گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود
تصمیمات غیر کارشناسی وزیر جهاد کشاورزی اساتید دانشگاه را ناگزیر به نامه‌نگاری با رئیس جمهور کرد
گزارشگران سبز: جنگل‌های زاگرس نفس‌های آخر را می‌کشند. از زادآوری طبیعی در زاگرس خبری نیست و تداوم حیات آن به دلیل نبود نونهال، با مشکل جدی روبرو است. دامداران و ذغال‌گیران دست از سر بلوط‌های بیمار زاگرس بر نمی‌دارند. بیماری ذغالی بلوط به جان درختان کهنسال این جنگل افتاده و خشکسالی و ریزگردها، راه تنفس درختان موجود در منطقه را بند آورده است. اما گویا از نگاه وزیر جهاد کشاورزی جنگل‌های زاگرس با آن همه غنای زیستی، درختزاری مملو از درختان کج و معوج است که می‌توان در زیرآشکوب آن، یعنی سطحی که زیر تاج درختان قرار دارد، هر کاری انجام داد و حتی گندم کاشت! شخم زیرآشکوب جنگل‌های زاگرس از نگاه کارشناسان مهمترین دلیل تخریب این جنگل‌هاست اما در شرایطی که کشور ایران به سمت خشکسالی می‌رود و هر نوع دخالت در زمین جنگل‌های زاگرس، می‌تواند مصرف آب را افزایش داده و ایران را با بحرانی جدی‌تر روبرو سازد، محمود حجتی دستور داده است که نسق زراعی کشاورزانی که زیرآشکوب جنگل را شخم زده‌اند، با حفظ ملی بودن جنگل‌ها، به رسمیت شناخته شود. تصمیمی که حقوقدانان را هم متعجب کرده که چطور می‌توان هم اراضی ملی داشت و هم نسق زراعی و مستثنیات را به رسمیت شناخت! آنچه مسلم است تصمیم اخیر وزارت جهاد کشاورزی نوعی دخل و تصرف در انفال به حساب می‌آید و حیات جنگل‌ها را با مخاطره جدی روبرو می‌کند. به همین دلیل بیش از ۱۵۰ عضو هیات علمی و ۲۵۰ پژوهشگر و فعال محیط زیست را دست به کار کرده تا نامه‌ای در اعتراض به این تصمیم وزیر جهاد کشاورزی به بالاترین مقام اجرایی کشور یعنی رئیس جمهور بنویسند تا شاید داد جنگل‌های مظلوم زاگرس را در رده‌های بالاتر بستانند و نگذارند پیکر نحیف زاگرس، بیش از این آسیب ببیند.
بیش از ۱۵۰ عضو هیات علمی از رشته‌های مختلف جنگل، مرتع، خاکشناسی، محیط زیست، گیاهپزشکی و حتی کشاورزی به همراه ۲۵۰ کارشناس و فعال محیط زیست به رئیس جمهور نامه نوشتند تا به او بگویند وزیری که سکان وزارت جهاد کشاورزی را در دست دارد، به بیراهه می‌رود و تصمیمش برای آینده کشور مهلک و کشنده است. وزیر جهاد کشاورزی دستور داده است که سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور نسق زراعی زیرآشکوب جنگل‌های زگرس را به رسمیت بشناسند و دستورالعملی برای کشت زیرآشکوب این جنگل‌ها با کمک سازمان امور اراضی تهیه کند. دستوری که همه کارشناسان را حیران کرده که وزیر جهاد کشاورزی چگونه درباره اکوسیستم یک جنگل فکر می‌کند که می‌تواند چنین دستوری صادر کند. جنگل‌های زاگرس که زیستگاه انواع حیوانات است، غنی‌ترین و بیشترین تعداد گونه‌های گیاهی را در خود جای داده و سطح آن هر روز به دلیل شیوع آفات مختلف رو به کاهش است، چرا باید این چنین مورد بی‌مهری مقامات مسئول قرار گیرد؟ وزیر جهاد کشاورزی بدون توجه به تبعات تصمیمات خود و تداوم حیات این جنگل‌ها، به دنبال صدور مجوز برای نسق‌های زراعی زیرآشکوب جنگل‌های زاگرس است. تصمیمی که بسیاری از دوستداران محیط زیست را نگران کرده است.
سازمان جنگل‌ها، بنگاه دارِ شلخه
رحیم ملک نیا عضو هیات علمی دانشگاه لرستان یکی از اعضای هیات علمی است که به تصمیم وزیر جهاد کشاورزی اعتراض دارد. او در گفتگو با خبرنگار ما عنوان می‌کند: در کمتر از یک سال با دو طرح مختلف اما مخرب برای عرصه‌های طبیعی از سوی وزیر جهاد کشاورزی مواجه بوده‌ایم. یکی از این طرح‌ها توسعه باغات روی اراضی شیبدار و دومین طرح هم به رسمیت شناخته شدن نسق زراعی در زیرآشکوب جنگل‌های زاگرس است.
او اضافه می‌کند: بعد از انتشار ابلاغیه وزیر جهاد کشاورزی، مسعود منصور معاون حفاظت و امور اراضی سازمان جنگل‌ها، مصاحبه‌ای در این رابطه داشته است. از متن مصاحبه چنین بر می‌آید که سازمان جنگل‌ها به طور کاملا شلخته و بی‌هدف در حال برنامه‌ریزی برای جنگل‌هاست. زیرا در جایی از مصاحبه معاون حفاظت سازمان بیان می‌کند که از سطح اراضی زراعی زیرآشکوب اطلاع دقیقی در دست ندارد.
ملک نیا ادامه می‌دهد: این جمله نشان می‌دهد سازمان جنگل‌ها بدون اینکه بداند برای چه سطحی در حال برنامه‌ریزی است، وارد عمل شده و به عواقب اجتماعی و اکولوژیکی این مسئله توجهی نکرده است. زیرا اگر اطلاعات داشتند، به این فکر می‌کردند که با یک تصمیم جدید، آیا بخش‌های دیگری از جنگل قربانی خواهد شد یا خیر. اساسا این تصمیم چه معضلات جدیدی ایجاد می‌کند.
به گفته او بخش عمده کشت زیرآشکوب در زاگرس مربوط به سال‌های اخیر است. بنابراین تنها با به‌رسمیت شناختن تغییر کاربری‌های چند دهه اخیر، می‌توان این مسئله را حل کنند زیرا یک زارع روستایی نمی‌تواند قبول کند که پلاک مجاورش از سوی دولت به رسمیت شناخته شود اما او از امتیاز ابلاغیه جدید استفاده نکند.
این عضو هیات علمی دانشگاه لرستان با تاکید بر تبعات وخیم اجتماعی تصمیم وزیر، به بخش دیگری از سخنان منصور درباره دادن اراضی معوض به کشاورزانی که به هر دلیل نمی‌توان برای آنها دستورالعمل کشت تهیه کرد، اشاره می‌کند.
ملک نیا می‌گوید: سازمان جنگل‌ها به جای اینکه به فکر اصلاح بخش‌های تخریب شده جنگل باشد، دنبال دادن معوض به کشاورزان است. سخنان معاون حفاظت سازمان جنگل‌ها نشان می‌دهد که این سازمان در بحث حفاظت در خارج از شمال، خیلی منفعل عمل می‌کند و تحت تاثیر برنامه‌های توسعه وزارت جهادکشاورزی است. در واقع وظیفه سازمان جنگل‌ها بنگاه‌داری زمین برای وزارت جهاد کشاورزی است و نقش حفاظتی را به دلیل اینکه زیر مجموعه این وزارتخانه است یا اینکه مدیرانش اهمیتی برای حفاظت از عرصه‌های طبیعی قائل نیستند، به دست فراموشی سپرده است.
طرحی برای تکمیل ایده توسعه باغات روی اراضی شیبدار
علی سلاجقه استاد دانشگاه تهران و رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی منابع طبیعی و محیط زیست ایران نیز در گفتگو با «جام جم» تاکید می‌کند: دستور وزیر جهاد کشاورزی برای به رسمیت شناختن نسق زراعی در اراضی زیرآشکوب زاگرس، در راستای دستوری است که او برای توسعه باغات در سطوح شیبدار داده بود.
او اضافه می‌کند: متاسفانه «هر دم از این باغ بری می‌رسد». این تصمیم وزیر، خلاف قانون است. ما اگر مجوز کشت زیرآشکوب در جنگل‌های بلوط غرب صادر کنیم، این جنگل‌ها که به شکل طبیعی به دلیل ریزگردها و کمبود نزولات آسمانی در حال از بین رفتن است، بیشتر آسیب می‌بیند.
به گفته رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی منابع طبیعی ایران با کشت زیرآشکوب در جنگل‌های زاگرس، همان حداقل جست‌هایی که درختان بلوط به صورت طبیعی می‌زدند، به طور کامل از بین خواهد رفت و برای همیشه باید فاتحه این جنگل‌ها را خواند.
او با تاکید بر غیر قانونی و غیر کارشناسی بودن دستور وزیر، می‌گوید: امیدواریم مسئولان در حالی که جنگل‌های غرب رنجور هستند، با کارهای غیر قانونی و غیر کارشناسی خود، رنج و سختی بیشتری به این اکوسیستم تحمیل نکنند.
سلاجقه با ابراز امیدواری از این که نامه اعضای هیات علمی سبب شود محمود حجتی لجاجت به خرج نداده و تصمیم خود را عوض کند، سخنان خود را این‌گونه ادامه می‌دهد: وزیر جهاد کشاورزی هیچ گاه به نظرات کارشناسی توجه نمی‌کند. او باید صاحب‌نظران را جمع کند و از دید کارشناسی این تصمیم را بررسی کند. تبعات کار را بسنجند که آیا این به خیر صلاح کشور هست یا نه.
او اضافه می‌کند: اگر وزیر جهاد کشاورزی از لحاظ قانونی نظراتی دارد باید به اعضای هیات علمی اعلام کند و از کارشناسان نظر بخواهد اما اگر نظرات کارشناسان صائب بود، باید آن را بپذیرد زیرا به صلاح کشور است.
سازمان جنگل‌ها هم مشغول زراعت است
محمد فتاحی عضو هیات علمی بازنشسته موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع از دیگر مخالفان تصمیم وزیر جهاد کشاورزی است. او به خبرنگار ما می‌گوید: در شرایطی که اقلیم ما به سمت خشکی حرکت می‌کند، کشت زیرآشکوب کار بسیار بدی است. البته برخی کارهای سازمان جنگل‌ها نظیر کشت گیاهان دارویی در زیرآشکوب جنگل‌های زاگرس هم در راستای توسعه زراعت در زیرآشکوب جنگل است.
به گفته فتاحی هر نوع کشت زیرآشکوب منجر به از دست رفتن گونه‌های بومی است و هیچ فرقی با زراعت ندارد. دخالت در زیرآشکوب جنگل‌ها مصرف آب را افزایش می‌دهد و توسعه زراعت در جنگل، در حالی که حداقل یک سوم این اکوسیستم رو به خشکی می‌رود، کار بسیار ناپسندی است.
او تاکید می‌کند: با دخالت در کف جنگل، نفوذ آب به داخل زمین کاهش می‌یابد. ضمن آنکه شخم و شیار، فرسایش خاک را افزایش می‌دهد زیرا بسیاری از عرصه‌هایی که در آنها کشت زیرآشکوب انجام می‌شود، روی شیب واقع شده‌اند و با به هم خوردن پوشش گیاهی طبیعی منطقه و شخم زدن زمین، فرسایش تشدید می‌شود.
اعلام نگرانی ادارات کل مناطق زاگرس نشین
بر اساس اسنادی که برای ما ارسال شده است، سازمان امور اراضی بر اساس بخشنامه وزیر جهاد کشاورزی، از سازمان جنگل‌ها می‌خواهد که کارگروه مشترکی با حضور کارشناسان این سازمان، برای تدوین دستورالعمل کشت زیرآشکوب جنگل تشکیل دهد. دستوری که صدای همه کارشناسان را درآورده است. اما کامران پورمقدم رئیس شورایعالی جنگل در گفتگو با خبرنگار ما عنوان می‌کند: هنوز دستوری از سوی وزیر جهاد کشاورزی به ما ابلاغ نشده است. کمیسیون رفع تداخلات بر اساس قوانین موجود در کشور تشکیل شده و در آن تصمیماتی گرفته شده است. بر اساس تصمیم این کمیسیون، باید نسق زراعی اراضی زیرآشکوب جنگل که دارای سوابق اصلاحات ارضی است، به رسمیت شناخته شود اما جنگل همچنان ملی باشد.
او ادامه می‌دهد: این درخواست به صورت رسمی از طرف سازمان امور اراضی به سازمان جنگل‌ها اعلام شده است. سازمان جنگل‌ها به عنوان مسئول، باید دستورالعمل فنی تهیه کند که این تصمیم را اجرایی کند. در دستورالعمل فنی مشخص می‌شود که با این عرصه‌ها چگونه برخورد شود.
به گفته رئیس شورای عالی جنگل، خلیل آقایی رئیس سازمان جنگل‌ها تصمیم‌گیری درباره درخواست ارسال شده به این سازمان –از سوی سازمان امور اراضی- را به شورایعالی جنگل ارجاع داده و خواسته است که این موضوع بررسی شود.
آن طور که او می‌گوید: جلساتی با حضور کارشناسان بخش تحقیقات، حفاظت و امور اراضی سازمان جنگل‌ها، ادارات منابع طبیعی استان‌ها و سازمان امور اراضی کشور همچنین کارشناسان حقوقی تشکیل داده‌ایم و ابعاد مختلف به رسمیت شناختن نسق زراعی در دست بررسی است.
پورمقدم بیان می‌کند: اکثر ادارات کل استان‌ها از اجرایی شدن این دستور ابراز نگرانی کرده‌اند زیرا ممکن است این تصمیم برای بقیه عرصه‌ها هم مشکل ایجاد کند.
او اضافه می‌کند: هنوز تصمیم نهایی برای اعلام به رئیس سازمان جنگل‌ها گرفته نشده است و طی این هفته یا هفته آینده، جلسه دیگری با حضور کارشناسان ذیربط برای بررسی نهایی و جمع‌بندی نظرات برگزار خواهد شد.
در حالی که کارشناسان مختلف از تصمیم وزیر جهاد کشاورزی اعلام نگرانی می‌کنند، هیچ واکنشی از سوی معاونت امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مشاهده نمی‌شود. فریبرز غیبی رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور به عنوان مسئول مستقیم مدیریت جنگل‌های زاگرس به تماس‌های مکرر خبرنگار «جام جم» پاسخ نمی‌دهد و طی پیامکی اعلام می‌کند که در جلسه حضور دارد.
لیلا مرگن
