هوا | گزارشگران سبز

خانه / بایگانی/آرشیو برچسب ها : هوا

بایگانی/آرشیو برچسب ها : هوا

آلودگي هوا سوار بر امواج ايده هاي خام

تاکنون صدها نسخه برای رفع آلودگی هوای کلانشهرهای کشور پیچیده شده، اما کمتر راهکاری را می‌توان برشمرد که کارگر افتاده باشد؛ به عبارتی ایده‌های خوب که هرگز به طرح‌های قابل ا جرا نمی‌رسد. برای نمونه می‌توان به بارورکردن ابرها، آب‌پاشی، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، تعیین محدوده زوج فرد و طرح ترافیک، ایجاد مسیر اختصاصی برای دوچرخه‌سواران، افزایش قیمت بنزین، گازسوز کردن خودرو‌ها و رواج استفاده از موتورسیکلت‌های برقی اشاره کرد که براساس آخرین خبرها از 40 هزار ظرفیت در نظر گرفته شده تاکنون کمتر از یکهزار نفر برای خرید یکی از آنها پیش قدم شده‌اند .در تاز ه ترین اظهار نظر نیز دیروز معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفت با هماهنگی های صورت گرفته با وزارت صنایع و معادن قرار است از مهر سال آینده دیگر موتورسیکلت های کاربراتوری در کشور تولید نشود، اما نکته اینجاست که زیرساخت ها برای اجرای چنین طرحی در کشور فراهم نیست و می توان پیش بینی کرد این طرح نیز نتیجه ای جز افزایش تردید مردم نسبت به تصمیم های مسئولان نخواهد داشت.

در کشورمان برای حذف آلودگی ها و ارتقای استاندارد موتورسیکلت ها، استاندارد یورو3 و استفاده از کاتالیزور برای موتورسیکلت در نظر گرفته شد، اما نکته اینجاست که این روزها هر موتورسیکلتی که در ایران تولید می شود، از نوع موتورسیکلت کاربراتوری است و هنوز در ایران، موتورسیکلت انژکتوری تولید نشده، درواقع فقط موتورسیکلت های وارداتی انژکتوری هستند.

علاوه بر این باید یادآور شد موتور موتورسیکلت هایی که در کشور تردد می کنند بیشتر از چین به کشور وارد می شود آن هم با استانداردهایی که با محیط زیست غریبه اند.

روز گذشته سعید متصدی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر این که موتورسیکلت ها نقش اساسی در آلودگی هوا دارند، تاکید کرد: از مهر سال آینده برای کاهش آلودگی هوا و ارتقای فناوری سیستم تولید موتورسیکلت در کشور، تولید تمام موتورسیکلت های کاربراتوری متوقف و موتورسیکلت انژکتوری تولید می شود.

ایده های خام، آفتی برای کشور

بنابراین آنچه آمد از مهر 95 تولید موتورسیکلت های کاربراتوری ممنوع خواهد شد، اما نکته اینجاست که هرچند چنین محدودیتی سبب بهبود وضع زیست محیطی کشور می شود، ولی با توجه به شرایط و زیر ساخت های کشور، دم زدن از چنین طرح و محدودیت هایی فقط سبب لوث شدن چنین ایده هایی شده و می تواند شهروندان را نسبت به تصمیم های دولت دچار شک و تردید کند.

برای نمونه می توان به طرح از رده خارج کردن خودروهای فرسوده اشاره کرد، زیرا اکنون بسیاری از شهروندان برای از رده خارج کردن خودروی خود با مشکل روبه رو شده اند؛ یعنی شرایط گرفتن خودروی مناسب برای آنها وجود ندارد و این افراد از خودروی از رده خارج شده خود نیز نمی توانند استفاده کنند.

علاوه بر این، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست توضیح داده با هماهنگی هایی که با وزارت صنایع شده، سعی داریم در مناطق آلوده همچون کلانشهرها از موتورسیکلت برقی استفاده کنیم و در روستاها که کمتر بحث آلودگی مطرح است، از موتورسیکلت بنزینی انژکتوری استفاده شود.

طرح موتورهای برقی نزدیک به شکست

از موتورسیکلت های برقی می توان به عنوان طرح دیگری یاد کرد که مسئولان ایده خام آن را مطرح کردند و سبب شدند اکنون این طرح در چند قدمی شکست قرار بگیرد.

اقبال شاکری، عضو شورای شهر تهران در این باره به جام جم گفت: پیش بینی شده بود 40 هزار نفر برای خرید موتورسیکلت برقی اقدام کنند؛ اما کمتر از یکهزار نفر برای گرفتن این موتورسیکلت ها دست به کار شدند.

نکته اینجاست که قبل از ارائه این طرح و امضای قرارداد با شرکت های تولید موتورهای برقی، مسئولان باید بیشتر به نیازهای کلانشهر تهران توجه می کردند، زیرا بیشتر افرادی که در تهران از موتورسیکلت استفاده می کنند به نوعی با این وسیله امرار معاش می کنند؛ از مسافرکشی بگیرید تا پیک های موتوری که در ترافیک سرسام آور تهران حکم فرشته نجات را برای شهروندان دارند. در کنار این افراد، دیگر شهروندان نیز که توان خرید خودرو را ندارند از موتورسیکلت برای رفت و آمد استفاده می کنند.

این در حالی است که موتورسیکلت های ارائه شده در تهران قیمت بالایی دارند (بین 9 تا 17 میلیون تومان) بنابراین طبیعی است که بیشتر موتورسیکلت سواران تمایلی به آن نداشته باشند. هرچند تسهیلاتی نیز برای تشویق افراد به تهیه موتور برقی در نظر گرفته شده، اما باید تاکید کرد این تسهیلات به میزان کافی نتوانسته نظر شهروندان را جلب کند.افزون بر این، موتورسیکلت های برقی از قدرت و کشش لازم برخوردار نیستند به همین دلیل عبور و مرور آنها در معابر کلانشهرهای تهران که به طور میانگین 5درصد شیب دارد، شهروندان را با مشکل روبه رو می کند.

مشوق ها بیشتر شود

محمدهادی حیدرزاده، مدیرکل سازمان حفاظت محیط زیست استان تهران نیز در گفت وگو با جام جم گفت: اکنون برآورد می شود حدود چهار میلیون موتورسیکلت در شهر وجود داشته باشد، اما شخصی که با حداقل قیمت می تواند موتورسیکلت بنزینی بخرد، هیچ وقت برای خرید موتورسیکلت های برقی چند میلیون تومانی دست به جیب نمی شود. برای حل این مشکل باید مشوق های بیشتری برای خریداران موتورسیکلت های برقی در نظر گرفت؛ برای نمونه فقط این نوع موتورسیکلت باید بتواند وارد طرح ترافیک شده و از پرداخت بسیاری از عوارض نیز معاف شود.

افزون بر این باید تاکید کرد برای جلب نظر شهروندان باید اقدامات فرهنگی مناسبی نیز صورت بگیرد.

محمد حقانی، رئیس کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر نیز در گفت وگو با جام جم اظهار کرد: باید قبل از عملی کردن این طرح شرایط اقتصادی افرادی که موتورسیکلت در زندگی آنها نقش دارد در نظر گرفته می شد، چون آنها از اقشار ضعیف جامعه هستند.

وی یادآور شد: رواج استفاده از موتورسیکلت های برقی در شهر می تواند تا حد زیادی از مشکل آلودگی صوتی و هوای تهران کم کند؛ زیرا موتورسیکلت ها تا هفت برابر خودروها آلودگی تولید می کنند.

در حال حاضر عنوان می شود که موتورسیکلت های برقی در تهران به دلیل شیب دار بودن سطح خیابان ها مناسب نیست، در حالی که شیب خیابان های تهران مساله روز نیست و بافت این شهر همیشه به همین شکل بوده است یا در بحثی دیگر ممنوعیت تولید موتورسیکلت های کاربراتوری با ضرب الاجل یک سال و نیمه مطرح می شود در حالی که هنوز زیرساخت ها و ابزارهای لازم برای این امر اصلا فراهم نشده است.با این تفاسیر باید بر ضرورت کار کارشناسی از ایده پردازی تا اجرا در حوزه های مختلف تاکید کرد.

باید یادآور شد آلودگی هوای تهران مساله غیرقابل حلی نیست؛ زیرا بسیاری از کلانشهرهای دنیا با چنین مشکلی روبه رو بوده و آن را سرانجام برطرف کرده اند. نکته اینجاست که در کشورمان مسئولان قصد الگوبرداری از راهکارهایی را که در دیگر کشورها نتیجه بخش بوده، دارند که امر نسنجیده ای نیست؛ اما به نظر می رسد آنها فراموش کرده اند استفاده از تجریبات کشورهای موفق نتیجه بخش است به این شرط که آن را قبل از اجرایی کردن، با نیازها و شرایط بومی کشور تطبیق دهند.

ایده خوب، اجرای بد، نتایج فاجعه بار

در بحث عام محیط زیست معمولا ایده های خوب، بدون مطالعه لازم و کافی، بد اجرا می شوند و لاجرم نتایج فاجعه باری دارند، به گونه ای که هیچ کس، نه صاحب ایده، نه مجری و نه محیط زیست مسئولیت آن را برعهده نمی گیرد.منظور از مطالعه لازم و کافی یک ایده ، آن است که هنگام اجرا، طرح اجرایی باید پیوست مالی، بوروکراتیک، فنی و صنعتی و توان عینی نهادهای ذی ربط را داشته باشد، مضافا این که پیوست فرهنگی هم داشته باشد.

منظور از پیوست فرهنگی هم آن نیست که به قول معروف فرهنگ سازی کنیم، بلکه منظور صبوری و تداوم است. یعنی ابتدا مسئولان و مجریان باید طرح های مبتنی بر ایده های خوب را طوری تدوین کنند که طرح ها به مثابه یک پروسه و جریان دیده شوند، نه این که به صورت پروژه و کارنامه ای با عجله و خام اجرا شوند. مساله محیط زیست یک مساله میان بخشی و میان نسلی است. صبوری و تداوم اجرای آنها یک ضرورت فرهنگی اجتناب ناپذیر است.

حال هواي تهران دوباره بد شد

۰۳ دی ۱۳۹۲ نظری بدهید

هوا در شرايط ناسالم است، اما کارشناسان مي گويند باز هم تعطيلي به داد تهراني ها رسيد و باعث شد حداقل نفس در سينه شان حبس نشود، زيرا اگر تعطيلي ديروز نبود امروز هواي پايتخت در شرايط هشدار قرار مي گرفت. با اين حال نمي توان اميدوار بود که امروز وضع هوا در شرايط ناسالم بماند و به هشدار نزديک نشود، چون با شروع به کار اداره ها و هجوم سيل خودرو ها به خيابان هاي پايتخت شاخص ها نيز با سرعت بيشتري به سمت بحراني شدن وضع هوا حرکت مي کنند. با اين حال امروز ساعت 11 صبح کارشناسان بعد از بررسي گزارش ايستگاه هاي سنجش آلودگي براي فردا و پس فرداي شهروندان تصميم گيري مي کنند.

ديروز منطقه ري آلوده ترين نقطه پايتخت بود و براي امروز هم کارشناسان پيش بيني مي کنند در بيشتر مناطق تهران آلودگي به مرز هشدار برسد.
هادي حيدرزاده، مديرکل محيط زيست استان تهران درباره آخرين وضع آلودگي هواي پايتخت به جام جم مي گويد: براساس آخرين گزارش ايستگاه هاي سنجش آلودگي هوا ديروز وضع آلودگي هوا، در شرايط ناسالم بود، زيرا حجم ذرات معلق کمتر از 5/2 ميکرون از 156 به 134 واحد کاهش پيدا کرد.
روز گذشته شهروندان تهراني در شرايط ناسالم نفس کشيدند، اين در حالي است که به گفته کارشناسان، آلودگي هوا فقط به دليل وجود ذرات معلق کمتر از 5/2 ميکرون بوده و در زمينه ديگر آلاينده ها مانند منواکسيد کربن، دي اکسيد گوگرد و ذرات معلق کمتر از ده ميکرون هواي تهران در وضع سالم قرار داشته است.
اما نکته اينجاست دليل اين که هواي پايتخت به شرايط هشدار نرسيد، فقط تعطيل بودن روز گذشته بوده است، به همين دليل کارشناسان پيش بيني مي کنند شرايط هواي پايتخت امروز به دليل انباشت آلودگي به شرايط هشدار برسد.
حشمت الله بسطامي، کارشناس شرکت کنترل کيفيت هواي تهران در اين باره به جام جم مي گويد: به احتمال قوي ميزان آلودگي براي فردا بيشتر خواهد شد و وضع در شرايط هشدار قرار خواهد گرفت، به همين دليل پيش بيني مي کنيم هواي پايتخت در روز هاي چهارشنبه و پنجشنبه در شرايط هشدار قرار گيرد.

زنگ ورزش و مسابقات، تعطيل
مسئولان محيط زيست استان تهران جهت مديريت وضع هوا از يکشنبه گذشته براي صنايع آلاينده محدوديت هايي ايجاد کرده اند. حيدرزاده اظهار مي کند: از مهم ترين اقدا مات ما مي توان به فعاليت 11 واحد سيار پايش آلودگي هوا براي صنايع آلاينده اشاره کرد.
واحد هاي سيار پايش آلودگي هوا فعاليت صنايع مختلف را رصد کرده و به اين شکل در صورت آلاينده بودن دستور پلمب واحد آلاينده با هماهنگي مقام قضايي صادر مي شود.
افزون بر اين، فعاليت همه کارخانه هاي شن، ماسه، آسفالت و سيمان نيز در استان تهران تا اطلاع ثانوي ممنوع اعلام شده است.
مسئولان پيش بيني مي کنند که وضع هوا در امروز و فردا به شرايط هشدار برسد، به همين دليل با هماهنگي وزارت آموزش و پرورش زنگ ورزش همه مقاطع تحصيلي امروز و فردا برگزار نمي شود. اين درحالي است که همه مسابقات ورزشي نيز که قرار بود در سطح تهران در فضاي باز برگزار شود تا اطلاع ثانوي برگزار نمي شود.

زوج و فرد، شايد از فردا
روز گذشته ري آلوده ترين منطقه تهران بود و اگر امروز آلودگي در نقاط ديگر شهر نيز به نقطه هشدار برسد مسئولان کمتيه کاهش آلودگي هوا تشکيل جلسه خواهند داد.
کارشناسان امروز ساعت 11 صبح گزارش ايستگاه هاي سنجش آلودگي هوا را بررسي کرده و بر اساس آن براي فردا محدوديت هايي در نظر خواهند گرفت.

در خانه بمانيد
اين بار اول و آخري نيست که شرايط هواي تهران به نقطه هشدار مي رسد، به همين دليل افراد بيمار يا سالخورده بايد بيشتر از قبل مراقب خود باشند. براساس توصيه پزشکان، با توجه به تعطيل بودن پنجشنبه و جمعه بهتر است بيماران قلبي و ريوي از تهران خارج شوند يا حداقل از تردد در شهر خودداري کنند. افزون بر اين ساير شهروندان نيز در صورت بروز مشکل مي توانند از 143 واحد ثابت و ده واحد سيار اورژانس کمک بگيرند؛ زيرا اين واحدها براي کمک به شهروندان تا جمعه در حالت آماده باش خواهند بود.

مرگ بيش از 200 شهروند
رحمت الله حافظي، رئيس کميسيون سلامت، محيط زيست و خدمات شهري شوراي اسلامي شهر تهران نيز با اشاره به اين که رسيدگي به معضل آلودگي هوا همواره يکي از اولويت هاي کاري در شورا بوده، مي گويد: آمارها نشان مي دهد تعداد 227 شهروند تهراني جانشان را به اين دليل از دست داده اند.
به گزارش ايسنا، وي ادامه مي دهد: بستري شدن تعداد 2500 نفر از شهروندان تهراني در مراکز درماني نيز از ديگر معضلات ناشي از آلودگي هوا و تخريب محيط زيست بوده که مي بايد بخش حاکميتي کشور، يعني قواي سه گانه (مجريه، مقننه و قضاييه) وارد عمل شده تا براي رفع اين دغدغه، تدبيري اساسي انديشيده شود.
رئيس کميسيون سلامت، محيط زيست و خدمات شهري شوراي اسلامي شهر تهران اظهار کرد: براي رفع آلودگي هاي زيست محيطي و حفاظت از آن، فقط يک سازمان نمي تواند تمام بار مسئوليت ها را به دوش بکشد.

صرفه جويي کنيم
سعيد متصدي، معاون محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيست ابراز کرد: اگر بتوانيم مصرف خانگي گاز را 15 تا 20 درصد کاهش دهيم، گاز مورد نياز نيروگاه ها نيز تامين خواهد شد.
وي ادامه داد: ميزان مصرف گاز در بخش خانگي چند برابر نيروگاه هاست که با صرفه جويي 15 تا 20 درصدي گاز در بخش خانگي کمبود سوخت نيروگاه ها جبران خواهد شد.
وي با بيان اين که هميشه تامين سوخت بخش خانگي اولويت اول است، خاطرنشان کرد: در ايران به ازاي هر مترمربع منازل مسکوني 500 کيلووات ساعت انرژي مصرف مي شود که در ديگر کشورهاي دنيا در بدترين شرايط اين رقم صد تا 120 کيلووات ساعت است؛ يعني 400 کيلووات ساعت بيشتر از دنيا انرژي مصرف مي کنيم.
معاون محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيست تصريح کرد: با خاموش کردن شومينه ها در منازل، پوشيدن لباس بيشتر، پايين نگه داشتن دماي خانه، استفاده از موتورخانه هاي هوشمند و عايق بندي ساختمان ها مي توان از هدررفت انرژي جلوگيري کرد و موجب کاهش مصرف سوخت شد. متصدي بيان کرد: استفاده از سوخت مازوت در نيروگاه ها در شرايطي که فشار گاز کاهش مي يابد، موجب افزايش ميزان آلاينده دي اکسيد گوگرد در هوا مي شود، در صورتي که سوخت گاز ميزان گوگردش صفر است.
وي يادآور شد: اين يک واقعيت است که در فصل زمستان، امکان تامين گاز براي نيروگاه ها وجود ندارد و آن هم به دليل افزايش ميزان مصرف گاز در بخش خانگي، کاهش ميزان فشار گاز و نبود برنامه ريزي مناسب طي سال هاي گذشته است که الزام استفاده از مازوت در نيروگاه ها و صنايع بزرگ کشور را دوچندان نموده است.
معاون محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيست با بيان اين که اکنون تقريبا تمام نيروگاه هاي کشور توان استفاده از سوخت گاز را دارند، خاطرنشان کرد: نيروگاه هاي کشور همگي دوگانه سوزند و علاوه بر آنها صنايع بزرگ نيز تقريبا دوگانه سوز است که در نتيجه با استفاده از سوخت مناسب ديگر آلودگي هواي ناشي از صنايع و نيروگاه ها را نخواهيم داشت.
جلسه کميته مواقع اضطرار آلودگي هوا که ديشب تشکيل شد، مهد کودک ها، مراکز پيش دبستاني و دبستان هاي شهر تهران و ري را امروز تعطيل کرد.

مازوت بلاي جان هواي کلانشهرها
هر سال در فصل هاي سرد سال مصرف گاز در کشور افزايش پيدا کرده و در نتيجه منابع گازي کشور با محدوديت روبه رو مي شود. در اين مواقع بيشتر نيروگاه ها براي جبران کمبود گاز به استفاده از سوخت مازوت رو مي آورند، اما مصرف سوخت مازوت سبب آلودگي بيشتر هوا مي شود.
به گفته رئيس سازمان حفاظت محيط زيست استفاده نيروگاه ها از سوخت مازوت هواي بسياري از شهرهاي بزرگ مانند اراک، اصفهان و تهران را آلوده کرده است، اين در حالي است که نيروگاه ها نيز در اين بين مقصر اصلي نيستند، زيرا مشکلات زيرساختي سبب مي شود که آنها براي جبران کمبودهاي خود از مازوت استفاده کنند، تا جايي که آلودگي هواي اراک و مصرف مازوت از سوي نيروگاه شازند سبب شد، اواخر هفته گذشته سه چهارم از ظرفيت نيروگاه شازند اراک به دليل استفاده بيش از اندازه از سوخت مازوت تعطيل شود.
اين تصميم در جلسه اي با حضور معاون توسعه، حقوقي و امور مجلس سازمان حفاظت محيط زيست، رئيس کميسيون کشاورزي، آب و منابع طبيعي مجلس و مسئولان محلي گرفته شد.
اين مسئولان در اين جلسه به اين نتيجه رسيدند که نيروگاه شازند اراک بايد مصرف گاز خود را افزايش دهد يا تعطيل شود. بنابر اين نيروگاه شازند سه واحد توليد برق خود را از مدار خارج کرد.

تابلوها ميانگين آلودگي ها را نشان مي دهد

۱۰ آبان ۱۳۹۲ نظری بدهید

امسال آلودگي هوا خيلي زودتر و در سطحي بالاتر از سال هاي گذشته نفس کشيدن را براي کلانشهرنشينان مشکل کرده است، هرچند که آلودگي هوا مشکل جديدي نيست و حداقل براي پايتخت به 40 سال پيش برمي گردد، اما در اين مدت مسئولان آن طور که بايد و شايد نتوانسته اند اين مشکل را برطرف کنند، اين درحالي است که ديگر کشورهايي که با اين مشکل روبه رو بوده اند با مديريت و برنامه ريزي مشکل آلودگي هوا را برطرف کرده اند.
در کشورمان هر سال با سرد شدن هوا و تشديد آلودگي، مسئولان شروع به ارائه آمارهاي تکراري کرده و نشان مي دهند که قصد برطرف کردن اين مشکل را دارند، براي نمونه، آنها از مرگ سالانه بيش از چند هزار نفر درکشور به دليل آلودگي هوا و خسارت هاي ميلياردي اين مشکل حرف مي زنند، اما واقعيت اينجاست که به دليل اين که تعامل سازمان هاي درگير در اين باره خوب نيست، جلسات و سخنراني مقام هاي مسئول تاکنون از حد وعده فراتر نرفته است. به همين دليل بايد تاکيد کرد، براي رفع مشکل آلودگي بيش از هر چيز به عمل نياز است تا سخنراني پر آب و تاب.

دست کم درست اطلاع رساني کنيد
حداقل وظيفه اي که مسئولان درقبال شهروندان و بحث آلودگي هوا دارند اطلاع رساني صحيح و بموقع در اين زمينه است، زيرا به اين شکل شهروندان مي توانند از خطراتي که آنها را تهديد مي کند، پيشگيري کنند. براي نمونه تابلوهايي که در سطح شهر تهران نصب شده و ميزان آلودگي هواي تهران را نشان مي دهد به صورت منطقه اي اطلاعات را نشان نداده و داده هاي آن ميانگيني از ميزان آلودگي هوا در کل شهر است.
به همين دليل سالمندان،کودکان، زنان باردار و بيماران قلبي و عروقي با توجه به اطلاعات اين تابلوها و محل زندگي خود نمي توانند عمل پيشگيرانه مناسبي داشته باشند. زيرا آلودگي هوا با توجه به ميزان ترافيک، ازدحام جمعيت و ميزان مصرف سوخت در هر منطقه اي از شهر تهران به طور قطع متفاوت است.
سعيد متصدي، معاون انساني سازمان حفاظت محيط زيست درباره درستي اطلاعاتي که در خصوص آلودگي هوا در اختيار شهروندان قرار مي گيرد به جام جم مي گويد: اين اطلاعات تا مدتي قبل سانسور مي شد اما ما اطلاع رساني شفاف و درست را در دستور کار داريم زيرا مردم بايد بدانند چه روزي آلوده و چه روزي پاک است.
به گفته متصدي، اطلاع رساني درست سبب مي شود مردم مشارکت بهتري با سازمان هاي درگير در اين حوزه داشته باشند.
بنابراين اطلاعات در زمينه آلودگي هوا بايد به وسيله بانک هاي اطلاعاتي در اختيار مردم قرار بگيرد و همه شهروندان به آن دسترسي داشته باشند، اما متاسفانه تاکنون اين اتفاق در کشورمان نيفتاده و بانک اطلاعاتي در اين خصوص وجود ندارد تا شهروندان حداقل بتوانند در برابر آلودگي هوا پيشگيرانه عمل کنند.براي رفع اين مشکل نياز است که سازمان هايي نظير شهرداري ها، سازمان حفاظت محيط زيست و وزارت کشور به وظايف خود بدرستي عمل کنند.

جولان ریزگردها در آسمان کشور

۱۸ شهریور ۱۳۹۲ نظری بدهید

مهدی آیینی/جام جم- ماجرای آلودگی هوای پایتخت داستان تازه‌ای نیست؛این‌که سالانه حدود 5000 نفر جان خود را به دلیل آلودگی هوا از دست می‌دهند یا هزینه‌های میلیاردی این معضل انگار هنوز نتوانسته در حد تلنگری برای مسئولان و شهروندان عمل کرده و آنها را به خود بیاورد، زیرا با این‌که تاریخچه آلودگی تهران به حدود 40 سال پیش برمی‌گردد و تاکنون کشورهای زیادی موفق به حل این بحران شده‌اند و راه‌های مقابله و رفع این مشکل ناشناخته نیست؛ عملکرد مسئولان کشورمان آن‌طور که باید و شاید تاکنون راه به ‌جایی نبرده است. هرچند به گفته مسئولان، بحث آلودگی هوا از گازهای سمی به ریزگردها رسیده است، اما جولان ریزگردها در کنار آلودگی های دیگر، شهروندان را در کلانشهرها با مشکلات جدی و بی شماری روبه رو کرده است ، مشکلاتی که به نظر می رسد فقط با کمک شهروندان برطرف خواهد شد. در این گفت وگو امیرفاتح وحدتی، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت از محیط زیست کشور از آلودگی پایتخت و کلانشهرهای کشور می گوید.

باتوجه به مسئولیت شما در سازمان حفاظت از محیط زیست، آلودگی هوا را چگونه ارزیابی می کنید؟

آلودگی هوا عینی ترین و ملموس ترین چالش زیست محیطی کشور است که با فعالیت های همه جانبه کشور در ارتباط است، به همین دلیل حساسیت و صحبت درباره آن زیاد بوده و استنباط های مختلفی از آن شده و حتی افراد غیرمتخصص هم درباره آن اظهار نظرمی کنند.

به نظر می رسد یکی از دلایل مشکلات موجود برای رفع آلودگی هوا این است که دستگاه های درگیر در این ماجرا هرکدام راهکار و دلایل خودشان را مطرح می کنند.

هر فرد و دستگاهی با توجه به اطلاعات خود می تواند استنباطی از آلودگی هوا داشته باشد، البته ما نمی گوییم نظر ما به عنوان متولی امر نظر نهایی درخصوص آلودگی هواست. اما همه اینها بر می گردد به مجموعه و اطلاعاتی که اشخاص از موضوع دارند. برای نمونه، مدیرعامل شرکت حمل ونقل ریلی تهران می تواند با توجه به دیدگاه و تخصص خود و تاثیری که مترو درکاهش آلودگی هوا دارد، به موضوع نگاه کرده و درجه اهمیت کار خود را آنقدر بالا ببرد که رفع آلودگی هوا را متوجه ساخت و ساز مترو کند، در صورتی که شاید این گونه نباشد یا پلیس راهنمایی و رانندگی با توجه به فعالیت گسترده اش در حمل و نقل نظر خودش را درباره آلودگی هوا ارائه کرده و اهمیت آن را آنقدر بالا ببرد که بقیه کارها از نظر کارشناسان این مجموعه اهمیت کمتری داشته باشد، به همین دلیل افراد و دستگاه های مختلف دیدگاه های متفاوتی دارند.

برای حل مشکل نبود هماهنگی بین دستگاه های درگیر در آلودگی هوا چه راهکاری دارید؟

نبود مدیریت یکپارچه سبب ناهماهنگی می شود به همین دلیل باید قبول کنیم آلودگی هوا یک مقوله چندجانبه است که فقط با حل یک مساله حل نمی شود. جنبه های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، فناوری و مدیریتی را باید در نظر گرفت؛ بنابراین برای رفع این مشکل باید به صورت همه جانبه به آن نگاه کنیم، زیرا هرکدام از این بخش ها تاثیرگذارند، اما درصد تاثیرات آنها ممکن است خیلی متفاوت باشد. به همین دلیل شاید بتوان علت جدی شدن معضل آلودگی هوا را مفاهیم نادرست و نبود هماهنگی در درک آنها دانست. از طرفی حل این مشکل به آسیب شناسی نیاز دارد. باید بگویم چند بار این مساله آسیب شناسی شده؛ هم به صورت آکادمیک و هم فرهنگی و اجتماعی.

با توجه به آسیب شناسی های انجام شده دلیل جدی شدن آلودگی هوا در کلانشهرها چیست؟

یکی از عوامل مهم، رشد و تمرکز جمعیت در کلانشهرهاست، زیرا به طور کلی در مسائل زیست محیطی می گویند جمعیت نقش اصلی را در معادلات ایفا می کند، برای مثال فرض کنید اگر قرار باشد برای 15 میلیون دانش آموز مداد تهیه کنیم، چند اصله درخت را باید قطع کنیم و این کار مشکل بزرگ زیست محیطی خواهد بود. بنابراین می توان گفت جمعیت نقش اساسی در این بین دارد.

از این گذشته، تابع این تمرکز جمعیت افزایش مصرف است؛ یعنی هر چه جمعیت بالا برود ساخت و ساز بیشتر شده و تقاضای بیش از حد برای مسکن، ارزش افزوده ایجاد می کند که محرک برای جذب جمعیت بیشتر است. از سویی، افزایش سفر و استفاده از وسایل حمل و نقل سبب مصرف انرژی بیشتری می شود که ناشی از نبود تعادل بین تقاضا و عرضه وسایل این جابه جایی است. برای نمونه اکنون بیش از 60 درصد صنایع در حاشیه شهرها متمرکز بوده یا تمام مراکز اقتصادی و تجاری در چند شهر کشور گردآمده است. توزیع نامتعادل بین مراکز تولیدی و تجاری تردد ها را چند برابر کرده است. عامل دیگری که می توان به آن اشاره کرد، موقعیت جغرافیایی است زیرا کشور ما سرزمین خشک و نیمه خشکی است که بیشتر روزهای آن گرم و آفتابی است، این عوامل سبب هوازدگی اراضی کشور شده و به تولید ذرات معلق وآلودگی هوا دامن می زند.

این آسیب شناسی ها چگونه انجام شد؟

سال 73، جایکا (آژانس همکاری بین المللی ژاپن) با کمک شهرداری تهران پژوهش هایی را انجام داد، البته تحقیقات دیگری هم از سوی شرکت سوئدی برای شهر تهران انجام شد، نتیجه بررسی های این دو موسسه در آن سال این بودکه عمده آلودگی هوای تهران ناشی از وسایل حمل و نقل است و مونواکسید کربن به عنوان شاخص آلودگی مطرح بود و دی اکسید ازت و دی اکسید گوگرد و ازن هم جایگاه بعدی را داشتند. افزون بر این، ذرات معلق و هیدروکربورها هم عامل بعدی آلودگی پایتخت بودند.

چه دلایلی سبب بروز چنین مشکلاتی شده است؟

اول این که کیفیت سوخت و خودرو های ما بسیار پایین بود. علاوه بر این، خودروهای فرسوده زیادی هم در شهر وجود داشت. منابع مسکونی زیادی هم از گازوئیل برای سیستم گرمایشی استفاده می کردند. می توان به این عوامل صنایع آلاینده ای که در حاشیه یا در داخل تهران فعالیت می کردند نیز اضافه کرد.

سهم منابع آلاینده متحرک و ثابت چقدر تعیین شد؟

در نهایت حدود 73 درصد سهم منابع آلاینده های متحرک و 27 درصد سهم منابع آلاینده ثابت شد.

برای کاهش آلودگی تهران به چه شکلی از این آمار استفاده کردید؟

این اطلاعات مبنای برنامه ریزی برای کنترل و کاهش آلودگی قرار گرفت، البته از نتایج بررسی فرهنگستان علوم که درباره وسایل حمل و نقل عمومی و تاثیر آن در کاهش آلودگی هوا بود نیز استفاده کردیم و سال76 در کمیته اجرایی کاهش آلودگی هوای تهران برنامه جامع کاهش آلودگی هوای تهران تدوین شد.

طبق برنامه جامع کاهش آلودگی هوای تهران چه کارهایی در اولویت قرار داشت؟

اولین کار این بود که سهم حمل و نقل عمومی را بالا ببریم. ساخت و ساز مترو، تبدیل سیستم احتراق خودروها، گازسوزکردن و استانداردسازی خودرو و سوخت هم از دیگر کارهایی بود که انجام شد. یکی دیگر از راهکارها معاینه فنی بود. البته منابع انرژی را هم باید تغییر می دادیم و گازکشی منازل را نیز سرعت بخشیدیم. بجز اینها سوخت کارخانجات را تغییر دادیم یا روی مسائل آموزشی و فرهنگی کار شد. برای نمونه، هفته هوای پاک از آن سال ها شروع شد.از رده خارج کردن خودرو های فرسوده از کارهای دیگری بود که انجام شد، آن سال چهار میلیون خودروی فرسوده در کشور وجود داشت، اما اکنون تعداد آنها به حدود 1.5 میلیون خودرو رسیده است یا اکنون تعداد خودرو های فرسوده تهران حدود 600 هزار دستگاه برآورد می شود. البته باید اذعان داشت فرسودگی، یک روند مستمر است و باید مکانیسم خاص خودش را برای از رده خارج کردن پیدا کند. در کنار این کار ها بحث مدیریت ترافیک مطرح شد، زیرا آن زمان مدیریت عبور و مرور و حمل و نقل عمومی چند جانبه مدیریت می شد و مدیریت یکنواختی وجود نداشت.

این برنامه ها چقدر در کاهش آلودگی هوا موفق بود؟

با این برنامه ها توانستیم میزان گازهای آلاینده را امروز به حد استاندارد برسانیم. هرچند این برنامه سال 84 بازنگری شد، زیرا با توجه به بازخوردها باید به آن محور های جدیدی اضافه می کردیم تا خلأهای موجود را پر کنیم، بنابراین بحث منابع آلاینده ساکن و پایش و ارتقای سیستم های پایشی مطرح شد.

این بازنگری ها چه زمانی عملی شد؟

اولین بازنگری تصویب نشد تا این که سال 89 ـ که پایان برنامه ده ساله کاهش آلودگی تهران بود ـ برنامه جدیدی را بررسی کرده و به تصویب دولت رساندیم، اما این برنامه دیگر محدود به تهران نیست و هشت کلانشهر کشور را در بر می گیرد. در این مرحله، رویکرد ما به ارتقا رساندن مسیرهای رفته بود مانند تبدیل استاندارد یورو 2 به یورو 4 یا ارتقای کیفیت سوخت، البته افزایش سهم حمل و نقل عمومی را هم 75 درصد تعیین کرده و قرار شد تردد خودرو های فرسوده در محدوده شهرها ممنوع و به شکل کامل از رده خارج شوند. افزون بر این، سهم انتقال صنایع آلاینده و پایش آنلاین را بالا بردیم. ارتقا و افزایش عرصه فضای سبز شهری را نیز در برنامه وارد کردیم و چند برنامه دیگر که در مجموع 23 فعالیت یا اقدام را دربرمی گیرد.

در اجرای این برنامه ها با چه مشکلاتی روبه رو هستید؟

مشکل بودجه و اعتبار کافی مطرح است، وظیفه محیط زیست به عنوان برنامه ریز، دستگاه ناظر و آسیب شناسی اجرانشدن موضوع است. ما که نمی توانیم به پالایشگاه برویم و سوخت باکیفیت یا خودروی استاندارد تولید کنیم؛ اینها وظیفه وزارتخانه های نفت و صنعت و معدن است. مشکل دیگری که وجود دارد این که هر کدام از وزارتخانه های مرتبط سهم خود را جداگانه از بودجه لحاظ می کنند، ولی سرعت هر کدام از این بخش ها باهم برابر نیست، برای نمونه شهرداری هزینه می کند، اما راهنمایی و رانندگی این امکان را ندارد یا دولت به شهرداری برای ساخت مترو کمک کافی نمی کند. به همین دلیل می توان گفت مدیریت یکنواختی وجود ندارد. مشکل دیگری که با آن روبه رو هستیم، این که اجرای برنامه ها الزام آور نیست. این وظیفه قانونگذاران است که اجرای برنامه ها را الزام آور کنند. مصوبه باید پایه حقوقی قوی داشته باشد که هر دستگاه را موظف به اجرای وظایفش کند.

برنامه هایی که اجرا کرده اید، چقدر برای کاهش آلودگی هوا موثر بوده است؟

از سال 79 تاکنون برنامه اول و دوم کاهش آلودگی هوا اجرا شده و همه آلاینده های گازی به حد استاندارد رسیده ، مشکل ما اکنون ذرات معلق است که بخشی از آن مربوط به احتراق بوده که امیدواریم با ارتقای کیفیت، سوخت خودرو ها به حداقل برسد. یک مقدار هم سهم منابع ساکن است که باید سریع برای آن تصمیم های قاطع تری گرفته شود و بقیه سهم پدیده های اقلیمی بوده که در این چند سال بالا رفته است. ما در شهرهای بزرگ مولد طبیعی ذرات معلق آنچنان نداریم، اما در پیرامون شهرها و کشور داریم، الان این ذرات با تندباد ها از کشورهایی مانند عراق به ایران می آید.

برای حل مشکل ریزگردها چه برنامه ای دارید؟

منابع آبی و اراضی باید مدیریت شوند؛ یعنی روی زمین کشاورزی نباید ساخت و ساز کرد یا سد های بیهوده احداث نکنیم، زیرا مدیریت اشتباه درمنابع آب سبب خشک شدن زمین و فرسایش خاک می شود که نتیجه آن ریزگرد ها هستند. عمده مساله ریزگردها چون از بیرون از مرزهاست، برطرف کردنش به زمان نیاز دارد. برخلاف برداشت های مختلف سیاسی که در منطقه وجود دارد، اما همه کشورها به دور از مسائل سیاسی توافق دارند که سریع تر این مشکل حل شود و این درحالی است که عراق،سوریه، اردن، عربستان سعودی و ایران در حل این مساله نقش اساسی دارند.

دلیل افزایش ریزگردها در این چند سال چه بوده است؟

عراق هم مانند کشور ما خشکسالی را تجربه می کند. به دلیل ساخت سد در سوریه، ترکیه و عراق و از طرفی نبود آب کافی در دسترس کشاورزی، زمین کشاورزان خشک شده و آنها زمین های خود را رها کرده اند، به همین دلیل خاک اراضی حاشیه و بستر رودخانه ها و برخی تالاب ها دچار فرسایش شده و حجم ریزگردها بالا رفته است، البته جنگ هایی که در منطقه صورت گرفته هم سبب فرسایش و نابودی مضاعف خاک و به وجود آمدن بخشی از ریزگردها شده است.

با این همه کاری که انجام داده اید، چرا احساس نمی شود آلودگی هوا کمتر شده است؟

الان تمام ایستگاه های سنجش آلودگی هوا میزان گازهای زیانبار را در حد استاندارد نشان می دهد، فقط ذرات معلق وبه ویژه ذرات 5/2 میکرون است که سبب ناسالمی هوا و آلودگی شده است. از یاد نبریم سال 76 سه روز تعطیلی به دلیل افزایش مونواکسید کربن داشتیم، ولی این روزها اگر روزی به ناچار تعطیل می شود فقط به دلیل ذرات معلق است.

فکر می کنید امسال هم به دلیل آلودگی هوا تهران تعطیل شود؟

نمی توان پیش بینی کرد، اما در روزهای سرد پدیده وارونگی دما و همزمان ماندگاری هوا را داریم که مشکل ساز می شود و ممکن است آلودگی به نقطه هشدار برسد، مهم ترین کار برای پیشگیری، پیشبرد برنامه کاهش آلودگی هوای کلانشهرهاست که وظیفه مهم دولت یازدهم با همراهی مردم است که باید این برنامه سریع تر پیش برود.

نقش و وظایف شهروندان در رفع آلودگی هوا

شاید مسئولان برای رفع آلودگی هوا همه راهکارها را بررسی کرده باشند،اما چیزی که آنها فراموش کرده اند نقش کلیدی مردم در کاهش آلودگی هوای کلانشهرهاست. برای نمونه، مکزیکوسیتی مشکل آلودگی هوای خود را با کمک مردم حل کرد، با توجه به این که جمعیت آنجا بیشتر از تهران بود و آلودگی بیشتری نیز داشت، اما چون پایه ریزی راهکار های آنها برای کاهش آلودگی هوا با توجه به نقش مردم بود، فشار افکار عمومی برای ارتقای استاندارد ها خیلی موثر بود و آنها توانستند مشکل را خیلی زود برطرف کنند. امیر فاتح وحدتی، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت از محیط زیست دراین باره می گوید: دولت هم از مردم انتظار دارد، زیرا بدون تعامل با مردم هیچ برنامه ای پیش نمی رود، مشکل اینجاست که مردم یکطرفه از دولت انتظار دارند، اما مردم هم وظایفی دارند مثلا مردم باید برای معاینه فنی خودرو های خود اقدام یا خودرو های فرسوده شان را از رده خارج کنند، به همین دلیل همراهی مردم باید وجود داشته باشد. مردم باید بدانند برای کمک به رفع آلودگی هوا می توانند حداقل سیستم موتورخانه منزل خود را ارتقا دهند یا از حمل و نقل عمومی استفاده کنند. علاوه بر این، شهروندان می توانند با کاهش سفرهای درونشهری خود برای کاهش آلودگی هوا قدم بردارند. به این شکل که اگر کلانشهرنشینان برای کارهایی که می توان بدون مراجعه حضوری انجام داد از خدمات الکترونیک استفاده کنند، حجم سفر های روزانه کمتر شده و مصرف انرژی کاهش می یابد. البته باید تاکید کرد مسئولان هم برای ارتقای خدمات الکترونیک باید قدم های جدی تری بردارند تا مردم دغدغه اشتباهاتی را که هنگام استفاده از این خدمات اتفاق می افتد، نداشته باشند. بنابراین می توان گفت رفع مشکل آلودگی کلانشهرها همکاری شهروندان را می طلبد، اما متاسفانه هنوز نقش مردم در کاهش آلودگی هوا جدی گرفته نشده است.