گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود
کنسرت به پایان می‌رسد، اما هیچ کس آن طور که باید و شاید راضی نیست، اگر به سخنان مخاطبان و اعضای گروه موسیقی که در حال ترک سالن هستند گوش دهید، متوجه می‌شوید هیچ کدامشان با رضایت کامل سالن را ترک نمی‌کنند در این میان آنها بیشترین گلایه را از صدابرداری دارند؛ برای نمونه نوازندگان می‌گویند نتوانسته‌اند صدای ساز خود یا سایر اعضای گروه را بشنوند.
مخاطبان هم ادعا می کنند صدای برخی از سازها اصلا به گوش آنها نرسیده است. نکته اینجاست که اعضای گروه ماه ها برای چنین روزی تمرین کرده و وقت گذاشته اند، در مقابل مخاطبان هم هزینه کرده اند و توقع اجرایی موفق و دلنشین را دارند، اما ناهماهنگی در صدابرداری سبب شده زحمات آنها به ثمر ننشیند. نکته اینجاست که نبود صدابرداری مطلوب در کنسرت های زنده مشکلی است که از دیرباز در کشورمان وجود داشته و همیشه یک پای لنگ اجراهای زنده بوده و هست تا آنجا که هرازگاهی بزرگان موسیقی کشور را نیز به واکنش وامی دارد.
این مشکل در موسیقی هایی که به صورت آلبوم منتشر می شود بسیار کمتر به چشم می آید، زیرا موسیقی در استودیو ضبط شده و امکان پالایش صدا با نرم افزارهای متفاوت وجود دارد، اما در کنسرت های زنده این امکان وجود ندارد.
البته در این میان نمی توان همه تقصیر ها را به گردن صدابرداری انداخت، زیرا آگاهی نوازنده از نحوه سونوریته (صدادهی ساز خود) نیز بسیار اهمیت دارد، نوازنده باید بداند هر بخش از ساز او چه حجم صدایی تولید می کند و او باید با چه نیرویی آن را بنوازد. افزون بر این نوازنده باید بتواند همان طور که در ذهن صدای سازش را تصور می کند، آوایی دلنشین را به مخاطب منتقل کند، زیرا برخی نوازندگان تصور اشتباهی از نحوه نواختن خود دارند.
نکته دیگری که روی عملکرد نوازنده تاثیرگذار است، استرس قبل از اجراست که در کنسرت های زنده بسیار دیده می شود، زیرا این روزها در اغلب گروه ها فردی به نام سرپرست گروه به معنای واقعی وجود ندارد، به همین دلیل در بیشتر گروه ها این وظیفه را خواننده یا یکی از نوازندگان به عهده می گیرد، بنابراین دغدغه آنها بیشتر شده و در نتیجه استرس بیشتری به گروه تحمیل می شود. این استرس زیاد سبب می شود نوازندگان نتوانند به خوبی تعامل لازم را با صدابردار برقرار کنند، در نتیجه در همان ابتدای کار ناهماهنگی ها شروع می شود. این در حالی است که چنانچه هر گروه موسیقی اگر یک نفر را که به صدای سازها آگاه است، همراه داشته باشد هنگام صدابرداری مشکلات کمتری خواهد داشت، زیرا در کشورهای موفق در زمینه کنسرت زنده معمولا فردی که به عنوان مهندس صدا شناخته می شود، قبل از اجرا تمام جوانب کار مانند نوع سالن، تجهیزات و آکوستیک مورد نیاز را بررسی کرده و شرایط را برای اجرایی بی نقص مهیا می کند.
صدابرداری و ساز ایرانی
این در حالی است که در کشورمان تاکنون درباره فن صدابرداری از سازهای ایرانی پژوهش یا بررسی تخصصی و علمی صورت نگرفته به همین دلیل مشکلات زیادی در کنسرت های گروه های سنتی کشور به چشم می آید برای نمونه ساز عود و بربط سازهایی هستند که کاسه طنین بزرگی دارند و هنگام صدابرداری اگر فاصله مناسبی با میکروفن نداشته باشد صدای ناخوشایند «هوم» تولید می کند. افزون بر این تجهیزات موجود در ایران مانند کمپرسور، مانیتور و میکروفن ها نیز با کشورهای موفق در این زمینه اصلا قابل مقایسه نیست، این در حالی است که اگر این تجهیزات در دسترس نیز باشد، کمتر صدابرداری را در کشور می توان یافت که بتواند با آنها کار کند.
افزون بر این تعداد صدابردارانی که در کشور به طور حرفه ای با علم موسیقی آشنا هستند نیز کم است، چون برای صدابرداری مطلوب خود صدابردار باید بتواند نت های موسیقی را در زمان اجرا دنبال کرده و شدت، ضعف و زیر و بم های قطعه های موسیقی را با دستگاه خود تنظیم کند. متاسفانه به این نکته در کشورمان توجه نشده و بسیاری از صدابرداران به صورت تجربی این حرفه را دنبال کرده اند. این ماجرا سبب ایجاد نوعی نبود درک بین نوازنده و صدابردار می شود.
مشکل دیگری که در این بین وجود دارد نبود تعریفی درست از صدابردار در کشور است، زیرا امروزه به شخصی که صرفا دستگاه میکسر دارد و می تواند چند میکروفن را جلوی سازها بچیند صدابردار می گویند. نکته اینجاست که خیلی از صدابرداران نیز در استودیو کار می کنند و قدرت و توانایی کار در کنسرت های زنده را ندارند، زیرا تجهیزات قابل استفاده در استودیو برای صدابرداری با کنسرت زنده بسیار متفاوت است.
نبود سالن مناسب
مساله دیگری که در این بین وجود دارد و نمی توان آن را به پای نوازندگان و صدابرداران نوشت؛ نبود سالن های آکوستیک مخصوص کنسرت های موسیقی در کشور است، زیرا درایران فقط سه سالن وجود دارد که برای موسیقی کلاسیک غربی طراحی شده و آکوستیک آنها به نحوی است که حتی بدون میکروفن هم ارکسترهای کلاسیک در آنها اجرای بی دردسری دارند، ولی سالن های استاندارد برای اجرای کنسرت های پاپ و سنتی ایرانی در کشور وجود ندارد، اگر سالن کنسرتی هم وجود داشته باشد تجهیزات آن محدود است، بنابراین بهتر است به سرپرست و اعضای گروه های موسیقی گوشزد کرد که قبل از اجرا حتما سناریو و نحوه چیدمان سازها را به صدابردار توضیح دهند، آنها باید مشخصات قطعات اجرا را از پیش مشخص کرده و حتی فاصله بین نوازندگان روی صحنه و چگونگی قرار گرفتن میکروفن را نیز از پیش بدانند. با رعایت این نکات و کمک گرفتن از صدابرداری با تجربه می توان اجرایی موفق و به یادماندنی داشت.
گلنوش ملایری / نوازنده و آهنگساز
