خیلی‌ها اخبار هواشناسی را پیگیری می‌کنند؛ از مسافران و کشاورزان گرفته تا سازمان‌های بزرگی مانند هواپیمایی و کشتیرانی کشور. باخبرشدن از وضع آب و هوا و پیش‌بینی آن برای چند روز، چند ماه یا چند سال آینده می‌تواند خیلی از مشکلات را برطرف کند و جلوی خسارت‌های جبران‌ناپذیر مالی و جانی را بگیرد. علاوه بر این، امنیت ترافیک هوایی، بهبود مدیریت منابع آب، کشاورزی، تعدیل آب و هوا، مدیریت راه ها و پیش بینی عمومی وضع آب و هوا بخشی از اهداف سازمان هواشناسی کشور است. برای این که بدانیم کارشناسان مرکز هواشناسی چطور وضع آب و هوا را پیش بینی می کنند به سازمان هواشناسی کشور رفتیم؛ جایی که کارشناسان اش همیشه در حال بررسی اطلاعات و نقشه های هواشناسی هستند.
تلفن ها مدام زنگ می خورد، عده ای هم که تعدادشان کم نیست، مشغول سر و کله زدن با کامپیوترها هستند و هر چند لحظه یکبار اطلاعاتی را که برایشان ارسال می شود، بررسی می کنند، در نگاه اول و تا زمانی که نقشه های هواشناسی را ندیده باشید، شاید سالن پیش بینی وضع آب و هوای سازمان هواشناسی برایتان بی شباهت به تالار بورس نباشد، اما اینجا کارشناسان فقط با داده ها و نقشه های هواشناسی سر و کار دارند، روی صفحه مانیتور کامپیوترهای آنها نقشه های هواشناسی که از چند و چون وضع جوی کشور حکایت دارد هر لحظه به روز می شود، علاوه بر این کارشناسان این مرکز اطلاعات ایستگاه های هواشناسی داخل و خارج از کشورمان را کنار یکدیگر قرار می دهند و با مقایسه آنها و استفاده از تجربه خود سعی می کنند وضع آب و هوا را برای روزهای آینده پیش بینی کنند.
افرادی هم که با آنها در تماس هستند، می خواهند بدانند وضع آب و هوا در روزهای آینده چه تغییراتی خواهد کرد.
کارشناسان هواشناسی در بخش پیش بینی به صورت شیفتی کار می کنند برای همین در هر ساعت از شبانه روز تعدادی از آنها در این سالن حضور دارند و نقشه های هواشناسی را بررسی کرده و گزارش های خود را در اختیار ارگان ها و افرادی که با آنها در تماس هستند، می گذارند.
96 درصد صحت دارد
محمد اصغری، مسئول پیش بینی سازمان هواشناسی کشور درباره این که پیش بینی کارشناسان این سازمان چقدر درست از آب درمی آید، می گوید: پیش بینی هایی که ما ارائه می کنیم، 96 درصد صحت دارد. هواشناسی، علمی جهانی است و هیچ سازمانی در دنیا نمی تواند صد درصد اخبار آب و هوا را درست پیش بینی کند.
به گفته اصغری، کارشناسان می توانند وضع آب و هوا را برای فصل های آینده نیز بررسی کنند، اما میزان درستی این اطلاعات کاهش پیدا کرده و به 60 تا 70 درصد می رسد.
او در این باره مثالی می زند: شما اگر یک گوی را روی زمین به حرکت درآورید، می توانید با مشخص کردن سرعت یا مشخصات سطح زمین، حرکت و زمان رسیدن این گوی را از نقطه 1 به 2 پیش بینی کنید، اما برای نمونه اگر قرار باشد حرکت دود در هوا را پیش بینی کنید کار خیلی سخت می شود. پیش بینی آب و هوا هم مانند پیش بینی حرکت دود در هوا است، به همین علت است که گاهی پیش بینی ها اشتباه از آب درمی آید.
کارشناسان هواشناسی برحسب مدل های مختلفی که از پیش مشخص شده و در آزمایش ها نتیجه موفقیت آمیزی داشته است، وضع آب و هوا را پیش بینی می کنند، در واقع برآیند گرفتن اطلاعات، بررسی و مقایسه داده های هواشناسی سبب می شود آنها بتوانند وضع آب و هوا را پیش بینی کنند.
جالب اینجا است که کارشناسان هواشناسی هنگام کار باید حواس شان به دو ساعت مشخص باشد؛ یکی ساعت معمول کشور و دیگری ساعت گرینویچ، چرا که آنها سر ساعت های مشخص شده ای باید اطلاعات را از ایستگاه های داخلی و خارجی کشور گرفته و اطلاعات خود را هم برای دیگر کشورها مخابره کنند تا کارشناسان هواشناسی سایر کشور ها نیز با کنار هم قراردادن این اطلاعات بتوانند وضع آب و هوای کشور خود را پیش بینی کنند.
به گفته اصغری، همه کشورها در ساعت مشخصی پارامترهای هواشناسی منطقه خود را برای یکدیگر مخابره می کنند تا کارشناسان با کنار هم قراردادن پارامترهایی مانند میزان رطوبت، دما و سرعت و جهت باد بتوانند نقشه های هواشناسی را تهیه کرده و با توجه به همین نقشه ها دست به پیش بینی هوا بزنند.
ایستگاه های هواشناسی
اطلاعاتی که در اختیار کارشناسان سازمان هواشناسی قرار می گیرد از ایستگاه های هواشناسی کشور برای آنها مخابره می شود، ایستگاه هایی که برخی از آنها به صورت اتوماتیک اطلاعات را ارسال می کنند و ایستگاه هایی که کارشناسان هواشناسی در آنجا حضور دارند و مشغول به کار هستند.
کارشناس پیش بینی سازمان هواشناسی اضافه می کند: تعدادی از ایستگاه های هواشناسی در مناطق صعب العبور و مناطق کوهستانی قرار گرفته است، چون رفت وآمد به این ایستگاه ها مشکل است، طوری برنامه ریزی شده تا این دستگاه ها به طور خودکار اطلاعاتی که سنسور ها ثبت می کنند، مانند میزان درجه دما و رطوبت را مخابره کنند.
علاوه بر این ایستگاه های اتوماتیک، ایستگاه های دیگری نیز در کشور وجود دارد که از سوی کارشناسان هواشناسی اداره می شود.
اصغری ادامه می دهد: سازمان هواشناسی صدها ایستگاه در سراسر کشور دارد که شامل ایستگاه های سینوپتیک، دریایی، فرودگاهی، خودکار، جاده ای، کشاورزی، باران سنجی و اقلیم شناسی می شود.
سازمان هواشناسی یکی از بزرگ ترین سازمان های کشور است که بخش های زیادی دارد؛ قسمت هایی مانند بخش فنی که محلی است برای ساخت ابزارهای هواشناسی مانند بادسنج و رطوبت سنج. بخش مخابرات که در آن داده های به دست آمده در ابرکامپیوتر ها ذخیره شده و برای ارگان های مختلف ارسال می شود.
اصغری عنوان می کند: بخش پیش بینی، پژوهشکده و RMTC (دانشگاه هواشناسی) را نیز باید به دیگر بخش های سازمان هواشناسی اضافه کرد.
خدمات پیش بینی ها
اطلاعاتی که کارشناسان سازمان هواشناسی به دست می آورند، برای خیلی از ارگان ها و مراکز کشور نقش تعیین کننده ای دارد.
برای نمونه به هیچ هواپیمایی در کشور تا زمانی که کارشناسان سازمان هواشناسی وضع جوی را مناسب پرواز ندانند، اجازه پرواز داده نمی شود. در بخش دریایی هم کشتی های مسافربری یا سوخت رسان باید قبل از حرکت از وضع جوی باخبر شوند تا اگر دریا مواج و توفانی بود به دریا نروند.
علاوه بر این، توصیه های کارشناسان هواشناسی سبب صرفه جویی در سوخت هواپیما ها و کشتی ها هم می شود؛ چون آنها با توجه به شرایط جوی مسیر مناسبی را برای حرکت خود در نظر می گیرند.
اصغری ادامه می دهد: در بخش کشاورزی هم پیش بینی کارشناسان ما نقش مهمی دارد؛ خیلی از کشاورزان با ما در تماس هستند و وضع بارندگی در فصل های مختلف را جویا می شوند تا بتوانند محصولات بهتری را به عمل بیاورند.
سازمان هواشناسی یکی از معاونت های سازمان گردشگری هم محسوب می شود و از این طریق اطلاعات خود را در اختیار کارشناسان این مرکز قرار می دهد. برای نمونه آنها با بررسی این داده ها برای سفرهای نوروزی برنامه ریزی می کنند.
علاوه بر این، سازمان هواشناسی با کمک راهداری 58 گردنه خطرناک کشور را شناسایی و در این محل ها ایستگاه خودکار هواشناسی نصب کرده تا وضع جوی این مناطق در اختیار مسافران قرار بگیرد.
پیش بینی برای لایه های مختلف
کارشناسان هواشناسی برای لایه های مختلف جوی نقشه پیش بینی تهیه می کنند تا با کنار هم قرار دادن آنها بتوانند با دقت بیشتری وضع آب و هوا را پیش بینی کنند.
اصغری در این باره می گوید: برای لایه های مختلف نقشه تهیه می شود؛ از سطح زمین گرفته تا لایه هایی که هواپیماها در آن پرواز می کنند، برای نمونه سطح 850 میلی بار و 500 میلی بار.
کارشناسان هواشناسی وضع لایه های مختلف را بررسی می کنند چرا که اطلاعات هر لایه کاربرد مشخصی دارد، برای نمونه هلی کوپترها در لایه 850 تا 700 میلی بار پرواز می کنند. اصغری اضافه می کند: این روزها که چند زلزله در کشور اتفاق افتاده هلی کوپترهای امداد و نجات اخبار وضع جوی را از ما می گیرند، چرا که آنها باید بدانند در محدوده پروازی خود چه میزان رطوبت وجود دارد یا سرعت و جهت وزش باد چگونه است یا درخصوص هواپیما های مسافربری باید به آنها بگوییم دمای هوا در چه مناطقی خیلی سرد است تا موتورهای آنها دچار یخ زدگی نشود.با به دست آمدن این اطلاعات کارشناسان هواشناسی حتی می توانند برای خلبان ها پیش بینی کنند کجا و در چه ارتفاعی ممکن است با چاله هوایی روبه رو شوند. چاله های هوایی در واقع محل هایی هستند که فشار هوا بشدت کاهش پیدا می کند.
برای پیش بینی هایی که هر روز از رادیو و تلویزیون برای همه مردم پخش می شود کارشناسان بیشتر به اطلاعاتی که در سطح زمین و لایه 500 میلی بار به دست می آورند توجه می کنند. اصغری توضیح می دهد: در سطح زمین کارشناسان بیشتر میزان رطوبت هوا را بررسی می کنند، لایه 500 میلی بار هم چون لایه میانی جو است مورد بررسی قرار می گیرد.
بعد از این که اطلاعات ایستگاه های هواشناسی در اختیار کارشناسان قرار گرفت آنها نقشه های مختلف هواشناسی را آماده می کنند تا با استفاده از آنها و قرار دادنشان در مدل های هواشناسی بتوان وضع آب و هوا را پیش بینی کرد.
اصغری ادامه می دهد: چند نوع مدل هواشناسی داریم که هر کدام فرمول خاص خود را دارد. وقتی اطلاعات در این مدل ها قرار گرفت نتیجه هایی به دست می آید، برای نمونه ممکن است یک مدل از بارش باران یا دیگری از بارش تگرگ و برف خبر بدهد، برای همین کارشناسان ما اطلاعات به دست آمده همه مدل ها را در کنار هم قرار داده و آنها را با هم مقایسه می کنند.
به این ترتیب کارشناسان با تجربه ای که دارند نتایج به دست آمده از هر مدل را بررسی کرده و وضع آب و هوا را پیش بینی می کند. بعد از این که پیش بینی ها اطلاعات لازم در خصوص وضع جوی را به دست آورند آنها را در اختیار واحد مخابرات سازمان هواشناسی قرار می دهند تا کاربرهای مختلف مانند سازمان هواپیمایی و کشتیرانی از این اطلاعات برای عملکرد مناسب استفاده کنند.
برج مراقبت و کارشناسان هواشناسی
هرچند این روزها در بیشتر فرودگاه های دنیا اتاقی مخصوص به نام «بری فینگ» قرار دارد و در آن کارشناس هواشناس هواشناسی وضع آب و هوا را طبق فهرست پرواز برای خلبانان آماده می کند، اما علاوه بر این هرازگاهی هم برج های مراقبت فرودگاه ها با سازمان هواشناسی تماس می گیرند تا از وضع آب و هوا بیشتر باخبر شوند.
اصغری در این خصوص ادامه می دهد: معمولا در ابتدای هر فصل شرکت های هواپیمایی فهرست پرواز های خود را برای ما ارسال می کنند تا کارشناسان هواشناسی با توجه به تاریخ و ساعت های پرواز وضع آب و هوا را بررسی کنند و اگر شرایط جوی برای پرواز نامناسب بود شرکت های هواشناسی را باخبر کنند.
علاوه بر این همه خلبان ها قبل از پرواز نقشه وضع آب و هوا را هم تحویل می گیرند تا طبق آن فاکتورهایی مانند ارتفاع یا سرعت پرواز را مشخص کنند.
تاریخچه هواشناسی در کشور
درباره تاریخچه هواشناسی هم باید گفت هرچند دانشمندانی مانند ابوعلی سینا، خیام، ابوریحان بیرونی و زکریای رازی درباره شرایط جوی نوشته هایی دارند اما فعالیت های دقیق کارشناسان این علم در کشورمان به سال هایی برمی گردد که انگلستان و روسیه در مناطق نفت خیز کشورمان فعالیت می کردند. درس هواشناسی سال 1298 در برنامه درسی مدرسه «برزگران» گنجانده شد و استادان فرانسوی آن را تدریس می کردند، اولین ایستگاه هواشناسی کشور هم سال 1308 در این مدرسه دایر شد.
به این ترتیب رفته رفته به تعداد ایستگاه های کشور اضافه شد وکارشناسان پارامترها را بررسی کرده و در اختیار بخش کشاورزی و آبیاری قرار می دادند، بعد از جنگ جهانی دوم هم متفقین برای کنترل و پرواز هواپیمای خود چند واحد هواشناسی در کشور درست کردند.
سرانجام سال 1334 اداره کل هواشناسی کشور تاسیس شد. این اداره ابتدا به وزارت راه وابسته بود، کمی بعد این اداره زیر نظر وزارت جنگ قرار گرفت، اما بعد از پیروزی انقلاب اداره هواشناسی دوباره زیر نظر وزارت راه و ترابری قرار گرفت.
تحقیق و شناخت اتمسفر، تجزیه و تحلیل اطلاعات و آمارهای هواشناسی به منظور افزایش بازدهی فعالیت هایی مانند دامپروری، کشاورزی، آبیاری و سدسازی قسمتی از اهداف سازمان هواشناسی کشور است.
گرم ترین و سردترین مناطق ایران
کارشناسان هواشناسی می گویند همیشه مردم وقتی آنها را بیرون از مرکز می بینند درباره درستی پیش بینی از آنها سوال کرده یا می پرسند دماهایی که برای گرمترین و سردترین مناطق اعلام می کنند، چقدر درست است. اصغری دراین باره می گوید: سازمان ما همیشه به دور از هر گونه سیاست اخبار درست را منتشر می کند، اما برخی ها فکر می کنند ما اطلاعات را دستکاری می کنیم مثلا آنها که در شهر های جنوبی کشور زندگی می کنند ادعا می کنند چون در دمای بالای 50 درجه باید اداره و مدرسه ها تعطیل شود ما هیچ وقت اطلاعات درست را اعلام نمی کنیم. یکی از علت هایی که برخی ها تصور می کنند هواشناسی دمای هوا را به درستی اعلام نمی کند این است که وقتی دما از مرز 40 درجه عبورکند شرایط طاقت فرسایی را به وجود می آورد. اصغری ادامه می دهد: در چنین شرایطی فرد کلافه شده و خیال می کند دما خیلی بیشتر از چیزی است که کارشناسان سازمان هواشناسی اعلام کرده اند. نکته دیگری که آقای کارشناس به آن اشاره می کند شرایط استاندارد اندازه گیری دما است. او توضیح می دهد: برای خیلی ها شاید این سوال به وجود بیاید که ما دمای منطقه ای که سایه است، اعلام می کنیم یا جایی که زیر تابش نور مستقیم خورشید قرار دارد، در این باره باید بگویم ایستگاه های ما مانند ایستگاه های استاندارد سراسر جهان عمل می کند و دماسنجی که دما را اندازه گیری می کند درون محفظه و ایستگاه قرار دارد. به گفته اصغری تاکنون پیش نیامده که سیاست در انتشار اخبار هواشناسی نقش داشته باشد به همین علت او و همکارانش همیشه اخبار واقعی را در خصوص وضع آب و هوا منتشر می کنند. جالب است بدانید در 50 سال اخیر سردترین دما برای تهران 15 درجه زیر صفر بوده که در هجدهم دی 1347 ثبت شده و گرم ترین روز با 43 درجه سانتی گراد هم در دوازدهم تیر 1337 تجربه شده است. اردبیل هم در این مدت سردترین روز خود را با 33.8 درجه سانتی گراد زیر صفر در 14 بهمن 1367 تجربه کرده است. اهواز هم داغ ترین روز خود را با دمای 54 درجه سانتی گراد در بیست و چهارم تیر 1346 تجربه کرده است.
گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود
