گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود

قفل شدن جاده‌ها و کلافه شدن شهروندان در ترافیک‌های شبانه‌روزی به بخشی از سفر بدل شده است، چون نتوانسته‌ایم مشکلات این حوزه را بدرستی مدیریت کنیم. برای نمونه تعطیلات در تمامی فصول سال به شکل مناسب توزیع نشده و مسئولان نیز برای تشویق شهروندان برای سفر در ایامی بجز تعطیلات و مناسبت‌های تقویم، برنامه‌ای ندارند. این در حالی است که شهروندان دست‌کم می‌توانند با توزیع زمان سفر خود و رعایت انضباط ترافیکی مشکلات این حوزه را به حداقل برسانند.

سفر مقوله ای انتخابی است، به همین دلیل برنامه های صرفا دولتی نمی تواند نقش زیادی در کنترل آن داشته باشد، اما دست کم با همکاری همه جانبه تمامی دستگاه ها و وزارتخانه ها می توان سفرهای شهروندان را به شکلی مدیریت کرد که مشکلات این حوزه به حداقل برسد؛ هرچند پلیس برای تعطیلات عید فطر در محورهای کرج به چالوس، هراز، فیروزکوه و برخی محورهای پرتردد برون شهری ممنوعیت و محدودیت در نظر گرفته است، اما باید تاکید کرد رفع این مشکل به همکاری دولت و شهروندان نیاز دارد.

ناصر رضایی، عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری سازمان میراث فرهنگی نیز در گفت وگو با جام جم تصریح می کند: برای مدیریت سفر در کشور به همکاری دوجانبه از سوی دولت و مردم نیاز است. یکی از دلایل انبوه سفر در تعطیلاتی مانند عید فطر را می توان وابستگی و پیوستگی بین کار دولتی و غیردولتی دانست.

وی با تاکید بر این که دولت برای رفع این مشکل باید مکان های گردشگری را نیز مناسب توزیع کند، خاطرنشان می کند: مقاصد گردشگری معنوی مانند قم، شیراز و مشهد که سالانه بیش از 25 میلیون زائر دارد، مشخص هستند، اما دولت می تواند برای دیگر نقاط کشور نیز دست به تبلیغات و بازاریابی گردشگری بزند، به این شکل زمان تعطیلات مقصد بیشتر گردشگران شمال کشور نخواهد بود.

نکته دیگری که مسئولان باید به آن توجه داشته باشند، توزیع زمان سفر است؛ زیرا آنها با مدیریت آن می توانند تا حد قابل توجهی از حجم سفرها در تعطیلاتی مانند عید فطر کم کنند.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری اظهار می کند: باید یادآور شد تعطیلات در کشورمان بیشتر از برخی کشورهای اروپایی و آمریکایی نیست؛ زیرا تعطیلات رسمی و آخر هفته آنها بیشتر است، اما آنها تعطیلات خود را بدرستی در طول سال توزیع کرده اند.

تمرکززدایی

برای رسیدن به شرایط مطلوب، آموزش و پرورش و وزارت علوم می توانند تعطیلات زمستانه خود را با فاصله حدود دو هفته ای از یکدیگر در نظر بگیرند.

رضایی تاکید می کند: دولت می تواند با در نظر گرفتن مشوق های مناسب، کارمندان خود را وادار کند سفرهای خود را به مناسبت های تقویم محدود نکنند، حتی آنها می توانند کارمندان را به سفر رفتن مجبور کنند تا کارایی کارمندان نیز افزایش پیدا کند.

با توجه به این که یک ششم جمعیت کشور در تهران ساکن هستند، می توان گفت محورهایی که از این کلانشهر به شمال کشور منتهی می شود، ترافیک سنگین تری دارند. برای رفع این مشکل باید تمرکز زادیی را در پیش گرفت و با مدیریت مسیر و مقصد، حوادث را در این محورها به حداقل رساند.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری یادآور می شود: تقویم دوگانه ما نیز که هجری شمسی است، اما مناسبت های آن براساس هجری قمری است. این مساله سبب می شود تعطیلات و مناسبت ها شناور باشند، مدیریت این مساله به همکاری تمام ارگان ها با یکدیگر نیاز دارد.

نقش مردم و مسئولان در کنترل سفر

علیرضا اسماعیلی، مدرس دانشگاه تهران و عضو هیات علمی دانشگاه علوم انتظامی نیز در گفت وگو با جام جم می افزاید: در تعطیلات پیش رو محورهای شمالی کشور با ترافیک سنگین همراه خواهد بود و رفع این مشکل به همکاری مردم و مسئولان نیاز دارد. برای نمونه شهروندان می توانند با توزیع زمان سفر خود، این مساله را تا اندازه ای مدیریت کنند.

به گفته وی، یکی دیگر از عوامل قفل شدن ترافیک در چنین زمان هایی بی انضباطی برخی رانندگان است. منظور اسماعیلی افرادی است که به محض کند شدن حرکت خودروها در مسیر اصلی سعی می کنند در حاشیه های خاکی جاده تردد کنند، اما این بی انضباطی آنها سبب شوک ترافیکی شده و به قفل شدن ترافیک می انجامد.

افزون بر این، مسئولان نیز برای کنترل انبوه سفر در تعطیلات پیش رو نیز نقش بسزایی دارند. عضو هیات علمی دانشگاه علوم انتظامی در این باره تصریح می کند: مشکل، توزیع نامناسب تعطیلات در فصول کشور است؛ به همین دلیل مردم سعی می کنند از فرصت هایی مانند تعطیلات نوروزی یا عید فطر بیشترین بهره را ببرند.

این در حالی است که کشورهای موفق برخلاف ایران تعطیلات خود را در تمامی ماه ها و فصول سال تقسیم می کنند، بنابراین شهروندان برای مسافرت با محدودیت روبه رو نیستند.

اسماعیلی تاکید می کند: برای رفع این مشکل باید تعطیلات بدرستی در کشورمان تعریف شود، مشکل دیگری که می توان به آن اشاره کرد، این است که در کشورمان برخلاف دیگر کشورها تعطیلات آخر هفته برای تمام شهروندان دو روز نیست.

بنابراین مسئولان با توزیع روزهای تعطیل در تمام طول سال می توانند این امکان را به شهروندان بدهند که به دلخواه زمان مناسبی برای سفر در نظر بگیرند.

از دیگر نکاتی که مسئولان باید برای رفع آن تلاش کنند، مدیریت حوادث در تعطیلات پیش روست، چون با توجه به بالا بودن آمار مسافران و خودرو ها در معابر، تصادفات جزئی نیز می تواند سبب قفل شدن عبور و مرور شود. برای نمونه حتی اگر بقایای شیشه شکسته یک خودرو نیز از کف خیابان بموقع جمع آوری نشود، می تواند به ترافیک شوک وارد کرده و تردد را مختل کند.

محورهای پرتردد در تعطیلات عید فطر

هراز؛ فیروز کوه؛ کرج ـ چالوس؛ تهران ـ سمنان ـ مشهد ؛ شمشک ـ دیزین؛ محور قدیم رشت ـ قزوین؛ محور قدیم ساوه ـ همدان و ساوه ـ بوئین زهرا؛ محور قزوین ـ کرج و قزوین ـ زنجان؛ محور بجنورد ـ چمن بید ـ جنگل گلستان ـ گرگان ـ گلوگاه و برعکس؛ محور آستارا ـ اردبیل و اردبیل ـ سرچم و برعکس و محور ملایرـ همدان برخی از محورهایی است که پیش بینی می شود در تعطیلات عید فطر ترافیک قابل توجهی داشته باشد، به همین دلیل پلیس برای تردد در آنها محدودیت و ممنوعیت هایی در نظر گرفته است. شهروندان قبل از سفر می توانند از طریق سایت راهور ۱۲۰ یا شماره تلفن ۸۸۲۵۵۵۵۵ از جزئیات محدودیت های اعمال شده در این محور ها اطلاع پیدا کنند.

مرحله دوم طرح تابستانه پلیس راهور کلید خورد

تلاش پلیس برای مدیریت سفرهای تابستانه وارد مرحله دیگری شده؛ چون همزمان با آغاز تعطیلات عید فطر پلیس مرحله دوم طرح تابستانه خود را کلید زده است تا شهروندان سفر ایمن تری را تجربه کنند.

براساس آمارهای منتشر شده تابستان سال گذشته حدود 5000 نفر از مسافران به مقصدهای خود نرسیدند.

هر چند در دور اول مسافرت های تابستانی امسال تلفات جاده ای حدود 8 درصد کاهش داشته، اما باید به شهروندانی که برای مسافرت خود در حال برنامه ریزی هستند هشدار داد همچنان بی احتیاطی از سوی آنان عواقب جبران ناپذیری دارد؛ زیرا ۸۰درصد تصادفات کشور دلیلی جز تخطی از سرعت مطمئنه، توجه نکردن به جلو، انحراف به چپ و رعایت نکردن حق تقدم ندارد. بنابراین شهروندان با رعایت این چهار فاکتور می توانند سفر ایمن تری را تجربه کنند.

به گزارش مهر، سردار تقی مهری، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا دراین باره گفت: از روز چهارشنبه براساس پیش بینی های پلیس راهور سفرهای مرحله دوم طرح تابستانی به صورت گسترده آغاز خواهد شد؛ به همین دلیل از بامداد چهارشنبه محدودیت های ترافیکی در محورهای پرتردد اجرا خواهد شد.

سردار مهری توضیح داد: پلیس راهور در طول تعطیلات پایان هفته از تمام ظرفیت خود برای ایجاد تسهیلات لازم در جاده های درونشهری و برونشهری بویژه در استان های شمالی و شهرهای زیارتی استفاده می کند تا شهروندان سفر خوبی داشته باشند.

رئیس پلیس راهور ناجا در ادامه با اشاره به این که سرعت غیرمجاز، حرکت مارپیچ و غیرمتعارف، تجاوز به چپ و اقدامات خطرساز به عنوان خط قرمزهای پلیس راهور محسوب می شود، افزود: پلیس حتما با رانندگانی که مرتکب این تخلفات شوند برخورد قاطع و قانونی خواهد داشت.

سردار مهری از شهروندان خواست قبل از سفر آخرین وضعیت جاده ها اعم از محدودیت و ممنوعیت تردد را از طریق سایت راهور ۱۲۰ یا شماره تلفن ۸۸۲۵۵۵۵۵ دریافت کنند.

گاهی مسیر، مقصد است

برخی شهروندان به اشتباه تصور می کنند سفر یعنی هر چه زودتر به مقصد رسیدن، این در حالی است که اساس سفر، دیدن زیبایی های بین مبدا و مقصد است که بسیاری آن را به فراموشی سپرده اند. باید گفت شهروندانی که به محض استارت زدن خودروی خود فقط به رسیدن به مقصد می اندیشند، فلسفه سفر را نیاموخته اند. نتیجه بی توجهی به مفهوم سفر این شده که براساس گزارش پلیس راهور بیشتر تصادفات و حوادث در 30 کیلومتری مقصد مسافران رخ می دهد؛ زیرا آنها فقط بر پدال گاز فشار می دهند تا هر چه زودتر به مقصد برسند، به همین دلیل معمولا در نزدیکی مقصد های خود خسته شده و احتمال تصادف آنها بیشتر می شود.

اولین بار اسفند سال گذشته بود که دوربین های مداربسته دراین منطقه تصویر این پلنگ را هنگام عبور و رد شدن از عرض جاده به تصویر کشیدند.

روز گذشته نیز رییس سازمان حفاظت محیط زیست شهرستان مهدیشهر درباره جدیدترین تصاویر منتشرشده از پلنگ گفته، برای چندمین بار است که تصاویر این پلنگ از سوی دوربین های مدار بسته منطقه حفاظت شده پرور ثبت می شود.

آخرین تصاویر منتشر شده از پلنگ در منطقه پرور بخوبی نشان می دهد این گربه سان به آرامی در انتظار فرصت مناسبی است تا از عرض جاده عبور کند.

این تصاویر علاوه بر به تصویر کشیدن پلنگ و تخریب زیستگاهش، گواهی است بر این که در این منطقه کمترین تلاشی برای کم کردن خطر تصادف گونه های جانوری با خودرو های عبوری نشده، برای نمونه در این جاده خبری از زیرگذر مخصوص جانوران، تابلوهای هشداردهنده و سرعتگیر نیست، به همین دلیل خبر مرگ گونه های جانوری مانند پلنگ که برای تامین نیازهایی مانند پیدا کردن غذا و جفت یابی مجبور به آمدورفت در زیستگاه خود هستند، در ایران بیشتر از دیگر کشورها منتشر می شود؛ بر اساس آمارهای سازمان حفاظت محیط زیست می توان گفت تصادفات جاده ای درچند سال اخیر دلیل 70 درصد مرگ و میر گونه های جانوری بوده است.

برای نمونه در یک سال گذشته دست کم چهار قلاده پلنگ در خرم آباد، جاده پارک ملی گلستان و گچساران به دلیل تصادف تلف شده اند. در شرایطی که ساخت و سازهای بدون ارزیابی زیست محیطی زیستگاه های گونه های جانوری را تخریب کرده باید از مسئولان خواست به وظیفه خود عمل کرده و دست کم برای کم کردن خطراتی مانند تصادف گونه های جانوری با خودرو ها از مقام حرف جلوتر رفته و قدم های جدی تری بردارند.

مهدی آیینی – گروه جامعه

شمال تالاب هنوز سرسبز و زنده است، تا چشم کار می کند آب لاجوردی همه جا پهن است و غوغای پرندگان مهاجر از آن به گوش می رسد، اما به فاصله چند متر آن طرف تر یعنی به اندازه عرض جاده ای به نام «شط علی» که تالاب را به قسمت های شمالی و جنوب تقسیم می کند، برهوتی خودنمایی می کند که سال هاست دیگر در آن نی یا جگن نمی روید و آن قدر تشنه است که در ابتدا هر تازه واردی تصور می کند این قسمت از تالاب به سیاره یا کشوری دیگر تعلق دارد.این که در فاصله ای کوتاه می توان دو چهره متفاوت از تالاب دید و این که اصلا چرا باید تالاب یکپارچگی اش را از دست بدهد، پرسشی است که عادل مولا، معاون محیط زیست اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان در پاسخ به آن به جام جم می گوید: اینجا نفت و گاز زیاد است بعد از این که شرکت نفت به تالاب ورود کرد برای حفر چاه شروع به ساخت جاده کرد و حالا تالاب به پنج حوضچه تقسیم شده است.

نکته اینجاست که قبل از وارد شدن شرکت توسعه نفت به تالاب، مسیرهایی وجود داشت که مردم محلی از آن استفاده می کردند، اما این مسیرها ساخته دست انسان نبودند و با بالا آمدن آب تالاب همه قسمت های آن زیر آب می رفتند.نکته اینجاست جاده هایی که شرکت نفت می سازد طوری ساخته می شوند که مانع نفوذ آب به دیگر قسمت های تالاب شده است. اکنون حفاری های شرکت نفت در این تالاب آلودگی بیشتری ایجاد کرده ، تا آنجا که تالاب هورالعظیم مانند گذشته قادر به خودپالایی نیست.

میراثی شوم برای تالاب

چند سال پیش قراردادی بین شرکت های چینی اکتشاف نفت و مسئولان وزارت نفت کشورمان بسته شد که براساس آن اکنون چینی ها ادعا می کنند فقط روی زمین خشک برای اکتشاف نفت کار می کنند، همین بهانه ای شده برای خشک کردن تالاب، تا آنجا که اکنون بیش از 40 درصد آن از آب محروم شده و آب های مازاد تالاب به جای سیراب کردن قسمت های جنوبی آن به کشور عراق سرریز می شود. مسئولان حفاظت محیط زیست خوزستان می گویند برای ساخت آبگذر زیرزمینی نیز دست به کار شده و جانمایی کرده اند، اما اجازه چنین کاری به آنها داده نمی شود. به همین دلیل بخش جنوبی تالاب هورالعظیم روز به روز در انتظار آب ترک برمی دارد، این در حالی است که کارشناسان محیط زیست هشدار می دهند ارزش تالاب ها کمتر از نفت نیست تا آنجا که ارزش آنها را ده برابر زمین های کشاورزی می دانند، افزون براین تالاب ها سبب جذب گردشگر، ایجاد شغل برای بومیان منطقه، مانع از افزایش ریزگردها و تعدیل آب و هوا نیز می شود.

صاحبان بی شمار تالاب

نکته دیگری که در این بین باید به آن توجه کرد این است که سازمان ها و نهادهای مختلفی در کشور ادعا می کنند صاحب تالاب هستند؛ از سازمان حفاظت محیط زیست و جوامع محلی گرفته تا وزارت نیرو و جهاد کشاورزی. محسن سلیمانی روزبهانی، مدیر ملی طرح بین المللی حفاظت از تالاب ها درباره راهکار های نجات تالاب هورالعظیم به جام جم می گوید: برای این کار وزارت نفت و نیرو باید توجه بیشتری به آبرسانی به تالاب داشته باشند تا آب از بخش شمالی به بخش جنوبی تالاب برسد. به گفته وی نباید محیط زیست را قربانی توسعه کرد،چون با برنامه ریزی علمی می توان محیط زیست و توسعه را با هم داشت.

معاون محیط زیست اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان یادآور می شود: جایی که صنعت ورود می کند چالش هایی وجود دارد، چالش اکتشاف نفت، ساخت جاده ودفع پسماند که احداث جاده سبب آسیب دیدن تالاب شده است. علاوه بر این تالاب هورالعظیم از رودخانه کرخه تغذیه می شود به همین دلیل حقابه آن با احداث سدها و بالادستی کم شده است. این در حالی است که کمبود نیرو سبب شده شکارچیان غیرمجاز از هر فرصتی برای شکار پرندگان بومی و مهاجر تالاب هورالعظیم استفاده کنند. مولا دراین باره می افزاید: هورالعظیم آخرین ایستگاه پرنده های مهاجر زمستانه در کشور است. طاووسک و آبچلیک از پرنده های بومی این تالاب هستند، افزون بر این پرنده های شناخته شده ای مانند مارگردن،اردک سرسفید، غول حواصیل و پلیکان پاخاکستری نیز در اینجا دیده شده است.

تالابی به نام شادگان

در کنار هورالعظیم؛ «بامدژ»، «میانگران» و «شادگان» سه تالاب بزرگ دیگر استان خوزستان هستند، که زندگی مردم محلی به آنها وابسته است، اما زندگی در تالابی مانند شادگان با تالاب هورالعظیم متفاوت است، زیرا برخلاف هورالعظیم در تالاب شادگان کماکان زندگی جریان دارد، هرچند ​ با وضع نامناسب مدیریت تالاب به نظر می رسد تا مدتی دیگر از این تالاب و ساکنانش فقط خاطره ای باقی بماند. عبدالزهرا سنواتی، فرماندار شادگان به جام جم می گوید: تا چند سال پیش حدود 5000 نفر از بومیان این تالاب فقط از طریق ماهیگیری امرار معاش می کردند، اما این روزها تعداد آنها به 2700 نفر کاهش پیدا کرده است.با این حال هنوز اندک بومیان باقیمانده منطقه با قایق هایشان در این تالاب رفت و آمد می کنند و با پرورش گاومیش، ماهیگیری و شکار روزگار می گذرانند.

ناصر یکی از ساکنان تالاب شادگان است، او با قایق​ کوچکی که دارد گردشگران را به مناطق مختلف تالاب برده و از این راه امرار معاش می کند. ناصر درباره وضع ساکنان تالاب می گوید: درآمد بیشتر افراد اینجا از طریق ماهیگیری، صید پرنده یا پرورش گاومیش است. البته حدود 50 نفر از جوانان نیز با قایق کار می کنند.

ناصر از این گله دارد که مسئولان برای معرفی تالاب و جذب گردشگر سرمایه گذاری نمی کنند و فقط در تعطیلاتی مانند عید نوروز کار او و دوستانش رونق می گیرد.

او ادامه می دهد: علاوه بر این مسئولان باید برای قایق های ما سهمیه بنزین در نظر بگیرند و آنها را بیمه کنند تا ما بهتر بتوانیم کار کنیم. مدتی قبل اعتباری برای گردشگری اینجا اختصاص دادند که فقط صرف ساخت چند اسکلت آهنی و آلاچیق شده است.

یکی دیگر از ساکنان تالاب شادگان درباره ماهیگیری و شکار پرنده می گوید: بیشتر اینجا اردک مرمری و غاز شکار می کنیم، غاز را حدود 40 هزارتومان می فروشیم،اما مشکل اینجاست که تعداد این پرنده ها به دلیل شکارچیان غیرمجاز خیلی کم شده و به سختی می توان آنها را پیدا کرد. ماهی های تالاب هم خیلی کم شده قبلا تا 40 قطعه ماهی هم صید می کردیم، اما این روزها هر ماهیگیر به زحمت پنج قطعه ماهی صید می کند. فعالیت قاچاقیچان غیرمجاز سبب شده بومیان تالاب برای شکار و ماهیگیری با مشکل روبه رو شوند. به گفته یکی از آنها، فرصت طلب ها با استفاده از موتور برق ماهیان تالاب را صید می کنند و کسی نیست که جلوی آنها را بگیرد.

نکته دیگری که باید به آن توجه کرد کمبود نیرو در یگان حفاظت محیط زیست خوزستان است که سبب شده آنها نتوانند بخوبی تالاب های این استان را پوشش دهند. برای نمونه تالاب شادگان با مساحت​ 537 هزار و 700 هکتار را فقط هفت نیروی یگان حفاظت محیط زیست خوزستان با یک خودرو پوشش می دهند. این درحالی است که پوشش تالابی با طول 80 کیلومتر با یک خودرو و هفت مامور واقعا امکان پذیر نیست.

بحرانی بودن وضع تالاب های کشور ماجرای تازه ای نیست.نکته اینجاست که​گاهی وضع وخیم آنها رسانه ای شده و بعد از مدتی به فراموشی سپرده می شود، به همین دلیل به نظر می رسد مسئولان باید با آگاه سازی بومیان منطقه و تغییر سیاست هایشان دست کم شرایط این تالاب ها را تثبیت کنند.

مهدی آیینی / گروه جامعه