هیچ باغ وحش استانداری در ایران وجود ندارد

مزایای داشتن باغ وحش استاندارد بر هیچ کس پوشیده نیست،آموزش،ایجاد حس حیوان دوستی در انسان ها ، نگهداری از گونه های نادر جانوری ، تحقیق و مطالعه و کسب درآمد بخشی از سیاست هایی است که مسئولان تمامی کشورهای دنیا از ساخت باغ و حش  و سرمایه گذاری در این بخش دنبال می کنند،اما در کشورمان بیشتر افرادی که به باغ وحش می روند بعد از بازدید برای شرایط بد نگهداری حیوانات افسوس می خورند و گاهی هم با اطلاعات غلطی که از باغ وحش به دست می آورند نسبت به جانوران حس ترس و دشمنی پیدا می کنند.

 روز گذشته مسعود حسینی، رئیس اداره ساماندهی و هماهنگی اداره کل حفاظت و مدیریت شکار و صید طبیعی درباره شرایط استاندارد نبودن باغ وحش های کشور هشدار داد گفت حدود 700 مرکز نگهداری و باغ وحش در کشور وجود دارد که تعدادی از آنها مجوز دارند و بعضی هم درخواست مجوز کرده‌اند.

به گفته حسینی از آنجا که استاندار کردن باغ وحش ها هزینه و وقت زیادی می خواهد برای استاندار شدن باغ وحش های کشور تا به حال ضرب الاجلی  مطرح نشده است به اعتقاد کارشناسان حوزه محیط زیست همین ماجرا باعث شده  حقوق حیوانات در باغ وحش ها نادیده گرفته شود و بازدید کنندگان هم دل خوشی از باغ وحش ها نداشته باشند.

از باغ وحش به پارک وحش

این روزها کشوری را نمی توان یافت که با تاسیس باغ وحش استاندارد یا پارک وحش بر جاذبه های توریستی خود  اضافه نکند، با توجه به درآمد زا بودن باغ وحش ها سرمایه گذاران در سراسر دنیا برای ساخت پارک وحش پیش قدم می شوند و دولت ها هم با حمایت از آنها  سیاست های آموزشی و تحقیقاتی خود را اجرا می کنند.

ناصر کرمی،کارشناس محیط زیست دراین باره به جام جم می گوید: الان در همه جا سعی می کنند به جای باغ وحش پارک وحش درست کنند یعنی شرایطی به وجود می آورند که جانوران در محل زندگی خود آزاد باشند و انسانها در خودروهایی که برای اینکار مناسب سازی شده است به محل زندگی حیوانات وارد شده و با گونه های مختلف جانوری آشنا  شوند.

به گفته کرمی به این شکل انسان ها برای بازدید از جانوران وارد قفس می شوند و دیگر نیازی به نگهداری حیوانات در قفس های کوچک و نا مناسب نیست.

شاید تا چند سال پیش دیدن جانوران در قفس های فلزی برای مردم جالب بود، اما امروزه دیدن جانورانی که در شرایط بد نگهداری می شوند برای توریست  ها  جذاب نیست و آنها نسبت به این ماجرا اعتراض می کنند.

کرمی ادامه می دهد: در کشورمان هم هر ازگاهی مسئولان از بهتر شدن شرایط  باغ وحش ها حرف می زنند، اما واقعیت این است که اوضاع  بدتر شده تاجایی که الان باغ وحش ها به قتلگاه حیوانات بدل شده اند.

به اعتقاد کارشناسان باغ وحش های کشور با شرایط استاندارد فاصله زیادی دارند به همین دلیل مسئولان هم برای استاندارد سازی آنها زیاد  پافشاری نمی کنند،کرمی اضافه می کند: اگر مسئولان بخواهند شرایط استاندارد را برای باغ وحش ها در نظر بگیرند،بیشتر باغ وحش های کشور باید تعطیل شوند، چون خیلی با شرایط ایده آل فاصله دارند.

 کرمی برای نمونه به ماجرای تلف شدن ببرهای سیبری در باغ وحش ارم اشاره کرده و ادامه می دهد: آنقدر به ببرهای سیبری گوشت الاغ دادند که علاوه بر ببرهای سیبری شیرهای باغ وحش هم مشمشه گرفته و از بین رفتند،جالب تر اینکه تا مدت ها بین محیط زیست و باغ وحش بحث بود که چرا به ببرهای گوشت الاغ داده  اند یعنی آنها نمی دانستند باید به ببرها چه غذایی بدهند!

اگر بخواهیم برای استاندارد نبودن شرایط باغ وحش های کشور نمونه بیاوریم، باید به باغ وحشی که برای جلب مشتری و بازدید کنندگان بیشتر الاغ زنده به درون قفس شیرها می انداخت اشاره کنیم،هرچند که این کار بعد از خبرساز شدن ماجرا متوقف شد،اما این نمونه مناسبی است برای نشان دادن شرایط نامناسب باغ وحش ها و فرهنگی که بین بازدیدکنندگان این مراکز نا مناسب رشد می کند.

نقش مثبت باغ وحش ها

هوشنگ ضیایی،استاد دانشگاه و مدرس فنون مدیریت حیات وحش و زیست شناسی درباره نقش باغ وحش ها در فرهنگ سازی می گوید:باغ وحش جایی نیست که فقط تعدادی حیوان را در آن نگهداری کنیم، بلکه باغ وحش به این دلیل ساخته می شود  چون جنبه آموزشی  دارد به این شکل که  بین  حیوانات و بازدید کنندگان حسی ایجاد می کند که سبب حیوان دوستی انسان ها شده و مردم را به حافظت از محیط زیست و حیوانات تشویق می کند.

یکی دیگر از مزایای باغ وحش ها از بین بردن  حس دشمنی انسان ها دربرابر حیوانات وحشی است،زیرا مردم اطلاعات زیادی از حیوانات وحشی ندارند وبه اشتباه تصور می کنند، آنها برای انسان ها خطرناک هستند.

ضیایی ادامه می دهد: در  پارک های وحش امروزی به بازدید کنندگان آموزش داده می شود که جانوران چه فوایدی برای طبیعت و محیط زیست دارند،اما نقش آموزشی باغ وحش ها در کشور نادیده گرفته شده است، مثلا  افرادی که مسئول نگهداری از حیوانات هستند و کنار قفس ها می ایستند هیچ شناختی از جانوران ندارند و با دادن اطلاعات غلط به بازدیدکنندگان آنها را از محیط زیست و  جانوران فراری می دهند.

پارک های حیات وحش امروز به محلی برای نگهداری از  جانوران  نادر و در خطر انقراض هم تبدیل شده اند،به این شکل که این  گونه های نادر جانوری بعد از زاد و ولد در باغ وحش های استاندارد در طبیعت رهاسازی می شوند.

به گفته ضیایی باغ وحش های استاندارد یک مرکز تحقیقاتی هم هستند،زیرا دانشمندان با تحقیق روی  گونه های جانوری می توانند بسیاری از مشکلات محیط  زیست را بر طرف کنند،وی ادامه می دهد: البته نباید از یاد برد که باغ وحش های مناسب می توانند محل مناسبی برای گذران اوقات فراقت خانواده نیز باشند.

این استاد دانشگاه تاکید می کند که  در کشور هیچ باغ وحش استانداری وجود ندارد،این درحالی است که امروز در سایر کشور ها هر شهر برای خود باغ و حش استانداری دارد که سبب جذب توریست بیشتر هم برای آنها می شود.

 ضیایی می گوید تا چند سال پیش قرار بود پارک پردیسان به پارک وحش تبدیل شود،اما مسئولان در اجرای این طرح خیلی جدی نبوده و نیستند به همین دلیل این طرح تا به امروز هیچ وقت عملی نشده است،او ادامه می دهد: من  دراین طرح نقش داشتم، قرار بود در پارک پردیسان همه زیستگاه های کشور از شمال تا جنوب را بازسازی کنیم، مثلا در قسمت شمالی حیواناتی مانند مارال و شوکا که در شمال کشور زندگی می کنند، باشند و در جنوب پارک هم آکواریوم بزرگی از آبزیان خلیج فارس داشته باشیم.

اما به گفته ضیایی با سیاست های جدید مسئولان او وسایر فعالان محیط زیست این روزها دغدغه شان این است که پارک پردیسان به محلی برای ساخت و ساز تبدیل نشود.

به نظر می رسد به دلیل اینکه کار ساخت باغ وحش استاندارد زمان بر است،مسئولان تمایلی به عملی کردن چنین پروژه هایی ندارند و ترحیج می دهند دست به کارهایی بزنند که خیلی زود عملی  و خبرساز شود.این در حالی است که ایران از لحاظ تنوع زیستی  جزو 5 کشور برتر دنیاست، برای نمونه در کشورمان حدود 194 گونه پستاندار و حدود 536 گونه پرنده زندگی می کنند.

یکی دیگر از مزایای داشتن باغ وحش استاندارد در کشور آشتی  کردن مردم با طبیعت است واین اتفاق سبب می شود، مردم دربرابر فاجعه های زیست محیطی واکنش بهتری از خود نشان دهند.

ضیایی عنوان می کند: برای نمونه به تعداد محیط بانان کشورمان سالهاست که اضافه نشده،اما جمعیت شکارچی هایمان چند برابر شده است.

 با توجه به شرایط نامناسب باغ وحش های کشور سازمان محیط زیست باید سیاست های جدی تری را دنبال کند تا باغ وحش های کشور از حداقل استاندارد برخودار شوند،علاوه براین حمایت از بخش خصوصی و پرداخت وام هایی با سود کم هم می تواند سرمایه گذران را تشویق به ساخت باغ وحش های استاندارد در  کشور کند.