گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود
تغییر اقلیم و سوء‌مدیریت دست‌به‌دست هم داده‌اند تا بیابانزایی در کشورمان سرعت بگیرد. نتایج پژوهشی که بتازگی صورت گرفته این واقعیت تلخ را تائید می‌کند. براساس اطلاعاتی که مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان جنگل‌ها در در گفت‌وگو باما از آن پرده بر می‌دارد تامدتی پیش ۲۱ میلیون هکتار از اراضی کشور تحت تاثیر فرسایش بادی قرار داشت، اما این عدد اکنون به ۲۷ میلیون هکتار رسیده است. نگران‌کننده‌تر این که تا پیش از این وسعت کانون‌های بحرانی بیابان‌زای کشور ۷ میلیون هکتار برآورد می‌شد، اما آخرین بررسی‌ها نشان می‌دهد وسعت این کانون‌های بحرانی مرز ده میلیون هکتار را پشت سرگذاشته است.
گزارشگران سبز: امروز روز جهانی بیابان‌زدایی و مجالی است برای یاد‌آوری این‌که هنوز حقآبه‌های زیست‌محیطی کشور پایمال می‌شود و سوء‌مدیریت منابع آب یکی یکی تالاب‌های کشور را قربانی می‌کند تا جنازه آنها به محلی برای تولید گرد و غبار بدل شود.
فرهاد سرداری، مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان جنگل‌ها دراین باره به جام‌جم می‌گوید: خشکسالی و تامین نشدن حقآبه‌های زیست‌محیطی کشور سرعت بیابانزایی را در کشور تشدید کرده است.
آن‌طور که او توضیح می‌دهد کاهش بارش‌ها نیز سبب شده که پوشش گیاهی از بین برود و اراضی بیشتری تحت تاثیر فرسایش بادی قرار بگیرند.
اگر از سرداری درباره تازه‌ترین آمار از وسعت کانون‌های بحرانی بیابان‌زای کشور بپرسید او به طرحی که سال ۸۵ دراین خصوص اجرا شد اشاره می‌کند و می‌گوید: سال گذشته نیز این طرح اجرا شد تا نتایج با یکدیگر مقایسه شود.
به گفته مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان جنگل‌ها هنوز نتایج این طرح نهایی نشده است، اما او برای جام‌جم توضیح می‌دهد که در سال ۸۵ مشخص شد که حدود ۲۱میلیون هکتار از اراضی کشور تحت فرسایش بادی بود و در این بین وسعت کانون‌های بحرانی بیابان‌زای نیز حدود ۷میلیون هکتار برآورد می‌شد. سرداری تصریح می‌کند: نتایج بررسی‌های جدید هنوز نهایی نشده اما وسعت اراضی که تحت فرسایش بادی قرار دارند به ۲۷میلیون هکتار رسیده و وسعت کانون‌های بحرانی بیابان‌زا نیز حدود ده میلیون هکتار برآورد می‌شود. علی‌محمد طهماسبی، مدیر کارگروه ملی مقابله با گرد و غبار سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز بیان می‌کند: در ایران صرفا بر اقدامات احیایی متمرکز شده‌ایم. یعنی برای مقابله با تبعات بیابانزایی به کشت گیاه روی آورده‌ایم در حالی که باید عواملی که در سرزمین وجود دارد و منجر به بیابانزایی شده را کنترل کنیم. آن‌طور که او می‌گوید برای نتیجه‌گیری بهتر باید فشارها را از روی منابع برداشت این مساله نیاز به تغییر رویکرد و نگاه در سطح مسئولان، مدیران میانی و به‌ویژه کارشناسان دارد. طهماسبی بیشتر دخالت‌های انسانی را در تشدید روند بیابانزایی موثر می‌داند.
سرعت بالای بیابانی شدن
حمیدرضا ناصری، عضو هیات علمی پژوهشکده بیابان نیز در گفت‌وگو با ما ایران را کشوری خشک توصیف می‌کند که میزان بارش‌ها در آن به مراتب کمتر از متوسط جهانی است، اما تاکید می‌کند: توان تولید در عرصه‌های بیابانی ایران با شتاب بالایی در حال از دست رفتن است.
او نیز همچون مدیر کارگروه ملی مقابله با گرد و غبار سازمان حفاظت محیط زیست، تشدید روند بیابانزایی را خاص ایران نمی‌داند. ناصری می‌گوید: بیابانی شدن فقط به از دست رفتن پوشش گیاهی در مناطق بیابانی اطلاق نمی‌شود، بلکه مناطقی داریم که به دلیل مدیریت غلط و برنامه‌هایی که مبتنی بر توسعه پایدار نبوده است، به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و توان تولید در آن مناطق کاهش یافته است. نمونه بارز این مناطق دریاچه ارومیه است. یا تالاب انزلی که به دلیل تامین نشدن حقآبه در حال خشک شدن است.
خشک شدن تالاب انزلی به مفهوم تغییر اکوسیستم منطقه و کاهش توان تولید است. این عضو هیات علمی پژوهشکده بیابان هم تغییر مدل‌های بارشی را عاملی برای تشدید بیابانزایی در ایران می‌داند و می‌گوید: شاید تصور عمومی این باشد که بارش‌های اخیر خوب بوده و سدها را پر کرده است، اما باید بدانیم که در شهری مثل تهران فرم بارش مهم است. در این شهر نیاز به برف داریم تا با آب شدن این برف‌ها، آب تا آخر تابستان در اختیار کشاورزان و صنایع قرار گیرد. بنابراین با توجه به نظر کارشناسان برای بهبود شرایط کشور باید دیگر سازمان و ارگان‌ها نیز وارد عمل شوند زیرا تازمانی که مدیریت منابع آب بدرستی انجام نشود و وزارت امور خارجه نتواند حقآبه‌های کشور را تامین کند وسعت عرصه‌های کشور که در معرض پدیده بیابانزایی قرار دارد از یکصد میلیون هکتار کنونی فراتر خواهد رفت.
سرانه بیابان
سرانه بیابان در جهان حدود ۲۰۰۰ متر مربع می‌شود، اما سرانه بیابان هر ایرانی حدود ۴۳۰۰ مترمربع است، این سرانه بخوبی شرایط نامناسب اراضی کشور را بازگو می‌کند، اما این همه ماجرا نیست و برای پی‌بردن به خسارتی که به کشور تحمیل می‌شود باید این اعداد را نیز مرور کرد؛ فرسایش خاک سالانه ۱۸ میلیارد، سیل ۱۶۰۰ میلیارد و تخریب آبخوان‌ها ۲۰ هزار میلیارد تومان خسارت به کشور می‌زند. بنابراین هر سال حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان خسارت فقط به این شکل به کشور تحمیل می‌شود .
لیلا مرگن
