گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود

امروز روزجهاني زمين است؛ روزي كه در آن بايد توجه ويژه اي به مشكلات اين مادر مهربان داشت

حال زمين خوب نيست؛ تالاب ها خشک شده اند، گازهاي گلخانه اي مهار نشده تر از قبل لايه ازن را نشانه رفته اند، ريزگردها چشم زمين را کور کرده اند ،سطح آب هاي زيرزميني به پايين ترين حد خود در چند سال اخير رسيده و چهره زمين در برخي نقاط از شدت تشنگي ترک برداشته يا در برخي نقاط زمين نشست کرده و دست به خودسوزي زده است.
افزون بر اين روز به روز از پوشش گياهي زمين کاسته و به مساحت بيابان ها اضافه مي شود. اين حکايت اين روزهاي سياره زمين است؛ سياره اي که خانه اول و آخر حدود هفت ميليارد نفر لقب گرفته، اما نکته اينجاست که تعداد کمي از اين افراد به حال و روز زمين توجه مي کنند، زيرا اگر بجز اين بود توازن توليد و مصرف در زمين به هم نمي خورد و کار به جايي نمي رسيد که بيش از توان زمين از منابع آن بهره برداري شود. کار به جايي رسيده که طرفداران محيط زيست سعي مي کنند در طول سال براي يک روز هم که شده، مردم را نسبت به خطراتي که زمين را تهديد مي کند، آگاه کنند. به همين دليل بيست و دوم آوريل هرسال روزجهاني زمين ناميده مي شود. در کشور ما نيز مراسم هفته زمين پاک از امروز تا نهم ارديبهشت اجرا مي شود و مسئولان و سازمان هاي مردم نهاد براي آگاه سازي شهروندان، برنامه هاي مختلفي اجرا خواهند کرد. شعار روز زمين پاک درکشورمان اراده ملي براي زمين پاک است، شعار جهاني امروز نيز شهرسبز با سرمايه گذاري هوشمند در تکنولوژي پايدار براي پيشبرد تفکر است.

    روزي براي زمين
ماجراي نامگذاري روز زمين به حدود 44 سال پيش برمي گردد. عده اي معتقدند سال 1969 براي اولين بار مراسمي براي توجه به زمين و نقش آن در زندگي انسان ها برگزار شد که جان مک کانل فرزند يک مبلغ ديني در آن نقش داشته است. برخي نيز عنوان مي کنند در سال 1970 نلسون گايلورد سناتور آمريکايي درباره آلودگي هايي که به کارگيري سلاح هاي نامتعارف از سوي آمريکا در جنگ ويتنام ايجاد کرده بود، هشدار هايي داد و به اين ترتيب بيست و دوم آوريل از سوي سازمان ملل به عنوان روز زمين شناخته شد. هرساله در تمام کشورهاي دنيا در اين روز مراسم مختلفي برگزار مي شود تا مردم هرچه بيشتر با زمين و عواملي که آن را تهديد مي کند، آشنا شوند.
محمد درويش، مديرکل آموزش و مشارکت هاي مردمي سازمان حفاظت محيط زيست دراين باره به جام جم مي گويد: تلاش هاي سناتور آمريکايي سبب شد در سال 1970 بزرگ ترين همايش زيست محيطي با حضور 20 ميليون آمريکايي برگزار شود. از آن روز به بعد سازمان ملل متحد، بيست و دوم آوريل را به عنوان روز زمين به رسميت شناخت.

    انسان هايي که با زمين قهرند
پژوهش هاي زيادي در سطح بين المللي برگزار شده که حکايت دارد انسان ها هر روز به زميني که روي آن زندگي مي کنند، آسيب وارد مي کنند. براي نمونه جهان اکنون با بحراني به نام ميزان آستانه توليد روبه رو است. در واقع توازن ميزان توليد و مصرف در جهان به هم خورده است. به زبان ساده تر زمين با بدهکاري اکولوژيک روبه رو شده و چنانچه اين روند ادامه پيدا کند، روزي را شاهد خواهيم بود که برخلاف تکنولوژي پيشرفته جمعيت روي زمين براي تامين مايحتاج زندگي خود با مشکل روبه رو خواهند شد. بنابراين ساکنان کره زمين بايد در مصرف و نوع تعامل خود با زمين تغيير ايجاد کنند.
درويش اظهار مي کند: در روز زمين هشدارهايي درباره زمين در بسته هاي نوشتاري و فيلم و سخنراني در اختيار مردم و رهبران جهان قرار مي گيرد. در ايران هم هفته اي به نام زمين پاک نامگذاري شده که از امروز تا نهم ارديبهشت برگزار خواهد شد تا شهروندان ايراني متوجه شکنندگي طبيعت کره زمين شوند، زيرا کشور ما در کمربند خشک جهاني قرار گرفته. به همين دليل آسيب پذيري محيط زيست در ايران بيشتر از کشورهاي ديگر است.
حسن پسنديده، مديرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محيط زيست نيز در اين باره به جام جم مي گويد: شعار روز زمين پاک در کشورمان اراده ملي براي زمين پاک است و شعار جهاني روز زمين، شهرسبز با سرمايه گذاري هوشمند در تکنولوژي پايدار براي پيش بردن اين تفکر است. وي ادامه مي دهد: در بحث شهر سبز روي ساختمان ها، اقتصاد، انرژي و حمل و نقل تمرکز شده، زيرا بايد بهره وري بهبود پيدا کند.

    فقط پسماند توليد مي کنيم
در کشور ما روزانه 49 هزار تن پسماند توليد مي شود. اين در حالي است که فقط 25 درصد پسماندها اصولي مديريت مي شود و بقيه آن مديريت مطلوبي ندارد. نکته مهم اين که از اين مقدار، 13 هزار تن سهم استان هاي ساحلي است.
پسنديده ادامه مي دهد: امسال نيز در روز جهاني هواي پاک، نشست هم انديشي مديريت پسماند استان هاي ساحلي کشور برگزار مي شود.
در استان هاي شمالي مشکلات جدي مانند تفکيک نشدن زباله از مبدا، نبود سيستم هاي بازيافت و دفع اصولي و کمبود منابع مالي مناسب براي مديريت وجود دارد.
اين درحالي است که منابع محيط زيست در اين مناطق از حساسيت بالايي برخوردار است، چون سطح آب هاي زيرزميني بالاست و رها کردن زباله در حريم رودخانه و طبيعت بشدت به محيط زيست آسيب مي رساند.
مديرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محيط زيست عنوان مي کند: در زمينه مديريت پسماند ها تا مدتي قبل قانون و ضابطه خاصي نداشتيم، اما مشکلات به وجود آمده سبب شد در سال 83 قانون مديريت پسماند ها در مجلس تصويب شود. با تدوين آيين نامه اجرايي اين قانون وظيفه دستگاه هاي خصوصي و دولتي در رابطه با دفع پسماندها مشخص شد. به گفته وي اکنون متولي تمام حوزه ها مشخص شده و سازمان حفاظت محيط زيست، نقش ناظر عالي را در اين بين دارد و فعاليت هاي بخش دولتي و غيردولتي را بررسي مي کند.

    جنگل ها بيابان مي شوند
در اين ميان مي توان گفت وضع جنگل هاي هر کشور، شاخص وضع محيط زيست آن کشور است. از آنجا که در کشورمان وضع محيط زيست مناسب نيست، جنگل ها نيز اوضاع نامناسبي دارند. براي نمونه جنگل هاي هيرکاني در شمال کشور و جنگل هاي بلوط در غرب کشور به آفت هاي زيادي مبتلاشده اند. افزون بر اين، 30 سال پيش وسعت جنگل هاي هيرکاني چهار ميليون هکتار بود، اما اکنون به يک ميليون و 800 هزار هکتار رسيده است. در غرب کشور نيز بيش از يک ميليون هکتار از جنگل هاي زاگرس به بيماري زغالي بلوط مبتلاشده است.
فرهنگ قصرياني، مديرکل دفتر زيستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محيط زيست در گفت وگو با جام جم به نقش جنگل ها در سلامت زمين اشاره مي کند و مي افزايد: جنگل ها در ذخيره آب و جلوگيري از ريزگردها نقش بسزايي دارند. يکي از چالش هاي ما جنگل هاي هيرکاني است که قدمت زيادي دارند تا آنجا که مي توان آنها را فسيل هاي زنده ناميد. افزون بر آفت و بيماري، جنگل هاي شمال با حجم زياد پسماندها نيز دست و پنجه نرم مي کنند زيرا علاوه بر بوميان منطقه گردشگران زيادي نيز به مناطق شمالي کشور مي روند.
قصراني عنوان مي کند: براي ساماندهي اين مشکل استاندارها در استان هاي شمالي بايد کارگروهي تشکيل دهند تا مانع پراکندگي زباله ها و آلوده شدن جنگل ها شوند. نکته ديگري که دراين بين مي توان به آن اشاره کرد، افزايش مناطق حفاظت شده در کشور است، زيرا کشورمان متعهد شده تا سال 2020 وسعت اين مناطق را در کشور تا 17 درصد افزايش دهد. مديرکل دفتر زيستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محيط زيست در اين باره مي گويد: تا ده سال پيش کمتر از 7 درصد اراضي کشور جزو مناطق حفاظت شده بود، اما اکنون اين ميزان به 10.4 درصد رسيده است يعني وسعتي برابر 17 ميليون هکتار را در بر مي گيرد.
اين در حالي است که بر اساس اصل 50 قانون اساسي، حفاظت از محيط زيست، وظيفه عمومي و همگاني است. به همين دليل مسئولان بايد براي هرچه بيشتر همراه شدن شهروندان با محيط زيست تلاش کنند. نقش مشارکت جامعه در حفظ محيط زيست بايد ديده شود. براي نمونه شهروندان بايد در مصرف کاغذ صرفه جويي کنند زيرا براي توليد يک تن کاغذ بايد 15 درخت تنومند را قطع کرد. افزون براين بايد به ياد داشت که بسياري از منابعي که اکنون در دسترس ما هستند تجديدناپذيرند. براي نمونه براي توليد يک سانت خاک 700 تا هزار سال زمان لازم است.

مهدي آييني/گروه جامعه