گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود
پیش‌بینی‌های هواشناسی از کاهش بارش‌ها در پاییز و زمستان پیش‌رو حکایت دارد
تنش‌های آبی در بسیاری از شهر‌های کشور به مرحله بحران رسیده و وضعیت برخی از سدهای کشور کم سابقه است. برای نمونه میزان پرشدگی سد اکباتان همدان فقط ۵درصد برآورد شده است. در چنین شرایطی نمی‌توان به بارش‌های پاییزی و زمستانی پیش‌رو نیز امیدوار بود، زیرا بررسی‌ها از این حکایت دارد که بارش‌ها در پاییز امسال کمتر از شرایط نرمال خواهد بود.
ذخیره آب بسیاری از سدهای کشور به پایین‌ترین میزان خود رسیده برای نمونه سد اکباتان همدان در حال خشکیدن است و ساکنان این شهر از قطعی مکرر و بی‌برنامه آب گلایه دارند.
شرایط در شهرکرد نیز مناسب نیست و در بسیاری از مناطق آن شهروندان برای ساعت‌های طولانی در انتظار تانکرهای آبرسانی در صف می‌ایستند.
رئیس مجمع نمایندگان استان قزوین نیز اخیرا از بی‌توجهی به حق‌‌آبه قزوین گله کرده و گفته غرب استان قزوین درگیر کم آبی شده و حدود ۳۰ هزار هکتار باغ در حال نابودی است با این وجود اما حقابه قزوین از سد طالقان به تهران اختصاص داده می‌شود.
در چنین شرایطی که بیشتر نگاه‌های به آسمان است، بررسی نقشه‌ها و مدل‌های هواشناسی نیز از این حکایت دارد که نباید به بارش‌های پاییزی و زمستانی امسال دلخوش بود، چراکه براساس پیش‌بینی‌های هواشناسی می‌توان گفت در بسیاری از مناطق کشور بارش‌ها کمتر از حد نرمال خواهد بود.
بارش‌ها آب می‌رود
کارشناسان هواشناسی معتقدند پیش‌بینی‌های فصلی هواشناسی در همه دنیا با اما و اگر همراه است، چراکه تغییرات جو را نمی‌توان به طور دقیق پیش‌بینی کرد.
احد وظیفه، رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی نیز چنین نظری دارد. او در پاسخ به این پرسش ما که شرایط پاییز پیش‌رو از لحاظ بارش‌ها چگونه خواهد بود؟ عنوان می‌کند: هشت مرکز در دنیا پیش‌بینی‌های فصلی را انجام می دهند. تحلیل و بررسی داده‌های این مراکز نشان می‌دهد که شرایط پاییز پیش‌رو از پاییز سال گذشته که کم بارش بود، بسیار نامناسب‌تر است.
آن طور که وظیفه توضیح می‌دهد مدل‌های عددی هواشناسی نشان می‌دهد که بارندگی‌ها در فصل پاییز کمتر از شرایط نرمال خواهد بود.
این درحالی است که پاییز سال گذشته نیز بارش‌ها حدود ۲۶درصد کمتر از شرایط نرمال بود.
رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی می‌گوید: این احتمال وجود دارد که پاییز امسال در بیشتر مناطق کشور مانند شمال شرق، مرکز و غرب بارندگی‌ها زیر حد نرمال باشد.
او درباره میزان بارش‌ها در زمستان پیش‌رو نیز عنوان می‌کند: به نظر می‌رسد زمستان امسال نیز از لحاظ بارش‌ها شرایط مناسب نباشد.
سدهای خالی خالی
هرچند تحت تاثیر پدیده مونسون برخی از سدهای کشور مانند سد شمیل و نیان در استان هرمزگان شرایط نامناسبی ندارند. اما لازم به یادآوری است که کم نیستند سدهایی که شرایط‌شان بحرانی است.
سد اکباتان در همدان این روزها نگران کنند‌ه‌ترین شرایط را دارد و براساس گزارش‌‌های منتشر شده می‌توان گفت حجم آب موجود در این سد حدود دو میلیون مترمکعب است. به عبارت دیگر فقط ۵درصد از ظرفیت این سد آب دارد.
سد کرخه در خوزستان نیز شرایط مشابهی دارد و میزان پرشدگی آن حدود ۱۶درصد برآورد می‌شود.
چاه نیمه‌های سیستان و بلوچستان نیز شرایط مناسبی ندارند، چراکه میزان پرشدگی آنها حدود ۱۲ درصد تخمین زده شده است.
میزان پرشدگی سدهای تهم در زنجان و سد ایلام در همین استان ایلام نیز به ترتیب ۲۴ و ۳۸ درصد گزارش شده است.
در چنین شرایطی و با توجه به اینکه میزان بارش‌ها در پاییز و زمستان پیش‌رو نیز کمتر از شرایط نرمال خواهد بود، نیاز است که در نحوه مدیریت منابع آب کشور تجدید نظر شود.
کشاورزی، صنعت و مدیریت منابع آب
بیشتر کارشناسان معتقدند که حدود ۹۰ درصد از منابع آبی کشور صرف کشاورزی می‌شود. این درحالی است که میزان بهره‌وری آب نیز در این بخش بسیار نامناسب است. نگران کننده‌‌تر اینکه در چنین وضعیتی مدیران برای بهبود مدیریت منابع آب و افزایش بهره‌وری در کشاورزی اقدامات موثری انجام نمی‌دهند.
به این ترتیب شرایطی ایجاد می‌شود که در آن کشاورزان بیش از گذشته از آب‌های زیرزمینی برداشت می‌کنند و به خطراتی مانند فرونشست زمین و تخریب آبخوان‌ها دامن می‌زنند.
این درحالی است که سوء مدیریت به شرایط نامناسب کشاورزی محدود نمی‌شود، چراکه صنایع نیز در مناطقی احداث می‌شوند که شرایط از نظر منابع آبی مناسب نیست.
رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی دراین باره به ما می‌گوید: جانمایی اشتباه صنایع نیز بر بحرانی شدن شرایط آب کشور دامن می‌زند. برای نمونه کارخانه فولاد در خراسان جنوبی ساخته می‌شود، این درحالی است که این استان با کم آبی دست و پنجه نرم می‌کند.
به گفته او چنین اقداماتی از این حکایت دارد که برخی مسؤولان هنوز درک مناسبی از شرایط کشور ندارند و از اشتباهات گذشته درس نگرفته‌اند.
آن طور که رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی توضیح می‌دهد بارش‌ها در کرمانشاه ۵۰ درصد کمتر از حد نرمال و در ایلام حدود ۶۰ درصد کمتر از حدال نرمال گزارش شده است.
وظیفه با اشاره به اینکه بارش‌های کشورمان یک چهارم بارش‌های جهان است، عنوان می‌کند: با توجه به این مسائل مدیریت منابع آب باید با حساسیت بیشتری انجام شود.
بررسی میزان بارش‌ها در کشور نشان می‌دهد میانگین بارش‌های سالانه در کشورمان حدود ۲۳۰ میلی متر است. سال آبی گذشته میزان بارش‌ها در کشورمان ۱۳۴میلی متر گزارش شد.
آن طور که رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی می‌گوید در سال آبی امسال نیز که شهریور امسال به پایان می‌رسد تاکنون میزان بارش‌ها ۱۷۶ میلی متر بوده است.
به این ترتیب می‌توان گفت امسال نیز مانند سال گذشته با کاهش بارش‌ها رو به رو بوده‌ایم و با توجه به اینکه میزان آب‌های سطحی و ذخیره پشت سدهای کشور کاهش یافته است. بی‌توجهی به مدیریت منابع آب عواقب بیشتری به دنبال دارد و نیاز است که برای رفع مشکلات این حوزه قدم‌های مناسب تری برداشته شود.
مهدی آیینی
