

دشمنان آسمان آبی

نهادهای زیادی در کاهش آلودگی هوا نقش دارند و اگر به وظیفه خود بدرستی عمل نکنند، کلاف آلودگی هوا همچنان سردرگم خواهد ماند و هرسال شهروندان بیشتری بر اثر آلودگی هوا جانشان را از دست می‌دهند. د

دکتر یوسف رشیدی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی به برخی از دستگاه‌های تاثیرگذار در کنترل آلودگی هوا اشاره می‌کند.

آن‌طور که او می‌گوید، وزارت نفت با توزیع سوخت استاندارد در سراسر کشور در این بین تاثیرگذار خواهد بود یا وزارت صنایع اگر خودروهایی با استاندارد روز تولید کند می‌تواند در کاهش آلودگی هوا سهیم باشد.

رشیدی به نقش شهرداری‌ها نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: چنانچه شهروندان در تمامی استان‌ها بتوانند از حمل و نقل عمومی مناسب برخوردار باشند، آلودگی هوا کاهش قابل توجهی پیدا می‌کند.

توسعه حمل و نقل عمومی مساله‌ای است که بیشتر کارشناسان بر آن تاکید دارند، چراکه سهم منابع متحرک مانند خودرو‌ها در آلودگی هوا حدود 80 درصد تخمین زده می‌شود و آمارها از این حکایت دارد که در کلانشهری مانند تهران سه میلیون دستگاه خودرو و حدود 5/2 میلیون موتورسیکلت وجود دارد.

در کنار شهرداری‌ها باید به وظایف وزارت کشور و وزارت بهداشت نیز اشاره کرد یا از این نوشت که پلیس راهور نیز در این بین مسئولیت سنگینی دارد؛ چراکه با نظارت و کنترل دقیق می‌تواند مانع از تردد خودروهای آلاینده شود. اما نباید از دستگاه‌هایی که در از رده خارج کردن خودروهای فرسوده نقش دارند، غافل شد؛ چراکه هنوز این مهم مورد توجه دستگاه‌ها نیست و آمار از رده خارج کردن خودروهای فرسوده به جای افزایش سیر نزولی در پیش گرفته است.

رشیدی احتمال می‌دهد که در گزارش سازمان بازرسی کشور به دستگاه‌هایی که در این زمینه نقش دارند اشاره خواهد شد، چون روند مناسبی را طی نکرده‌اند.

الزام به جای تذکر

اقدام سازمان بازرسی کشور را می‌توان اقدامی مناسب برای کاهش آلودگی هوا دانست، اما آنچه دراین بین باید مورد توجه قرار گیرد، الزام‌آور بودن چنین گزارش‌هایی است.

علی‌محمد شاعری، رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی نیز چنین نظری دارد، او از این اقدام سازمان بازرسی کشور قدردانی و آن را اتفاقی مثبت ارزیابی می‌کند، اما تاکید دارد که چنین گزارش‌هایی نباید در حد تذکر باشند.

آن طور که او می‌گوید، این گزارش‌ها باید الزام‌هایی برای دستگاه‌هایی که کم‌کاری کرده‌اند داشته باشند تا تاثیر بیشتری در مساله کاهش آلودگی هوا بگذارند.

به همین خاطر کارشناسانی مانند شاعری چنین گزارش‌هایی را لازم می‌دانند، اما تاکید دارند که برای حل مشکل کافی نیستند.

در واقع گزارش‌هایی از این دست باید تضمینی داشته باشند برای رفع نارسایی و ضعف سازمان‌ها تا دستگاه‌های مسئول وظایفشان را بدرستی انجام دهند.

برای نمونه شاعری به وزارت نفت اشاره می‌کند و می‌گوید: باید مشخص شود اگر این وزارتخانه در کشور سوخت استاندارد توزیع نکرد با آن چه برخوردی شود.

گزارش‌هایی برای پیشگیری

شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت و دامن زدن به آلودگی هوا فقط یکی از تخلفات زیست‌ محیطی دستگاه‌هاست، به همین خاطر سازمان بازرسی کشور باید به مسائل دیگر نیز توجه داشته باشد و به نحوی عمل کند که تخلفات زیست‌محیطی را در نطفه خفه کند.

رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی می‌افزاید: برای نمونه طرح‌های انتقال آب زیادی مطرح است که هیچ‌کدام علمی نیستند یا می‌توان به اجازه ساخت و سازها در جزیره آشوراده اشاره کرد. در واقع سازمان بازرسی کشور باید چنین مسائلی را نیز رصد کند و مانع از اجرایی شدن آنها شود.

آن طور که او می‌گوید، در لایحه هوای پاک نیز مشخص شده که چناچه اشخاص حقیقی یاحقوقی منجر به آلودگی هوا شدند چگونه باید با آن برخورد کرد به همین خاطر نمایندگان مجلس باید رسیدگی به این لایحه را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند.

کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند امسال روزهای آلوده بیشتری در تقویم ثبت خواهد شد به همین دلیل باید از سازمان بازرسی کشور خواست گزارش‌های خود را به شکلی آماده کند که دستگاه‌های مسئول خطاهایشان را تکرار نکنند، افزون براین اعضای کمیسیون کشاورزی نیز باید ایراد‌های لایحه هوای پاک را هرچه زودتر اصلاح و مقدمات مطرح شدن دوباره آن را در صحن مجلس فراهم کنند تا زمینه برای کم‌کاری برخی دستگاه‌ها فراهم نباشد.

مهدی آیینی

دیروز یکی از زیست‌محیطی‌ترین روزهای خانه ملت بود، زیرا لایحه هوای پاک که در مجلس گذشته راه به جایی نبرده بود، با توجه ویژه نمایندگان مجلس دهم در صحن علنی مطرح شد و 128 نماینده با تصویب کلیاتش موافقت کردند تا در جلسات آینده جزئیات این لایحه نیز بررسی شود.

معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز که به مجلس رفته بود، قبل از رای‌گیری برای تصویب این لایحه پشت تریبون رفت و از پیامدهای آلودگی هوا گفت.

آن طور که او توضیح داد، آلودگی هوا سالانه 30 میلیارد دلار به ایرانیان خسارت می‌زند. افزون براین به گفته او لایحه اصلاح قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا در راستای اقتصاد مقاومتی تنظیم شده است.

لایحه هوای پاک یا لایحه اصلاح قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا قرار است خلأ‌های قانونی را که سال 74 تصویب شد پر کند، زیرا با گذشت چند سال از تصویب قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا، شرایط تغییر کرده و عوامل بیشتری زمینه را برای آلودگی هوا فراهم می‌کنند، برای نمونه می‌توان به مشکل ریزگردها اشاره کرد که نفس کشیدن را برای بسیاری از شهروندان مشکل کرده است.

محمد مجابی، معاون توسعه مدیریت حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره لایحه هوای پاک   می‌گوید: لایحه هوای پاک 34 ماده دارد، دراین بین 15 ماده‌اش به قانون قدیم مربوط می‌شود که اصلاح و ابقا شده است.

آن‌طور که او می‌گوید، در این لایحه وظایف دستگاه‌ها برای مقابله با ریزگرد‌ها مشخص و نکاتی نیز برای بهبود کیفیت و استاندارد سوخت و معاینه فنی خودرو‌ها و پایش امواج غیر مجاز در نظر گرفته شده است. به نظر می‌رسد اگر این لایحه به قانون بدل شود اعتبار معاینه فنی خودرو‌های دولتی یک سال و خودرو‌های شخصی نیز دو سال خواهد شد،افزون براین مدت زمانی که برای از رده خارج شدن خودرو‌های فرسوده در نظر گرفته شده نیز با توجه به نوع خودرو‌ها تغییر خواهد کرد.

پایش همه‌جانبه

کارشناسان تاکید می‌کنند چنانچه لایحه هوای پاک به قانون بدل شود می‌توان امیدوار بود که در کنترل امواج غیرمجاز نیز اتفاق خوبی بیفتد؛ چراکه در لایحه هوای پاک ایجاد شبکه پایش امواج غیر مجاز نیز گنجانده شده است.

مسعود زندی، معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند: لایحه هوای پاک باید هرچه زودتر به قانون بدل شود،زیرا آلودگی هوا در کلانشهرهای کشور برای شهروندان مشکلات زیادی ایجاد کرده است.

آن‌طور که او توضیح می‌دهد،علت اصلی آلودگی هوا در کلانشهرها خودرو‌ها هستند و در لایحه هوای پاک برای بهبود استاندارد خودرو‌ها و کیفیت سوخت و پایش صنایع آلاینده نکات مناسبی در نظر گرفته شده است.این در حالی است که کارشناسان بر بهبود شرایط موتورسیلکت‌ها نیز تاکید می‌کنند، زیرا در کلانشهری مانند تهران حدود دو میلیون دستگاه موتورسیکلت تردد می‌کند که بیشتر آنها کاربراتوری بوده و تا هشت برابر خودرو‌ها آلودگی ایجاد می‌کنند.

زندی یاد آور می‌شود: برای خروج خودروهای فرسوده نیز باید راهکاری درنظر گرفت،زیرا از رده خارج کردن آنها روند مناسبی را طی نمی‌کند، برای نمونه سال 93 حدود 350 هزار دستگاه خودروی فرسوده از رده خارج شد،اما سال گذشته این آمار کاهش داشت.

محیط‌زیست ضابط قضایی می‌شود

به نظر می‌رسد لایحه هوای پاک خلأهای قانون قبلی را پوشش دهد و به این ترتیب محیط زیست بتواند آلودگی‌های صوتی و زیست‌محیطی کارخانجات را بهتر از گذشته مدیریت کند. افضلی، نایب رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس چنین نظری دارد.

او درباره لایحه هوای پاک  می‌گوید: چنانچه لایحه هوای پاک تصویب شود برخی کارمندان سازمان حفاظت محیط‌زیست پس از گذراندن دوره‌هایی به‌عنوان ضابط قضایی شناخته خواهند شد و به این شکل برخورد با صنایع آلاینده سرعت بیشتری خواهد گرفت.

او یادآور می‌شود: در لایحه هوای پاک گنجانده شده که سازمان هواشناسی نیز باید پیش‌بینی‌های لازم را بموقع درخصوص انتشار ریزگرد‌ها انجام دهد.

یوناتن بت کلیا، عضو فراکسیون محیط‌زیست مجلس نیز   می‌افزاید: پس از تبدیل لایحه هوای پاک به قانون تمامی نهاد‌ها و دستگاه‌ها باید به وظایف زیست محیطی خود بدرستی عمل کنند تا آلودگی هوا کاهش یابد.

آن‌طور که او می‌گوید: به این ترتیب خودرو ساز‌ها و دیگر صنایع باید استانداردهای لازم را رعایت کنند تا محصولاتشان زمینه‌ساز آلودگی هوا نشود.

نباید فراموش کرد که لایحه هوای پاک مخالفانی نیز در مجلس دارد که معتقدند اجرای نامناسب مواد این لایحه می‌تواند سبب آسیب دیدن صنایع شود، حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس چنین نظری دارد،او   می‌افزاید: به نظر می‌رسد این لایحه قدری صنایع را دچار مشکل کند، زیرا برای آنها قوانین محکمی در نظر گرفته به همین دلیل شاید تعدادی ازآنها نتوانند شرایط مناسب را ایجاد کرده و در نتیجه تعطیل شوند.

به نظر حاجی دلیگانی، این لایحه ممکن است صدور مجوز برای صاحبان صنایع و کارآفرینان را نیز مشکل کند، زیرا فردی که قصد دارد کارگاه خیاطی یا فرشبافی ایجاد کند نباید مجبور شود به شهرک‌های صنعتی کوچ کند، چراکه چنین تولیدی‌هایی درآمد زیادی ندارند.

با توجه به اظهار نظر کارشناسان باید تصویب کلیات لایحه هوای پاک را به فال‌نیک گرفت و امیدوار بود که با حمایت قانون از محیط‌زیست مشکلاتی مانند آلودگی هوا که زندگی شهروندان را نشانه رفته است بزودی حل و فصل شود، چراکه با سردتر شدن هوا به‌طور حتم ساکنان کلانشهرها شاهد پدیده وارونگی هوا خواهند بود؛ پدیده‌ای که سبب می‌شود شاخص‌های آلودگی هوا از همیشه بالاتر بایستد و تردد شهروندان در شهر ممنوع شود.

مهدی آیینی

آلت قتاله می‌شود و جان می‌گیرد تا آمار سالانه جان باختگان حوادث ترافیکی همچنان به 20 هزار نفر نزدیک بماند؛ دستانی می‌شود بلند تا روی کلاف ترافیک گره کور بزند و عمر شهروندان را تباه کند؛ ابری می‌شود سیاه تا آسمان آبی را از زمین بدزدد و تنفس را برای کودکان و سالخوردگان دشوار کند، تیغی می‌شود در دست زنگی مست تا پیر و جوان از اذیت وآزارش در امان نباشند، از نبود فرهنگ درست استفاده از خودرو و شیوه مناسب رانندگی در کشورمان حرف می‌زنیم، مساله‌ای که این روزها باید آن را از مشکلات بزرگ شهرنشینی دانست.

 زیرا بررسی علل سوانح ترافیکی ثابت می‌کند بخشی از تصادفاتی که منجر به مرگ می‌شود، براثر خطای انسانی رخ می‌دهد قابل انکار نیست قسمتی از ترافیک‌هایی که در کلانشهرها و جاده‌های برونشهری وقت شهروندان را تباه می‌کند به‌دلیل شیوه نادرست رانندگی افراد و توجه نکردن آنها به نکاتی مانند رانندگی بین خطوط سفیداست. افزون براین یکی از علل اصلی آلودگی هوا در کلانشهرها و مصرف بالای سوخت‌های فسیلی در کشور دلیلی ندارد جز سیل خودروهای تک سرنشین که راه را بر عبور و مرور وسایل نقلیه عمومی و امدادی سد می‌کند. باید یادآور شد هنوز بخشی از تماس‌هایی که با پلیس 110 گرفته می‌شود برای شکایت افراد سهل‌انگار است که خودروی خود را در مکان‌هایی مانند پل‌های پارکینگ مجتمع‌های مسکونی یا تجاری پارک می‌کنند.

این مسائل وقتی قابل توجه‌تر می‌شود که آنها را در کنار آماری که رئیس مرکز صدور گواهینامه پلیس راهور ناجا صادر کرده بگذارید؛ براساس گفته‌های او تعداد افرادی که سال گذشته موفق به دریافت گواهینامه شده‌اند حدودیک میلیون و500 هزار نفر برآورد می‌شود. البته یادآوری این نکته ضروری است تمامی مشکلاتی که این روزها به‌دلیل استفاده نادرست از خودرو گریبان زندگی شهروندان را گرفته به‌دلیل مناسب نبودن مراحل آموزش رانندگی و صدور گواهینامه است ؛ زیرا برخی افراد گواهینامه می‌گیرند، اما نمی‌دانند خودرو و رانندگی در معابر شهری وسیله‌ای مناسب برای تخلیه هیجانات آنها نیست. در واقع پروسه صدور گواهینامه در کشورمان به‌گونه‌ای است که شخص مهارت لازم برای کنترل خودروی نقلیه را نیز به‌دست نمی‌آورد، بنابراین طبیعی است نکات مهمی مانند احترام به قوانین و فرهنگ درست استفاده از خودرو در آن به فراموشی سپرده شود. باید تاکید کرد تا زمانی که در کشورمان با الگو برداری از کشورهای موفق و بومی سازی طرح‌های آنها، مقدمات آموزش صحیح به رانندگان فراهم نشود نمی‌توان توقع داشت از میزان خسارتی که هر سال حوادث ترافیکی، مصرف بالای سوخت و اتلاف وقت شهروندان در ترافیک به جامعه تحمیل می‌کند، کم شود.

مهدی آیینی

اکسیژن در کلانشهر‌ها نایاب شده و چند روزی است از باد و باران، تنها ناجیان شهروندان، خبری نیست وآسمان در کلانشهرهایی مانند تهران، اراک و تبریز آن‌قدر خاکستری شده که امید شهروندان برای دیدن آسمان آبی مانند نفس‌هایشان به‌شماره افتاده، در چنین شرایطی رئیس‌‌جمهور دیروز در جلسه هیأت دولت به این موضوع پرداخت و با یادآوری این که دولت پیش‌بینی‌های لازم را برای اقدامات میان مدت از سال 93 آغاز کرده، افزود: لایحه مربوط به هوای پاک در سال 93 توسط دولت به مجلس تقدیم شد و ضمن اعلام نظر در مورد طرح نمایندگان درباره معاینه فنی، زمان معاینه فنی را به سه سال تقلیل داد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری، حجت‌الاسلام دکتر حسن روحانی نظارت بر خودروهایی که آلوده‌کنندگی بیشتری دارند، به خصوص خودروهای متعلق به دستگاه‌های دولتی و وسایل نقلیه عمومی ازجمله اتوبوس‌ها را ضروری دانست.

کاهش دمای منازل مسکونی

بخشی دیگر از اظهارات رئیس جمهور به این نکته مربوط می‌شود که شهروندان نیز با کاهش دمای وسایل گرمایشی خود در کاهش آلودگی هوا سهیم شوند، هرچند این رفتار شهروندان سبب می‌شود دولت در ماه‌های سرد سال با افت فشار گاز و استفاده از سوخت مازوت برای نیروگاه‌ها مواجه نشود،اما این اتفاق زمانی اجرایی می‌شود که شهروندان باور کنند کاهش آلودگی هوا برای دولت نیز مهم است.

محمد درویش، مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت‌وگو با جام جمتوضیح می‌دهد:برای حل پایدار و ریشه‌ای آلودگی هوا، دولت و مردم باید به وظیفه خود عمل کنند، اما مساله اینجاست که دولت باید ثابت کند این مساله برایش مهم است. علاوه براین رئیس‌ جمهور دیروز با اشاره به درخواست دولت از وزارت راه و شهرسازی و شورای عالی شهرسازی، بر لزوم نظارت بر بلندمرتبه‌سازی در برخی مناطق شهری تأکید و تصریح کرد: باید برای برج‌ها و ساختمان‌های بلندمرتبه، به خصوص آنهایی که در کریدور جابه‌جایی هوا قرار دارند، چاره‌اندیشی و حداقل از این به بعد از ساختن‌ آنها در این‌گونه مناطق جلوگیری شود.

شهروندان باور نمی‌کنند

مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز به ساخت و ساز بی‌رویه در شهر تهران اشاره و عنوان می‌کند: وقتی در مسیر جریان باد تهران، مجوز ساخت و ساز می‌دهند مردم دیگر نمی‌پذیرند که برای مسئولان کاهش آلودگی هوا در اولویت قرار دارد، به همین دلیل نمی‌توان انتظار همکاری چشمگیری از آنها داشت.

درویش یادآور می‌شود: زمانی که عملکرد دولت به ارائه وام برای خودرو‌های نامناسب محدود شود و قدمی برای حذف هزینه گمرکی خودرو‌های هیبریدی برندارد، شهروندان باور نمی‌کنند کاهش آلودگی هوا برای مسئولان در اولویت قرار دارد.

برنامه‌های بلندمدت

دکتر یوسف رشیدی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز درباره راهکارهای مطرح شده برای کاهش آلودگی هوا به جام‌جم می‌گوید: به شکل ساده باید گفت برای حل مشکل باید تولید آلودگی را کم کرد و رسیدن به این نتیجه نیازمند برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلند است.

به اعتقاد کارشناسان، راهکار کوتاه‌مدت مانند ممنوعیت در تردد خودروها و موتورسیکلت‌ها که به‌عنوان منابع متحرک آلودگی شناخته می‌شوند،اما نباید فراموش شود که موضوع کمیت و تعداد خودرو‌ها نیست بلکه کیفیت آنها در این میان نقش بسزایی دارد.

قسمتی از راهکار‌های کوتاه‌مدت هیات دولت برای کاهش آلودگی هوا این است در روزهایی که هوا ناسالم است برای تردد موتورسیکلت‌ها محدودیت ایجاد شود.

این در حالی است که کارشناسان معتقدند بازار موتورسیکلت در کشور آن‌قدر آشفته است که نیاز به تحول اساسی دارد، علاوه براین به نظر می‌رسد پلیس قادر به کنترل تردد موتورسیکلت‌ها نباشد، زیرا تجربه ثابت کرده کنترل محدوده زوج و فرد برای خودرو‌ها عملی نیست و تاکنون نتوانسته از آلودگی هوا کم کند، باید یادآور شد اغلب مالکان موتورسیکلت افراد تهیدستی اند که برای امرار معاش ناچار به استفاده از این وسیله هستند.

رشیدی در این باره عنوان می‌کند: بازار تولید موتورسیکلت نیز در کشورمان باید متحول شود و مسئولان راهکاری در نظر بگیرند که موتورسیکلت‌های باکیفیت جایگزین موتورسیکلت‌های غیر استاندارد شود.

دیروز قسمت دیگری از اظهارات رئیس‌جمهور براین تاکید داشت که پلیس باید در موضوع معاینه فنی خودروها، تمام اهتمام خود را به کار ببرد، اما عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی یادآور می‌شود: در معاینه فنی نیز باید تحول اساسی اتفاق بیفتد، زیرا مفهوم تنظیم موتور برای خودرو‌های کاربراتوری بود و اکنون برای کنترل نسل جدید خودرو‌ها به ابزار دیگری نیاز است.

توجه به حمل و نقل عمومی

بیشتر کارشناسان گسترش حمل و نقل عمومی را شاه کلید رفع مشکل آلودگی هوا می‌دانند، آنها معتقدند با گسترش مترو می‌توان تا حد قابل توجهی از حجم آلودگی هوا کاست،اما مشکل اینجاست که دولت و شهرداری‌ها برای رسیدن به این هدف به‌درستی عمل نمی‌کنند.

محمدحقانی، رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران نیز در گفت‌وگو با جام جم می‌افزاید: 50درصد هزینه توسعه حمل و نقل عمومی را دولت باید پرداخت کند، اما متاسفانه در چند سال گذشته این هدف محقق نشده است.

جعفر تشکری‌هاشمی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران نیز مدتی پیش درباره کمک دولت به توسعه حمل و نقل عمومی گفته بود اگر هزینه ساخت هر کیلومتر مترو دست کم 150 میلیارد تومان برآورد شود، با مبلغی که دولت بابت وام خرید خودرو اختصاص داد، می‌شد 18 کیلومتر مترو در تهران ساخت. با این حال به نظر می‌رسد در این بین شهرداری‌های کلانشهرها نیز باید از هزینه‌های غیر ضروری خود بکاهند و بودجه بیشتری به توسعه حمل و نقل عمومی اختصاص دهند،زیرا این بی توجهی سبب شده برنامه‌ریزی‌ها در این حوزه با مشکل روبه‌رو شود برای نمونه براساس برنامه پنجساله دوم شهرداری تهران قرار بود 30 کیلومتر خط مترو ساخته شود، اما فقط 17 کیلومتر به متروی تهران اضافه شد.

توقف لایحه هوای پاک و باران اسیدی

دیروز رئیس‌جمهور به لایحه مربوط به هوای پاک که سال 93 توسط دولت به مجلس فرستاده شد نیز اشاره کرد، اما نکته اینجاست که این لایحه تاکنون راه به جایی نبرده، رحمت الهب حافظی، رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران دراین‌باره به فارس می‌گوید: روسای سه قوه طی 20 سال گذشته در تشدید آلودگی هوا مقصرند و باید از مردم عذرخواهی کنند و این عذرخواهی مقدمه پذیرش مسئولیت و نشان‌دهنده این است که عزم جدی برای حل این معضل وجود دارد. البته باید یادآور شد براساس پیش‌بینی سازمان هواشناسی تا یکشنبه آینده که در تهران باد خواهد وزید، هوای این کلانشهر پاک نخواهد شد، این درحالی است که به گفته برخی کارشناسان چنانچه شانس با شهروندان یار باشد و باران نیز ببارد باید نسبت به باران اسیدی هشدار داد و از مسئولان خواست برای حفظ جان شهروندان و محیط‌زیست تدابیر لازم را بیندیشند.

«فروش 5000 خودرو با وام 25 میلیونی در یک روز» خبری بود که دیروز به نقل از قائم‌مقام وزیر صنعت رسانه‌ای شد؛ اتفاقی که برخی کارشناسان و دوستداران محیط‌ زیست و سلامت شهروندان از آن به عنوان تسهیلات برای صدمه زدن به محیط زیست و سلامت شهروندان یاد می‌کنند، زیرا به باور کارشناسان در شرایطی که گسترش حمل و نقل عمومی مانند مترو تشنه تامین اعتبار است.

سالانه حدود 20 هزار نفر در حوادث ترافیکی جان می بازند و تا هفت برابر این آمار نیز اشخاص دچار معلولیت می شوند، به اینها اضافه کنید سهم 80 درصدی منابع متحرک از آلودگی هوا را و سیل انرژی و وقت شهروندانی که در ترافیک سرسام آور کلانشهرها دود می شود.

به گفته کارشناسان توسعه حمل و نقل عمومی، بهبود کیفیت سوخت یا از رده خارج شدن خودرو های فرسوده باید بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد.

تسهیلات خودرو برابر با افزایش ترافیک

سردار تقی مهری، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا درباره تاثیر افزایش احتمالی خرید خودرو به دنبال ارائه تسهیلات بانکی خرید خودروهای داخلی در افزایش ترافیک و سوانح ترافیکی و همچنین گنجایش داشتن معابر پایتخت برای خودروهای جدید اظهار می کند: بدون شک اضافه شدن خودروهای سواری باعث افزایش ترافیک در کلانشهرها و شهر تهران می شود. از این رو بهتر است در جهت افزایش خدمات دهی سیستم حمل و نقل عمومی گام برداریم.

به گزارش تسنیم، وی ادامه می دهد: شکی نیست که امروزه موضوع ترافیک یکی از معضلات اساسی کلانشهرها، به ویژه شهر تهران است و راه حل ارائه شده در این خصوص در سراسر دنیا،گسترش خدمات دهی حمل و نقل عمومی است.

تسهیلات یا ترفند

این در حالی است که برخی کارشناسان با توجه به شرایط نامناسب ترافیکی کلانشهرهای کشور از طرح ارائه تسهیلات به عنوان ترفند دولت برای فروش خودرو های بی کیفیت یاد می کنند.

هادی هاشمی، رئیس پلیس پیشین راهور پایتخت درباره سیاست دولت درخصوص ارائه تسهیلات خرید خودرو در گفت وگو با جام جم تصریح می کند: ارائه این تسهیلات با هدف دلسوزی برای شهروندان صورت نمی گیرد.

در واقع حمایت بی چون و چرای بانک مرکزی و وزارت صنایع از ارائه تسهیلات برای فروش خودرو به این دلیل است که انتظارات از سوی مردم برای داشتن خودروی ایمن بیشتر شده و تمایل به خرید خودروهای بی کیفیت ندارند.

هاشمی عنوان می کند: در واقع این تسهیلات را باید شگرد دولت برای فروش خودروهای نامناسب دانست، زیرا فروش بیشتر چنین خودروهایی به ایمنی، سلامت و محیط زیست شهروندان آسیب می رساند.

ظرفیت تهران 5 سال پیش پر شد

در این بین کارشناسان ترافیک همیشه از این گله داشته و دارند که ظرفیت معابر کلانشهرهای کشور دیگر جوابگوی تردد خودرو ها نیست؛ به همین دلیل دولت باید برای گسترش حمل و نقل عمومی با شهرداری ها بیش از پیش همکاری کند.

رئیس پلیس پیشین راهور پایتخت درباره ظرفیت کلانشهر تهران در ارتباط با تعداد خودروها یادآور می شود: معابر شهر تهران پنج سال پیش در خوشبینانه ترین شکل ممکن زیر عبور چهار برابر ظرفیت خودرو با سرعت 30 کیلومتر بود؛ این در حالی است که ظرفیت عبور 30 کیلومتر نیز شرایط اشباع محسوب می شود.با توجه به گفته های هاشمی و با وضع معابر کلانشهرهای کشور می توان گفت حل مشکلات ترافیکی شهروندان برای دولت ها در اولویت قرار ندارد و آنها سعی دارند به هر نحوی شده مسائل اقتصادی را رفع و رجوع کنند.

جان انسان فدای خودرو

تصمیم و عملکرد مسئولان چه در دولت و چه در شهرداری ها گواهی است بر این که آنها دغدغه بازشدن گره ترافیک را ندارند، هر چند این مساله در نهایت به بهبود سایر حوزه ها نیز کمک می کند؛ زیرا با کاهش سوانح ترافیکی و آلودگی هوا می توان تا حد قابل توجهی از هزینه های بهداشت و درمان کاست.

دکتر مصطفی پودراتچی، کارشناس ارشد شهرسازی و دکترای جامعه شناسی نیز در گفت وگو با جام جم تصریح می کند: متاسفانه تمامی مهندسی هایی که در شهر صورت می گیرد به نفع خودرو هاست در حالی که اولویت باید با سلامت شهروندان باشد.

پودراتچی با بیان این که معابر کلانشهر ها با تعداد خودرو ها هماهنگی ندارد، تاکید می کند: مشکل دیگر این است که از سطح پیاده رو ها کم کرده و به معابر مخصوص خودرو اضافه می کنند، این در حالی است که نباید جان انسان را فدای خودرو کنیم.

به گفته وی، در طول تاریخ همیشه حق با افراد پیاده بوده، اما سیاست های کنونی نشانی است بر این که حق شهروندان نادیده گرفته می شود.در کنار مسائلی که پودراتچی مطرح می کند باید یادآور شد با فراهم شدن شرایط برای عرضه خودروهای بی کیفیت شهروندان فقط در حوادث ترافیکی آسیب نمی بینند، زیرا براساس آمار های ارائه شده سهم منابع متحرک از آلایندگی هوا 80 درصد است؛ بنابراین باید قربانیان بیشتری را به پای خودروهای غیراستاندارد گذاشت و به مرگ سالانه حدود 20 هزار نفر بر اثر حوادث ترافیکی بسنده نکرد.

خودرو ها ایمن نیستند

احمد آریایی نژاد، نماینده مردم ملایر در مجلس نیز در گفت وگو با جام جم عنوان می کند: هر چند سبک زندگی امروزه سبب شده شهروندان به استفاده از خودروی شخصی تمایل بیشتری پیدا کنند، اما باید خودروهایی در اختیار آنها قرار گیرد که آلاینده نبوده و از ایمنی بیشتری برخوردار باشد.

وی درباره تولید خودروی نامناسب در کشور و ارائه تسهیلات برای فروش آنها می افزاید: باید برای افزایش کیفیت خودرو ها در کشور تلاش کرد و اجازه نداد خودروی بی کیفیت که سبب آسیب دیدن شهروندان می شود تولید شود، اما نباید آنقدر از تولید داخلی نیز حمایت نکنیم که بازار به دست رقبای خارجی بیفتد.

افزون براین باید به فکر توسعه معابر کشور نیز باشیم تا مشکلات ترافیک آنقدر شهروندان را در تنگنا نگذارد. با توجه به اظهارنظر های کارشناسان باید تاکید کرد برای بهبود شرایط ترافیکی کشور نگاه مسئولان باید تغییر کرده و خودرو محور نباشد.

علاوه براین دولت و شهرداری ها نیز باید به این باور برسند که توسعه حمل و نقل عمومی نباید قربانی سیاسی بازی شود، زیرا فقط با همکاری بین بخشی است که می توان به گسترش توسعه حمل و نقل عمومی امیدوار بود.

این در حالی است که برخی مسئولان باید قبل از تصمیم گیری درباره مسائلی که با سلامت و جان مردم در ارتباط است بررسی های لازم را انجام داده و آینده نگر باشند، زیرا هنگام حمایت از صنعت خودروسازی و حل کردن مشکلات اقتصادی نباید محیط زیست و جان شهروندان را قربانی کرد در واقع اگر دولت خود را محیط زیستی ترین دولت می داند در این شرایط نیز باید توسعه پایدار را در دستور کار خود قرار دهد.

دیروز (دوشنبه) همزمان دو خبر مرتبط منتشر شد که از یک طرف حاکی از استقبال کم‌رونق از فروش اعتباری خودرو بود و از طرف دیگر رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا درخصوص تاثیر ارائه این تسهیلات در افزایش ترافیک و سوانح اظهار نگرانی و به درستی تاکیدکرد راه‌حل این مشکلات در تمام دنیا، گسترش حمل‌و‌نقل عمومی است.خسارت های مالی و ناملایمات اجتماعی و سیاسی رکود اقتصادی ناشی از تحریم های ناعادلانه قابل درک است و مدیران ارشد کشور باید به فکر چاره ای برای برون رفت از این چالش باشند، اما اگر ارائه کنندگان بسته تشویقی خرید خودرو که خود نیز در خیابان های دود گرفته شهرها تردد می کنند، به آمار و ارقام عملکرد دولت ها در حمایت از توسعه حمل و نقل عمومی شهرها نگاهی بیندازند، تائید خواهند کرد که به آنچه تعهد داشته ایم، عمل نکرده ایم، ولی جای تعجب است که در این بزنگاه تبدیل تهدید به فرصت، چرا گزینه تعویض خودروهای فرسوده را روی میز نمی آوریم؟

با یک حساب ساده درمی یابیم روزانه ده ها میلیون لیتر سوخت اضافی مصرف می شود و همچنان آلودگی میلیون ها دستگاه خودروی فرسوده و حتی خودروهای نو که در تولید آلودگی با اسلاف خود رقابت می کنند، مهمان ریه شهروندان است.

در حالی که بیش از یک دهه از ورود دولت و مجلس به موضوع حذف و جایگزینی خودروهای فرسوده می گذرد، آمار خودروهای حذف شده کمتر نشانی از یک عزم جدی دارد.

هر سال تاخیر در حذف خودروهای فرسوده، طول عمر ناوگان را بالا می برد و ظاهرا افزایش کیفیت، ایمنی، کاهش آلودگی و از همه مهم تر کاهش مصرف سوخت نیز در دستور کار خودروسازان وطنی و دستگاه های مسئول قرار نمی گیرد.

در حالی خودروهای فرسوده عامل ایجاد حدود ۸۰ درصد آلودگی کلانشهرها معرفی می شود که بخش عمده ای از آنها تاکسی های فرسوده هستند، انتظار می رود مسئولان امر به جای افزودن خودرو به خیابان ها، خودروسازان را به بازار فراموش شده بیش از ۵۰ هزار تاکسی فرسوده در کشور هدایت کنند، اما با تاسف به نظر می رسد اتخاذ برخی تصمیمات برای حل یک مشکل، باعث وخامت چند مشکل دیگر و حتی ایجاد مشکلات جدیدترمی شود.

برای تحلیل دلایل استقبال کمرنگ خودروسازان از جایگزینی خودروهای فرسوده تخصص کافی ندارم، اما تردیدی ندارم که اتخاذ روش های موثر برای تسریع در خروج خودروهای پرمصرف و آلاینده از شهرها و نیز حمایت از حمل و نقل عمومی، در بلندمدت به نفع تمام مردم است. شاید با این تدبیر، گلایه مندی مردم کلانشهرها از سپردن مدیریت کیفیت هوا به «باد و باران» کاسته شود.

دکتر اصغر محمدی فاضل – رئیس دانشکده محیط زیست

روزهای آلوده تهران دیگر محدود به پاییز و زمستان نیست، چون تا مدتی قبل وارونگی دما در فصل‌های سرد سال علت اصلی تنگ شدن نفس پایتخت‌نشینان بود، اما این روزها پایتخت‌نشینان در فصل بهار و تابستان نیز بیشتر از قبل با آلودگی هوا دست به گریبان هستند، زیرا براساس اطلاعاتی که اداره‌ حفاظت محیط‌زیست تهران و شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در اختیار جام‌جم گذاشته‌اند تعداد روزهای ناسالم امسال تا دیروز 36 روز بوده است، این در حالی است که در مدت مشابه سال93 آمار 18 روز ناسالم در تقویم ثبت شده بود.

آلودگی هوا با نام تهران گره خورده است، پاییز و زمستان وارونگی دما به آن دامن می زند، بهار و تابستان نیز کم آبی و رقص ریزگردها در اقصی نقاط کشور.

در حالی که هنوز تا شروع فصل های سرد سال زمان زیادی باقی است آمارهای منتشر شده از این حکایت دارد که بهار و تابستان تقویم تهرانی ها نیز پر می شود از روزهای آلوده، روزهایی که نفس کشیدن را برای گروه های حساس یعنی سالخورده ها، بیماران قلبی و عروقی و کودکان سخت تر می کند.

مریم نادری، مدیر واحد پایش آلودگی هوای شرکت کنترل کیفیت هوای تهران درباره وضع روزهای پاک، سالم و ناسالم پایتخت در چهار ماه گذشته به جام جم می گوید: براساس بررسی های ما تا دیروز تعداد روزهای پاک تهران 10 روز سالم، 77 روز ناسالم و برای گروه های حساس 36 روز بوده است. این آمار برای مدت مشابه سال گذشته نیز به این شکل است، هفت روز پاک، 98روز سالم و 18روز ناسالم برای گروه های حساس.

بنابراین می توان گفت، تعداد روزهای ناسالم چهار ماه گذشته برای گروه های حساس امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته دو برابر شده است. این درحالی است در چهار ماهه اول سال 92 نیز تهرانی ها دو روز پاک، 96 روز سالم و 26 روز ناسالم را تجربه کرده اند. نادری درباره علت افزایش تعداد روزهای ناسالم پایتخت اظهار می کند: گرد و غبار سبب شده روزهای ناسالم برای گروه های حساس امسال دو برابر شود.

سالی برای مستی ذرات معلق

برخلاف این که گفته می شد گرد و خاک بیشتر از کشورهای همسایه به پایتخت می رسد، تحقیقات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نشان می دهد خشکسالی و کاهش پوشش گیاهی سبب شده منشا ریزگرد های تهران استان های همسایه این کلانشهر باشد، زیرا خاک استان های همجوار سست شده و با وزش باد، گرد و خاک به تهران می رسد.

محمد رستگاری، معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران نیز در گفت و گو با جام جم تصریح می کند: امسال میزان ذرات معلق افزایش پیدا کرده که ناشی از تحت تاثیر قرار گرفتن تهران از منابع بیابانی است.

به گفته وی، منشا ذرات معلق می تواند از خارج از استان، کشور یا حتی بیابان های استان باشد.

رستگاری یادآور می شود: البته یک سری از پارامترهای آلاینده گازی کاهش داشته است، بنابراین می توان گفت برنامه سازمان حفاظت محیط زیست و دولت در بحث کنترل منابع احتراقی اثرگذار بوده است.

این در حالی است که باید تاکید کرد، برنامه های دولت تاکنون نتوانسته در کاهش منابع ریزگردها موثر باشد.

وی دراین باره عنوان می کند: دربحث بیابان زدایی به برنامه ریزی بلندمدت نیاز داریم، چون همان طور که طی سال ها به وجود آمده، حل آن نیز به زمان نیاز دارد.

اما باید یادآور شد، تاکنون تحقیقات جامعی درباره میزان اراضی بیابانی یا منابع ریزگردها در تهران یا استان های همجوار آن صورت نگرفته است تا بتوان امیدوار بود مسئولان براساس آن برای کنترل این منابع قدم بردارند.

ابهام در منابع ریزگرد

فرهاد سرداری، معاون فنی دفتر امور بیابان سازمان جنگل ها در گفت و گو با جام جم عنوان می کند: مطالعه و تحقیق کاملی درباره مشخص شدن میزان مناطق بیابانی تهران نشده است، این در حالی است که بحث بیابانی شدن ثابت نبوده و متغیر است، یعنی اراضی کشاورزی به علت کم آبی اگر زیرکشت نروند به منبع ریزگرد تبدیل می شوند، بنابراین نمی توان به شکل کامل مشخص کرد چقدر منبع ریزگرد در اطراف تهران وجود دارد. این درحالی است که دست کم می توان گفت بیشتر منابع ریزگرد در اطراف تهران اراضی است که خاک آنها به قول معروف دستکاری می شود مانند اراضی کشاورزی و مراتعی که در آنها برداشت صورت می گیرد.

سرداری درباره منشاء ریزگردهایی که سال گذشته تهران را فرا گرفت،خاطر نشان می کند: وقتی طوفان سال گذشته تهران را بررسی کردیم مشخص شد منشاء گرد و غباری که همراه داشت داخل کشور بوده برای نمونه بخشی از ریزگردها از ملارد به تهران رسیده بود.

بعد از این توفان ، استانداری تهران بودجه ای در نظر گرفت تا جهاد کشاورزی تهران با استفاده از آن برای کنترل این منابع وارد عمل شود،اما به نظر نمی رسد تاکنون این اراضی کنترل شده باشند.

به گفته معاون فنی دفتر امور بیابان سازمان جنگل ها نزدیک ترین منطقه بیابانی به پایتخت، اشتهارد، رامین و ملارد است.

اراده ای برای مهار گرد و غبار نیست

قاسم حقانی، معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران نیز در گفت وگو با جام جم درباره مساحت اراضی بیابانی تهران بیان می کند: در تهران 104 هزار و 902 هکتار اراضی بیابانی داریم که از این محدوده 10 هزار هکتار کانون بحرانی فرسایش بادی است.

به گفته وی، منشا عمده گرد و غبار که در جهت باد است در ملارد قرار گرفته است.

در واقع می توان گفت اراده جدی برای مهار پدید گرد و غبار وجود ندارد، چون قرار بود15 میلیارد تومان اعتبار برای این مساله تخصیص پیدا کند. اما حقانی تصریح می کند: سازمان جنگل ها برای اینکار 150 میلیون تومان اختصاص داد که با آن نمی توان کار خاصی انجام داد.

معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران ابراز می کند: اگر باد از جنوب شرقی بوزد گرد و غبار از دشت ورامین یا شهر ری به تهران می رسد، اگر باد از سمت جنوب باشد منشأ گرد و غبار همراه آن را باید اطراف فرودگاه امام و شهر ری دانست. چنانچه باد از جنوب غرب استان بوزد منابع گرد و غبار در ملارد و رود شور اشتهارد قرار دارد.

با توجه به در نظر نگرفتن اعتبار مناسب باید یاد آور شد اراده ای برای کاهش منابع گرد و غبار در کشور وجود ندارد.این درحالی است که با تخصیص اعتبار مناسب و با مشارکت مردمی می توان مشکل نبود شغل و منابع گرد و غبار را کنترل کرد.

دل باید کند از تهران

تهران زیباست، زندگی در تهران موج می زند؛ درباره تهران هزاران جمله می توان نوشت که حاکی از علاقه مردم به این کلانشهر است که تمامی منابع کشور در آن جمع شده به همین دلیل تهران برای خیلی ها شهری سراسر خاطره است، از آسمانخراش های سر به فلک کشیده اش بگیرید تا خیابان هایی که در آنها جای سوزن انداختن نیست، این شلوغی و ازدحام جمعیت، زندگی خیلی ها را به این کلانشهر گره زده،چون بجز دراین کلانشهر هیچ کجا برایشان آب و نان ندارد، اما دراین میان هستند افرادی که می توانند سختی شال و کلاه کردن و مهاجرت را تاب آورده و در استان دیگری بجز تهران ساکن شوند.

این درحالی است که باید یاد آور شد بیشتر گروه های آسیب پذیر که آلودگی هوا بیشترین صدمه را به آنها می زند با گرفتن تصمیم های منطقی و کمی گذشت می توانند مهاجرت مطلوبی را تجربه کنند که منجر به بهبود سلامت آنها خواهد شد.

بحث رفتن از تهران مدتی قبل از سوی معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست مطرح شد هرچند آن زمان خیلی ها در برابر این اظهار نظر جبهه گرفتند اما با توجه به زمان بر بودن بهبود شرایط آلودگی هوای تهران می توان بار دیگر از شهروندانی که قادر به مهاجرت از تهران هستند خواست دراین باره بیشتر فکر کنند زیرا هیچ مقامی نمی تواند آنها را مجبور به مهاجرت کند اما حفظ سلامتی دلیل قانع کننده ای برای این جا به جایی است.

مهدی آیینی

                                                                                                                                                                                                            آلودگی هوای کلانشهرها داستان تازه‌ای نیست، اما این معضل حل نشده گهگاهی داستان‌های جدیدی خلق می‌کند که در این میان فقط گریبان شهروندان را می‌گیرد؛ برای نمونه در نظر گرفتن محدوده طرح ترافیک که تاریخچه‌اش به حدود 35 سال پیش برمی‌گردد، طرحی است که با هدف کاهش آلودگی هوا و آلودگی صوتی اجرایی شد، اما پررنگ‌تر شدن مشکل آلودگی هوا گواهی است بر مشکلات این طرح.

این درحالی است که اجرای این طرح برخلاف درآمدی که برای شهرداری دارد فقط برای شهروندان محدودیت ایجاد کرد اما طرح ترافیک تنها طرح ناموفق کنترل آلودگی هوا نیست، چون باید طرح های دیگری مانند محدوده زوج و فرد،آب پاشی هوا، بارور کردن ابرها، رواج استفاده از موتورسیکلت های برقی، ایجاد مسیر ویژه برای دوچرخه سواران و از رده خارج کردن خودروهای فرسوده را نیز در نظر گرفت.

باید تاکید کرد اجرای این طرح ها فقط برای شهروندان محدودیت ایجاد کرده است از افرادی که برای تردد در محل زندگی خود با دشواری روبه رو شده اند، بگیرید تا افرادی که خودروی فرسوده شان را تحویل داده اند، اما هنوز نتوانسته اند خودروی مناسبی برای خود تهیه کنند.

این درحالی است که بتازگی مسئولان شهری از طرح جدیدی به نام LEZ حرف می زنند که قرار است براساس آن خودروها با توجه به میزان آلایندگی به چهار گروه آبی، سبز، زرد و قرمز تقسیم شده وحق تردد در معابر را پیدا کنند، برای نمونه فقط وسایل نقلیه ای که استاندارد یورو5 و بالاتر را داشته یا هیبریدی و برقی هستند در گروه آبی قرار می گیرند، اما نباید فراموش کرد از حدود 11 میلیون خودروی سواری که در کشور وجود دارد حدود سه میلیون خودرو استاندارد یورو 2 یا بالاتر دارند و یا کم نیستند تاکسی، اتوبوس و مینی بوس هایی که درحمل و نقل عمومی نقش دارند اما درگروه زردو قرمز جای می گیرند.

بنابراین باید تاکید کرد این طرح نیز محدودیت های زیادی برای شهروندان ایجاد خواهد کرد. رئیس پلیس ترافیک شهری راهور ناجا نیز روز گذشته در این باره به ایسنا گفته طرح LEZ نیازمند مطالعه است و نباید تصور کرد با اجرای آن تمام محدودیت ها از بین می رود، زیرا امکان این که میزان آلایندگی خودروها از طریق پلاک تشخیص داده شود سخت است، افزون بر این در این طرح برای موتورسیلکت ها که بیشتر از خودرو ها آلودگی ایجاد می کنند نیز چاره ای اندیشیده نشده است.

با توجه به مشکلاتی که در اجرا کردن این طرح وجود دارد باید از مسئولان خواست قبل از هرکاری به نیازهای شهروندان توجه کنند، زیرا تجربه ثابت کرده که دود ایده های خام ابتدا به چشم شهروندان می رود، مشکل اینجاست که برخی مسئولان چنین طرح های ناپخته ای را به عنوان کارنامه ای برای خود در نظر می گیرند، اما باید به آنها گوشزد کرد که آلودگی هوا معضل جدیدی نیست و به آزمون و خطا نیاز ندارد، زیرا بسیاری از کلانشهرهای معروف دنیا با آن روبه رو بوده اند بنابراین باید از مسئولان خواست به دنبال اجرایی کردن طرح هایی باشند که با گذر زمان و قضاوت شهروندان بتواند نمره قبولی بگیرد.

مهدی آیینی – گروه جامعه

چند روزی است که هوای کلانشهرهایی مانند تهران، مشهد و اصفهان تعریفی ندارد. برای نمونه دیروز هوای پایتخت برای گروه های حساس در شرایط ناسالم قرار داشت، امروز نیز وضع بدتر از دیروز است و به فردا نیز امیدی نیست، چون گره کور آلودگی هوای کلانشهرها چندسالی است که فقط با چنگ و دندان باد و باران باز می شود بنابراین تا روز سه شنبه که به گزارش سازمان هواشناسی سامانه ای از غرب کشور به تهران می رسد، نباید به بهبود شرایط دل بست؛ این در حالی است که با عبور این سامانه دوباره هوای تهران در اواسط هفته آینده به شرایط پایدار برخواهد گشت و پایتخت نشینان باید به امید سامانه دیگری بنشینند تا کمی نفس کشیدن را برای آنها آسان کند.

در این مدت مسئولان برای کاهش آلودگی هوا اقداماتی مانند ارتقای کیفیت خودروها و حذف بنزین پتروشیمی انجام داده اند، اما نکته اینجاست که اکنون نمی توان نسبت به میزان تاثیر گذاری آنها اظهار نظر کرد.

حشمت الله بسطامی، سخنگوی شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران درباره سهم حذف بنزین پتروشیمی در میزان آلودگی هوا در گفت وگو با جام جم تصریح می کند: این مساله ای است که باید تخصصی بررسی شود، به این شکل که عوامل موثر در کاهش آلودگی هوا احصا شده، سپس با یکدیگر مقایسه شود تا بتوان مشخص کرد راهکارهای اجرایی و پارامترهای هواشناسی چقدر در این میان تاثیر داشته اند.

وی ادامه می دهد: به صورت جداگانه نمی توان نظر داد، اما در حوزه تخصصی هرچه برای بهبود کیفیت سوخت گام برداشته شود میزان انتشار آلودگی هوا کمتر می شود، اما میزان آن باید در مدت مشابه فعالیت ها به دست بیاید، بنابراین برای محاسبه و بررسی کارشناسی تاثیر حذف بنزین پتروشیمی باید تا پایان سال صبر کرد و به تفکیک ایستگاه ها و براساس کیفیت بنزین استفاده شده در دو سال در کنار دیگر راهکارها نتیجه گیری کرد.

این در حالی است که روز گذشته علی اشرفی پور، مدیرکل پیشین محیط زیست استان تهران در این باره به فارس گفته بود، این که گفته می شود با تولید بنزین پتروشیمی آلاینده های آروماتیک و هیدروکربن های آروماتیک افزایش پیدا کرده و موجب افزایش آلودگی شهرها شده، کاملا ادعای بی موردی است زیرا اولا ترکیبات هیدروکربن های آروماتیک در بنزین تولیدی پالایشگاه ها نیز وجود دارد و بنزین تولیدی پالایشگاه ها نیز حداکثر استاندارد یورو 2 را پاس می کردند و میزان اکتان بنزین تولیدی پالایشگاه های ما نیز در رنج 70 تا 80 درصد بوده است.

یوسف رشیدی، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در گفت وگو با جام جم می افزاید: برای کاهش آلودگی تاکنون مجموعه ای اقدامات مانند سوخت استاندارد گازوئیل و بنزین و ارتقای استاندارد خودرو انجام شده، اما چون عقب ماندگی زیادی در این حوزه داریم، امسال نیز آلودگی هوا را خواهیم داشت.

وی یادآور می شود: اگر به 15 سال پیش برگردیم، متوجه می شویم شاخص آلودگی هوا آن زمان منواکسیدکربن بود، اما اکنون با ارتقای استاندارد خودروها در بدترین شرایط منواکسید کربن فراتر از حد استاندارد نمی رود.

رشیدی ابراز می کند: نسبت به سال قبل اگر در شرایط مساوی هواشناسی قرار بگیریم روزهای آلوده کمتر خواهد بود، بنابراین به احتمال قوی روزهای آلوده کمتر است.

همه چیز در دست باد و باران

سخنگوی شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران یادآور می شود: دیروز شاخص کیفیت هوا برای گروه های حساس در شرایط ناسالم قرار داشت و معدل شاخص کیفیت هوا نیز 109 بود، اما امروز به طور قطع هوا آلوده تر است.

بسطامی درباره وضع هوا در ماه های آینده ادامه می دهد: همه چیز به شرایط جوی بستگی دارد اگر تا پایان سال شرایط جوی مناسب باشد می توان انتظار داشت وضع هوا بهتر شود، اما اگر وضع مانند این روزها که پایداری جوی وجود دارد باشد احتمال دارد آلودگی هوا تشدید شده و شرایط بدتری را تجربه کنیم.

به گفته سخنگوی شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران اگر شرایط پایداری مستمر و طولانی باشد به طور حتم روزهای آلوده تری را تجربه خواهیم کرد.

بسطامی با بیان این که روزهای آینده تعیین کننده چگونگی وضع هواست، درباره پیش بینی وضع هوا ادامه می دهد: حداکثر قابلیت پیش بینی بیشتر از 72 ساعت نیست بنابراین به گروه های حساس توصیه می کنیم از تردد و فعالیت شدید بدنی در هوای آزاد خودداری کنند.

احد وظیفه، مدیرکل مرکز پیش بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی نیز در این باره به جام جم می گوید: براساس داده های مدل های اقلیمی بلند درباره ماه های آینده می توان گفت شرایط نرمال همیشگی برقرار است زیرا در شرایط زمستانی در هر دو یا سه هفته سامانه ای در گذر است که برای چند روز به طور موقت شرایط ناپایدار ایجاد می کنند، اما با گذر آنها دوباره شرایط پایدار حاکم می شود.وی ادامه می دهد: زمستان پیش رو نیز با زمستان گذشته فرقی ندارد و شرایط اقلیمی بلندمدت مانند سال های گذشته است.

وضع هوای پایتخت دوباره به شرایط اضطرار نزدیک شد، اما این بار گناه آلودگی هوا را نمی‌توان به گردن کشورهای همسایه انداخت یا انگشت اتهام را به سمت پالایشگاه‌ها یا خودروهای غیراستاندارد گرفت، زیرا آن قدر در مدیریت منابع آب کشور غفلت شده که امروز بسیاری از زمین‌های کشاورزی حاشیه کلانشهرها به زمین‌های بایر و منبعی برای گرد و غبار تبدیل شده است، آن قدر این وضع بحرانی است که بادهایی باسرعت 10 متر بر ثانیه نیز تهدیدی برای پایتخت حساب شده و با وزش آنها مانند روز گذشته تنفس برای شهروندان مشکل شده و وضع هوا در شرایط هشدار یا اضطرار قرار می‌گیرد.

وحید حسینی، مدیرکل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با بیان این که شاخص ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون، حدود190 است، تصریح می کند: شرایط هوای تهران به اضطرار نزدیک شده است.

به گفته حسینی، اکنون شاخص آلاینده هایی مانند دی اکسید نیتروژن، منواکسید کربن و دی اکسید گوگرد در وضع سالم است، اما شاخص ذرات معلق زیر ده میکرون با عدد 186 در وضع هشدار قرار گرفته است. این در حالی است که روز دوشنبه این شاخص در تهران حدود 96 بود.

گرد و غبار های داخلی

احد وظیفه، مدیرکل مرکز پیش بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی درباره وضع هوا در روزهای آینده به جام جم می گوید: دوشنبه گذشته چون در سمنان، قم و مرکزی وزش باد داشتیم گرد و غبار را برای تهران پیش بینی کردیم که کمبود رطوبت در خاک و کاهش باران شرایط را برای خیزش گرد و خاک فراهم کرده، به همین دلیل در مناطق حاشیه تهران غبار محلی مشکل ساز شد.

وی ادامه می دهد: پیش بینی می کنیم این شرایط به دلیل سکون نسبی هوای تهران فروکش کند و از غلظت گرد و خاک کاسته شود.

این در حالی است که باید تاکید کرد شرایط به گونه ای است که تکرار چنین وضعی اصلا دور از ذهن نیست، زیرا آن قدر در مدیریت منابع آب در کشور ضعیف عمل شده که اکنون بسیاری از زمین های اطراف کلانشهرهایی مانند تهران به بیابان تبدیل شده و وزش بادهایی با سرعت کم نیز گرد و غبار زیادی را روانه شهرها می کند.

مدیرکل مرکز پیش بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی با تاکید بر این که گرد و غبار اخیر تهران اصلا منشا خارجی نداشته است، تصریح می کند: شرایط نشان می دهد که خشکسالی و کمبود رطوبت در لایه های سطح خاک سبب شده وزش بادهایی با سرعت حدود 10 متر بر ثانیه نیز گرد و خاک ایجاد کند. می توان گفت این شرایط برای تهران بی سابقه بوده است.

وی درباره تاثیر فعالیت کارخانه های صنعتی مانند شن و ماسه بر آلودگی کلانشهرها عنوان می کند: فعالیت چنین کارخانه هایی و اقدام هایی مانند جاده سازی در افزایش گرد و غبار تاثیرگذار است.

این در حالی است که باید تاکید کرد، اکنون در بیشتر مناطق کشور جاده هایی کشیده شده و می شود که ضروری نیست و بجز آسیب رساندن به محیط زیست کشور فایده ای ندارد.

لزوم توجه به محیط زیست

بخشی از ریزگردهایی که سبب آلوده شدن هوای پایتخت شده به دلیل فعالیت های صنعتی است، اما بخش عمده آن این روزها به علت گسترش بیابان ها و تغییر کاربری اراضی است، زیرا اکنون در اطراف شهرهای بزرگ توجهی به پدیده بیابانزایی نمی شود. بنابراین باید گفت در صورتی که مسئولان برنامه جامعی برای بهبود وضع محیط زیست کشور و مهار بیابانزایی نداشته باشند، روز به روز مشکلات بیشتری گریبان کلانشهرنشینان را می گیرد.

یوسف رشیدی، مدیر مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست نیز در گفت وگو با جام جم می افزاید: هوای پایتخت اکنون در شرایط هشدار قرار داشته و علت اصلی آن نیز گرد و غبار است، به این شکل که سطح شاخص ذرات معلق زیر 2.5 میکرون و زیر 10 میکرون بالا رفته و سبب شده آلودگی زیادی به وجود بیاید.

وی یادآور می شود: تا قبل از دوازدهم خرداد شاخص آلودگی زیر عدد صد بود، اما اکنون دو برابر شده، یعنی می توان گفت بیشتر از آلودگی صنعتی، وضع منابع طبیعی سبب آلودگی هوای تهران شده است.

رشیدی درباره این که تعطیل شدن کارخانه های صنعتی مانند شن و ماسه می تواند چاره آلودگی کنونی پایتخت شود، عنوان می کند: اکنون گرد و غبار روی هواست و تعطیل شدن این کارخانه ها تاثیر زیادی ندارد، اما در آینده می تواند در بهبود شرایط کمک کند.

وی خاطرنشان می کند: ما در کاهش انتشار آلودگی از منابع ساخت بشر مانند استاندارد سوخت و خودروها تقریبا موفق عمل می کنیم، اما بخش دیگر به گرد و غبار، تثبیت خاک، بیابان زدایی و توسعه کمربند سبز اطراف شهرها مربوط می شود که اکنون نیاز به توجه بیشتری دارد.

احتمال توفان در خراسان جنوبی و سیستان

این در حالی است که محمدرحیم شهریاری، مدیرعامل جمعیت هلال احمر خراسان جنوبی نیز در گفت وگو با مهر از احتمال وقوع توفان خبرداده و یادآور شده است: با توجه به توفان های چند روز اخیر و پیش بینی های هواشناسی 14 پایگاه امداد و نجات و 11 شعبه هلال احمر در سراسر استان در حالت آماده باش هستند.

براساس این گزارش، اکنون وزش بادهای شدید همراه با گرد و غبار استان بیرجند را در برگرفته و تا روز پنجشنبه نیز ادامه خواهد داشت. افزون بر این باید یادآور شد، شدت گرفتن توفان و وزش باد شدید از روز گذشته در منطقه سیستان علاوه بر افزایش میزان گرد و خاک به کاهش دید و اخلال در زندگی روزمره ساکنان این منطقه منجر شد.

در این باره مرتضی فرجی، کارشناس پیش بینی سازمان هواشناسی سیستان و بلوچستان اظهار کرد: بر اساس بررسی آخرین نقشه های هم دیدی و پیش نگری با تقویت شیب فشاری در مرزهای شرقی کشور تا جمعه در نواحی شمالی استان وزش باد شدیدتر شده و در نقاط مستعد توفان، گرد و خاک و کاهش شدید دید رخ خواهد داد.

توصیه های وزارت بهداشت

کاظم ندافی، رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت با بیان این که ذرات ریزگرد و غبار دارای اثرات نسبتا مهمی بر سلامت انسان است، گفت بیشتر ذراتی که در پدیده گرد و غبار حضور دارند از نوع درشت یا غیرقابل تنفس است و تهدید جدی برای سلامت مردم ایجاد نمی کند، ولی ممکن است در افرادی که سابقه بیماری های تنفسی دارند مانند مبتلایان به آسم و آمفیزم مشکلاتی ایجاد کند.

ندافی متداول ترین نشانه هایی را که طی یک پدیده گرد و غبار مشاهده می شود، تحریک چشم ها عنوان کرد و افزود: معمولا نوزادان، کودکان و نوجوانان، سالخوردگان، افراد مبتلا به بیماری های تنفسی مانند آسم و برونشیت و آمفیزم و بیماران قلبی در مقابل این پدیده آسیب پذیرترند.

وی یادآور شد: قرار گرفتن این افراد در معرض گرد و غبار می تواند واکنش های حساسیتی و حملات آسم را تشدید کند، مشکلات تنفسی حادی را ایجاد کند، در ایجاد بیماری های قلبی و عروقی موثر باشد و نهایتا طول عمر را کاهش دهد.

ندافی به شهروندان توصیه کرد از فعالیت در خارج از منزل اجتناب کرده و اگر الزاما باید در هوای آزاد فعالیت کنند زمان آن را به حداقل ممکن کاهش دهند، افزون بر این باید اشخاص از ورزش سنگین بویژه اگر دارای مشکلات تنفسی و آسم هستند، خودداری کرده و در خانه یا محیط های بسته بمانند.

وی عنوان کرد: در زمان بروز این پدیده، میزان دید بسرعت کاهش می یابد. اگر در چنین شرایطی در جاده هستید و کاهش عمق دید بر توانایی دید شما تاثیر می گذارد آهسته تر برانید و در صورت لزوم با توجه کامل به علایم راهنمایی و رانندگی تا برطرف شدن شرایط حاد، خودروی خود را در نقطه امنی متوقف کنید.

رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت با بیان این که ماسک های کاغذی معمولی و دستمال نمی توانند جلوی ورود ذرات ریزگرد و غبار به سیستم تنفسی را بگیرند، گفت: ماسک های ویژه با عنوان1 P و 2 P برای این شرایط تا حدی مناسب است.

وی یادآور شد: این ماسک ها آلاینده های گازی هوا مانند منواکسید کربن را نمی گیرد، همچنین تنفس با استفاده از ماسک از حالت معمولی دشوار تر است، بنابراین افراد دارای سوابق بیماری قلبی عروقی و تنفسی باید در این باره با پزشک خود مشورت کنند.

مهدی آیینی – گروه جامعه