با توجه به چنین شرایطی برخی کارشناسان بر لزوم تغییر و تحول در دوران سربازی تاکید میکنند، اما آنچه باید در این میان جدی گرفته شود، نحوه این تغییرات است؛ زیرا براساس قانون، نیروهای مسلح بخش عمدهای از نیاز نیروی انسانی خود را باید از جوانان تامین کند.
طرحهای تازه برای استعدادیابی در سربازی
با این حال از مجلس خبرهایی شنیده میشود که با توجه به آنها میتوان گفت قرار است در روند سربازی جوانان تغییراتی ایجاد شود. غلامعلی جعفرزاده ایمنآبادی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در این باره میگوید: آن طور که برخی مسئولان این حوزه توضیح دادهاند، قصد دارند سازوکاری ایجاد کنند برای ارائه مهارتآموزی به جوانانی که در حال گذراندن دوران خدمت سربازی هستند.
به گفته او،با همکاری سازمانها و نهادهایی مانند فنی حرفهای مشمولان هنگام خدمت توانمند نیز شده ودر پایان دوران خدمت سربازی راحتتر بتوانند جذب بازار کار شوند.
جعفرزاده ایمنآبادی معتقد است طرح سرباز حرفهای در دنیا امتحان پس داده و کار بسیار موفقی است به همین دلیل او میگوید مجموعه نظام وظیفه نیز تصمیم گرفته این کار را انجام بدهد در واقع به نظر این نماینده مجلس این رویکرد بهتر از مدل کنونی است که عملکرد سربازان در آن فقط به کارهایی مانند رژه و نگهبانی محدود میشود.
افزون براین، به این شکل با کمک کارشناسان استعدادهای مشمولان نیز شناسایی و با راهنمایی و مهارت آموزی سعی میشود آینده بهتری برای آنها رقم بخورد.
ایجاد بستر مناسب
مهارتآموزی به جوانان و آماده کردن آنها برای ورود به بازار کار نیاز به برنامهریزی دقیقی دارد، زیرا اکنون بسیاری از مشمولان را جوانان تحصیلکرده تشکیل میدهند؛ جوانانی که پیش از ورود به دوران سربازی با توجه به علاقه و استعدادهایشان تحصیل کرده اند بنابراین ارائه آموزش به این افراد باید به روش مناسبی صورت گیرد تا آنها از چنین طرحی استقبال کنند.
کامران صداقت، استادیار جهاد دانشگاهی نیز اظهار میکند: برای مهارتآموزی به سربازان باید زیرساختها را آماده کنیم، زیرا ما شرایط مطلوب این کار را نداریم، به عنوان نمونه سرانه فضای پادگانها در کشورمان با استانداردهای جهانی فاصله دارد. علاوه براین باید نگاهها نیز تغییر کند و فقط از سربازان برای مقاصد دفاعی استفاده نشود. این درحالی است که برخی کارشناسان نیز معتقدند برای شکل گرفتن این رویکردو اجرای آن باید تهدیدهای خارجی را نیز در نظر گرفت؛ زیرا با وجود آنها نمیتوان انتظار داشت نیروهای مسلح بخشی از وظیفه خود را نادیده بگیرند.
صداقت اظهار میکند: برای مهارتآموزی به سربازان باید با سازمان فنی و حرفهای تفاهمنامهای منعقد و این طرح ابتدا به شکل آزمایشی اجرا شود تا با بررسی نتایج آن بتوان تصمیمهای دقیقتری گرفت. علاوه براین به نظر میرسد دولت باید شرایط را برای فعالیت بخش خصوصی نیز مهیا کند؛ زیرا اکنون بخش زیادی از اشتغالها دولتی است .
این درحالی است که باید برای شناسایی نیازهای بازار کار نیز تحقیقات مناسبی صورت بگیرد و براساس آن سازمانهایی نظیر فنی و حرفهای مهارتهایی را به جوانان ارائه کنند که بازار کار به آنها نیاز دارد. برخی کارشناسان نیز معتقدند باید با توجه به مهارتهای مشمولان، آنها را در سازمانهای خاص به کار گرفت، برای نمونه احمد میدری، معاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با توجه به نیاز کشور به مددکاران اجتماعی، پیشنها کرده میتوان با ارائه آموزشهای مددکاری به سربازان، «سربازان اجتماعی» را تربیت کرد و از آنها برای جلوگیری و کنترل آسیبهای اجتماعی کمک گرفت.
اما تحقق چنین رویکردی در گرو برطرف شدن نیاز نیروهای مسلح است؛ چون حدود 130 دستگاه دولتی نیز از نیروهای مسلح سرباز میگیرند.
ماموریت نیروهای مسلح
هرچند برخی کارشناسان بر لزوم مهارتآموزی به سربازان تاکید کرده و میگویند اکنون در بیشتر کشورهای دنیا سربازان حرفهای به کار گرفته میشوند، اما نباید فراموش کرد که براساس قانون، نیروهای مسلح باید بخشی از نیروهای خود را از جوانان تامین کنند به همین دلیل برای ایجاد شرایط مطلوب باید در قوانین نیز بازنگری شود.
سردار موسی کمالی، جانشین اداره سرمایههای انسانی ستاد کل نیروهای مسلح مدتی قبل درباره اینکه برخی جوانان از این گله دارند که در دوران سربازی مهارتی نمیآموزند، گفته بود قانونگذار نیروهای مسلح را مکلف کرده بخش عمدهای از نیاز نیروی انسانی را از جوانان تامین کند، به همین دلیل نمیتوان انتظار داشت جوانان در دوران سربازی مهارت کسب کرده و متخصص شوند.
در واقع به گفته کمالی، ستاد کل نیروهای مسلح باید به کمک جوانان ماموریتهایش را انجام دهد و در کنار این هدف باید برای توانمند شدن جوانان قدم بردارد. افزون بر این برخی از مشمولان نیز از این گله دارند که در رشتهای که دارای مهارت و تخصص هستند، به کار گرفته نمیشوند،کمالی در این باره خاطرنشان کرد: جوانانی که برای گذراندن دوران خدمت سربازی وارد نیروهای مسلح میشوند حدود 700 رشته تخصصی و گرایش تحصیلی دارند، اما این درحالی است که دستهبندی تخصصها در نیروهای مسلح به 30 رشته محدود میشود.
در دانشگاه به روی سربازان باز شد
مهارتآموزی تنها خبری نیست که درخصوص بهبود شرایط سربازان به گوش میرسد، چون آن طور که علیاصغر رستمی رئیس دانشگاه پیام نور نیز به مهر گفته، قرار شده دورههای دو و چهارساله ویژه سربازان به صورت الکترونیک برگزار شود.
البته او با بیان اینکه این برنامه در دست بررسی است و نیاز به تائید و مصوبه هیات امنا دارد، گفته پیش از این صحبتهایی مطرح شده بود مبنی بر این که سربازان روزهای پنجشنبه و جمعه تعطیل باشند،در این زمینه طرحی برای ادامه تحصیل آنها در دانشگاه بررسی شد تا بتوانند حین خدمت تحصیل کنند. با توجه به اظهارنظرهای رئیس دانشگاه پیام نور چنانچه این طرح به نتیجه برسد، آموزش مشمولان از طریق اینترنت خواهد بود و آنها میتوانند با استفاده از اینترنت در این دورهها شرکت کنند.