گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود
گزارشگران‌سبز از راه‌های صحیح مبارزه با حشرات مزاحم گزارش می‌دهد
نام درستش سوسری است، ۳۵۰ میلیون سال قبل پا به کره زمین گذاشت، شرایط بقایشان را انسان‌ها محیا می‌کنند. اما او انسان را موجودی مزاحم و دشمن خود می‌داند. ایده آل‌هایش تاریکی و رطوبت است. آشپزخانه اما، برایش شرایط اکازیون دارد. هم نوع‌هایش فاضلاب‌نشین هم هستند. احساس خطر کند، مکث کوتاهی می‌کند به شاخک‌هایش چرخشی می‌دهد، سپس فرار را به قرار ترجیح می‌دهد. قرارهایی شبانه در درپوش‌های فاضلاب و درون سینک‌های ظرفشویی دارد تا غذایش را جست‌وجو کند. دمپایی قدیمی‌ترین و دم‌دست‌ترین دشمنش است. اما روش‌های جدید بی‌رحمانه و جدی‌تر کمر به نابودی‌اش بسته‌اند. خلاص شدن از شر سوسک‌ها مساله تازه‌ای نیست، اما هر روز تولیدکنندگان حشره‌کش‌ها و مردم راهکار تازه‌ای برای نابود کردنش پیدا می‌کنند. از بین بردن سوسک‌ها از راه درستش شاید اثر تخریبی کمتری داشته باشد، اما شهروندان کمی از نحوه کنترل جمعیت این‌گونه باخبرند.
از آخرین راهکارها و ابزار‌های انسان برای خلاص شدن از وجود سوسک‌ها به کار بردن ابزار الکترونیکی و استفاده از سم‌های جدید می‌توان اشاره کرد. حشره‌شناس‌ها این روش‌ها را غیرعملی و مضر می‌دانند و معتقدند مردم اول باید نوع سوسک را بشناسند تا بتوانند راه خلاص شدن از آنها را پیدا کنند. به‌طور خلاصه سوسک‌های خانگی دو نوع هستند؛ فاضلابی به رنگ سیاه با جثه بزرگ معروف به سوسری آمریکایی و سوسک‌های قهوه‌ای روشن متمایل به طلایی با نام سوسک‌های شرقی هستند.
حمیدرضا باصری، عضو هیات علمی گروه حشره‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره راه‌های از بین بردن سوسک‌های خانگی به ما می‌گوید: سوسری آمریکایی به هیچ‌عنوان با مواد سمی و حشره‌کش‌های موجود در بازار از بین نمی‌رود، مقاومت این سوسری‌ها به حدی است که بعضی از طعمه‌های کشنده موجود در بازار که در قالب گچ و ژل شناخته می‌شود، برایشان نوعی غذا تلقی می‌شود تا ماده کشنده.
باصری، ریختن گازوئیل یا بنزین در چاه و لوله‌های فاضلاب را بهترین حالت برای خلاص شدن از دست سوسک‌های سیاه رنگ و درشت فاضلابی می‌داند .
آن‌طور که عضو انجمن حشره‌شناسی کشور می‌گوید، ۳۵۰۰ نوع سوسک در دنیا وجود دارد که تنها دو نوع آن به محل زندگی ما راه پیدا کرده است. او معتقد است ما میزبانان خوبی هستیم و خودمان حشرات و سوسک‌ها را به خانه می‌کشانیم. زیر یا پشت سنگ توالت فرنگی، زیر دستشویی، زیر ظرفشویی در آشپزخانه، پشت یا زیر یخچال، زیر یا پشت اجاق‌گاز، پشت کابینت‌های آشپزخانه، اطراف آبگرمکن، اطراف ظرف‌های نشسته مکان‌های مرطوب محل‌هایی برای شروع این میزبانی و ورود سوسک‌ها به محل زندگی ماست.
از همه این محل‌ها که بگذریم، می‌توان از سینک ظرفشویی و اطرافش به عنوان پاتوق اصلی سوسک‌های شرقی نام برد؛ محلی که از همان جا تغذیه می‌کنند و راه تکثیر و زاد و ولدشان را پیش می‌گیرند. حشره‌شناس‌های انجمن حشره‌شناسی ایران معتقدند سم‌پاشی‌ها و حشره‌کش‌های موجود در بازار برای از بین بردن این نوع از سوسک‌ها کارساز است. باصری، عضو این انجمن اما معتقد است درست استفاده کردن از این محصولات بسیار در کارایی‌شان تاثیر دارد. آن‌طور که کارشناسان می‌گویند اسپری‌های حشره‌کش باید از پایین رو به بالا در هوا پاشیده شود تا کارساز باشد.
سوسک‌کش‌ها، بحران خاموش
بحران آلودگی استفاده از سوسک‌کش‌ها را جدی بگیریم، این جمله‌ای است که عضو هیات علمی گروه حشره‌شناسی در جواب این‌که حشره‌کش‌ها می‌تواند برای محیط‌زیست و انسان خطرناک باشد، می‌گوید. حشره‌کش‌های جدید و شرکت‌هایی که با عنوان سم‌پاشی در محیط کار یا منزل ما حاضر می‌شوند، حاملان بیماری‌های تنفسی شناخته نشده‌ای هستند که ما خودمان از آنها استقبال می‌کنیم. نبود نظارت بر فعالیت این‌گونه شرکت‌ها باعث شده تا بسیاری از این شرکت‌ها از ماده و سم‌های قوی برای نتیجه بهتر استفاده کنند.
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مخالف سرسخت این سم‌پاشی‌هاست و به ما می‌گوید: سم پاشیده شده در محل بعد از پاشیدن بخار می‌شود و در کودکان و بیماران باعث آسم و سایر بیماری‌های تنفسی می‌شود. البته آمار دقیق از میزان تاثیر‌گذاری این سم‌ها بر رشد و ایجاد بیماری‌هایی مانند سرطان یا مسمومیت در دسترس نیست و وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی به عنوان متولی اصلی سلامت جامعه تا الان هیچ اقدام جدی را برای بررسی میزان خطرناک بودن این‌گونه سم‌پاشی‌ها انجام نداده است. ولی قطعا برای انسان مضر و یک بحران خاموش در بحث سلامت است. پس تا حد امکان نباید از شرکت‌های سم‌پاشی به بهانه مبارزه با آفت‌های شهری برای آلوده کردن محیط زندگی و محل کار خود استفاده کرد.
سوسک‌ها همه جای کره خاکی وجود دارند، چون انسان در همه جای زمین زندگی می‌کند. هر جا که انسان باشد برای خود اکوسیستمی به نام خانه خواهد داشت؛ اکوسیستمی که در دمای بین ۲۰ تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد و بستر مناسبی برای رشد آفات شهری است. بنابراین این حشرات وابستگی بسیار زیادی به بسترهایی که ما برایشان درست می‌کنیم، دارند و ناخودآگاه در بستر ما قرار خواهند گرفت. پس بهترین راه برای بیرون‌راندن این آفت‌ها از محل‌های زندگی‌مان بهسازی محیط است، گرفتن درز و شکاف‌های منزل، رستوران و بیمارستان‌ها، از بین بردن پناهگاه‌ها، رعایت بهداشت محیط و از همه مهم‌تر محدود کردن ماده غذایی در دسترس این آفت‌ها از جمله این بهسازی‌هاست. آب، غذا و محل زندگی بقای سوسک‌ها و به‌طور کلی آفت‌های شهری به این سه عامل وابسته است. علاوه بر استفاده از روش‌های مختلف شیمیایی، کاهش غذا، آب و نابودی پناهگاه‌ها می‌تواند بسیار در کاهش این آفت‌های محیط زندگی کارساز باشد.
به جابه‌جا شدن حشرات کمک نکنیم
برخلاف سوسک‌ها منتظر نمی‌شوند تا محیط تاریک شود، گرسنه که شوند از مخفیگاهشان بیرون می‌آیند. اولین انسانی را که سر راهشان قرار بگیرد، طعمه می‌کنند و خونش را می‌مکند. ساس یکی از حشرات آفت‌زا در محیط خانه، خوابگاه، سربازخانه‌ها و… است. ساس‌ها در تختخواب‌ها و مکان‌های نزدیک به محل خواب مستقر می‌شوند، به سرعت زاد و ولد می‌کنند. خوابگاه‌های دانشجویی به عنوان شایع‌ترین مرکز در معرض حمله ساس‌ها هستند.
خوابگاه‌های دانشجویی به علت رفت‌و‌آمدهای زیاد دانشجویان بین منازل و خوابگاه‌ها باعث انتقال آسان این حشره به داخل خوابگاه و تکثیر سریع آن می‌شود. همچنین ساس‌ها با جابه‌جا شدن مسافران، از طریق لباس‌ها و چمدان‌های آنها از هتل‌ها و مسافرخانه‌ها به منازل راه پیدا می‌کنند. علاوه بر راه‌های گفته شده ساس‌ها از طریق اثاثیه منزل مانند کمد، تخت، تشک، پشتی و سایر وسایل منتقل می‌شوند. لکه‌های سیاه ریز بر روی ملحفه و تشک و پوست‌های نازک به جا مانده از پوست‌اندازی دوره‌ای ساس‌ها از جمله نشانه‌های آلوده بودن محیط از ساس است.
مگس‌پرانی‌های بی‌فایده
تصور این‌که مگس‌های خانگی زیاد مضر و کثیف نیستند، کاملا اشتباه است. مژگان بنی‌اردلان، حشره‌شناس می‌گوید: حشرات رهگذری که به دنبال مواد غذایی وارد خانه‌های ما می‌شوند. روی همان غذاهایی که دورش می‌چرخند، تخم‌گذاری می‌کنند که خود بیماری‌زا است، علاوه بر آن چون که بدنشان پر از مو است و پاهای چسبناکی دارند. در نتیجه روی هر ماده‌ای که بنشینند مقداری از آن مواد به بدن آنها می‌چسبد و به راحتی آن را به غذاهای ما منتقل می‌کنند. بد نیست بدانید که نشستن روی فضولات حیوانی و انسانی، خون و خلط برای مگس‌ها جذاب است. در نتیجه بسادگی با نشستن روی مواد آلوده و کثیف باعث انتقال بیماری و میکروب‌هابه مواد غذایی ما می‌شوند. مگس‌ها با نشستن و مکیدن مواد غذایی و همچنین ترشح بزاق دهانشان روی آنها در کمترین زمان باعث آلودگی مواد غذایی می‌شوند، بنابراین مگس‌پرانی‌های معمولی ما مانع انتقال میکروب از سوی آنها نمی‌شود و عملی بی‌فایده است.
مورچه‌ها را نکشیم
مورچه‌ها برخلاف سایر حشرات، جمعی زندگی می‌کنند. مورچه‌هایی که ما در محیط کار و زندگی می‌بینیم کارگر هستند که به دستور ملکه‌شان به‌دنبال غذا آمده‌اند. بنی‌اردلان، عضو انجمن حشره‌شناسی کشور می‌گوید، برای جلوگیری از حضور مورچه‌ها در خانه باید به دو مساله توجه کرد؛ اول این‌که باید کلونی یا همان لانه مورچه‌ها را پیدا کرد و دهانه لانه را با گچ، سیمان یا چسب آکواریم پوشاند. در نتیجه این کار، آنها از محل زندگی فعلی کوچ خواهند کرد.
مساله دیگر که بیشتر تاکیدش بر پیش‌گیری از ورود مورچه‌ها به محیط زندگی ماست جلوگیری از ریختن خرده ریزهای مواد غذایی در محیط است؛ چون که عامل اصلی ورود مورچه‌ها به خانه ما خرده‌ریزهای غذا و نان است پس جمع‌آوری سریع این خرده ریزها از محیط خیلی کارساز است.
راز طول عمر سوسک‌ها
مژگان بنی‌اردلان، استاد حشره‌شناسی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، سازش بسیار سریع سوسری‌ها با شرایط سخت زیستی و اقلیم‌های مختلف همچنین مقاومت آنها به انواع سموم موجود را عامل بقای این حشره در سالیان دراز می‌داند و می‌گوید: همین امر باعث شده تا مبارزه با این حشرات موذی سخت باشد. ولی در هر حال رعایت نظم و نظافت عمومی در محیط، جمع‌آوری مستمر و بموقع پسمانده غذاها و دفع بهداشتی زباله، بهترین و مؤثرترین راه برای کنترل این حشره است.
بهنام اکبری
