اکنون برای عمره چند نفر در لیست انتظار قرار دارند؟
حدود هشت میلیون نفر از مردم مشتاقی که آرزوی این سفر را دارند در صف انتظار هستند. این عدد بالاست؛ سال گذشته آمار اعزام حدود 490 هزار نفر بوده است. اگر سهمیه کشورمان افزایش پیدا نکند و هر سال به همین میزان زائر به سرزمین وحی برود حدود 16 سال زمان لازم است تا این افراد به عمره بروند.
بنابراین تا چند سال آینده سازمان حج و زیارت نباید برنامه ای برای ثبت نام عمره داشته باشد.
درست است. ما نمی توانیم ثبت نام جدید داشته باشیم، اما با ملاقاتی که با مسئولان حج عربستان داشتیم آنها هم اجازه دادند سهمیه اعزام زائران افزایش پیدا کند و چنانچه به این عدد برسیم برنامه این است که برای آینده سالانه یک میلیون نفر به عمره اعزام شوند. امیدواریم سهمیه عمره گزاران را به این عدد برسانیم، زیرا آن وقت می توانیم زمانی را برای ثبت نام جدید پیش بینی کنیم، احتمالا سال آینده به این جمع بندی رسیده و براساس افق پیش رو بتوانیم زمانی را برای ثبت نام جدید مشخص کنیم.
هشت میلیون متقاضی عمره در مدت چند سال ثبت نام شده اند؟
چهار سال قبل ثبت نامی در سازمان انجام شد که در آن از شش میلیون نفر برای عمره ثبت نام شد. نماینده ولی فقیه آن زمان تاکید داشت برای این افراد قرعه کشی انجام شود و دو میلیون را به عنوان ثبت نام قطعی حفظ کنند، متاسفانه آن زمان به دلایلی به این توصیه عمل نکردند؛ به همین دلیل همه شش میلیون نفر را ثبت نام کردند. این در حالی بود که حدود سه میلیون نفرهم از قبل در فهرست انتظار بودند در نتیجه عدد زائران ثبت نامی به 9 میلیون نفر رسید. در دو سال گذشته حدود یک میلیون نفر از این افراد به خانه خدا مشرف شده اند، بنابراین می توان گفت اکنون حدود هشت میلیون نفر در لیست انتظار عمره هستند.
سهمیه کشورهای دیگر برای اعزام عمره گزاران چقدر است؟
امسال ایران با حدود 850 هزار عمره گزار بیشترین زائر را اعزام خواهد کرد، بعد از ما کشورهای مصر، اندونزی و ترکیه قرار دارند.
امسال نسبت به سال گذشته قیمت های سفر عمره کاهش داشت. چه عواملی در کاهش قیمت نقش داشت؟
امسال برای نخستین بار آسیب شناسی حج در موسم حج انجام شد، به این شکل مسائل موجود برای حج و عمره را بررسی کردیم. برای این کار شش کارگروه تخصصی مانند حمل ونقل،مالی،تغذیه و بهداشت تمام مشکلات حجاج را بررسی کرده و برای حل آنها راهکار ارائه کردند. کارشناسان ما بیش از 1400 نفر ساعت وقت گذاشتند. به همین دلیل سازمان حج و زیارت ایران قبل از دیگر کشورهای اسلامی برای تامین مسکن عمره گزاران با طرف های سعودی وارد مذاکره شد و توانست با شرایط مناسب تری قرار داد تنظیم کند.
این مذاکرات چقدر زودتر از سال های گذشته انجام شد؟
کارگروه های تخصصی برای عمره امسال و سال آینده در حین برگزاری مراسم تمتع امسال شروع به آماده سازی کردند. می توان گفت حدود دو ماه زودتر از سال های قبل برای برنامه ریزی و آماده کردن جدول های پروازی عمره گزاران دست به کار شدیم و توانستیم صرفه جویی خوبی داشته باشیم. علاوه بر این، سهمیه عمره را نیز افزایش دادیم.
قرارداد های جدید چقدر صرفه جویی برای سازمان حج و زیارت همراه داشته است؟
حدود شش میلیون دلار در مسکن عمره امسال صرفه جویی شده و برای تمتع سال آینده نیز ده میلیون دلار در هزینه های مسکن صرفه جویی داشته ایم. علاوه بر این با توجه به افزایش شمار زائران در عمره امسال، هزینه اجرایی سازمان و مؤسسه فرهنگی عمره سعادت و هزینه های فرهنگی بعثه رهبری کاهش یافت به این شکل توانستیم 15.6 درصد در هزینه سفر عمره کاهش هزینه داشته باشیم.
این صرفه جویی ها سبب پایین آمدن کیفیت خدمات نخواهد شد؟
به طور قطع کیفیت خدمات افزایش پیدا خواهد کرد، سعی ما بر این است که در حوزه مسکن، حمل و نقل زمینی، تغذیه و تدارکات تحولات اساسی بدهیم. به همین دلیل 25 درصد از مسکن هایی که سال گذشته مشکل داشتند از گردونه خدمات کنار گذاشته شدند.
چقدر از هزینه عمره به بلیت هواپیما مربوط می شود؟
50 درصد از بهای عمره به پرواز ربط پیدا می کند، خوشبختانه امسال شرکت های هواپیمایی ایران ایر و هما، 5 درصد به عمره گزاران تخفیف داده اند، اما شرکت هواپیمایی سعودی تاکنون تخفیفی نداده و از ما درخواست افزایش 35 دلاری خدمات خود را دارد.
چند درصد از پروازها به عهده شرکت هواپیمایی سعودی است؟
براساس قراردادی که حدود 14 سال پیش تنظیم شده 50 درصد پروازهای عمره به شرکت هواپیمایی سعودی واگذار شده است.
ظرفیت عمره امسال چقدر افزایش پیدا کرده است؟
در عمره امسال با بندربن حجار، وزیر حج عربستان و عیسی رواس معاون وی ملاقات هایی داشتیم، در این جلسات موفق شدیم برای عمره 93ـ92 ظرفیت ها را نسبت به سال گذشته تا 63 درصد افزایش دهیم.
براساس ظرفیت های جدید امسال چند زائر به عمره اعزام می شوند؟
حدود 850 هزار عمره گزار امسال به سرزمین وحی می روند. این درحالی است که اگر براساس برنامه ریزی ها بتوانیم اعزام زائران را زودتر از سال گذشته انجام بدهیم، می توانیم تعداد بیشتری عمره گزار را روانه عربستان کنیم.
امسال حداقل قیمت عمره یک میلیون و 700 هزار و حداکثر آن نیز دومیلیون و 800 هزار تومان در نظر گرفته شده است. علت تفاوت قیمت ها چیست؟
عمره گزاران امسال در شش گروه زمانی عادی، ایام نوروز، رجب، شعبان، ۱۵ روزه و ۲۱ روزه به عربستان می روند، بنابر این طبیعی است بین افرادی که در روزهای عادی اعزام می شوند با زائرانی که در ایام خاص مراسم عمره را بجا می آورند تفاوت وجود داشته باشد. علاوه بر این درجه و نحوه سرویس دهی هتل ها و دور و نزدیک بودن آنها به حرم و پرواز به جده و مدینه نیز در مشخص شدن قیمت ها موثر است. به این ترتیب هزینه عمره در ماه های عادی 6.15 درصد و در ماه های رجب، شعبان و رمضان حدود 11درصد کاهش قیمت داشته است.
کم کردن مدت سفر عمره با هدف افزایش تعداد زائران انجام شده یا کاهش قیمت ها؟
برای این که ظرفیت عمره گزاران را بالا ببریم، سفر عمره امسال و سال آینده ده روزه شده است، این در حالی است که بخش قابل توجهی از هزینه های عمره ثابت است و ربطی به کاهش طول عمره ندارد.
برنامه امسال سازمان حج و زیارت برای خرید و فروش فیش عمره چیست؟
این مشکلی قدیمی است، زیرا هرجا محدودیت ایجاد شود، رانت به وجود می آید، نگاه ما در دولت تدبیر و امید این است تا جایی که امکان دارد این محدودیت ها را به شکل منطقی برداریم تا مردم به شکل درست بتوانند مسائل خود را حل کنند، ما تعداد زیادی زائر داریم که شش سال پیش برای کل افراد خانواده خود ثبت نام کرده اند، با اضافه شدن عروس یا داماد به این خانواده ها آنها دوست دارند با اعضای جدید خانواده خود مراسم عمره را بجا بیاورند، اگر بخواهیم بگوییم این عده براساس تبعیت به عمره بروند نمی شود، زیرا آمار بالاست و تعداد این افراد امسال 50 هزار نفر است. در مقابل ما زائرانی داریم که ثبت نام کرده اند، ولی به دلیل شرایط اقتصادی نمی توانند مشرف شوند. برای رفع مشکل این افراد کارگروهی با همکاری بعثه رهبری تشکیل شد تا راه حل مناسبی پیدا شود. به این شکل در هر استان کارگروهی تشکیل شده و انتقال فیش عمره را بررسی می کند. در عمره گذشته نیز افرادی که می خواستند فیش خود را منتقل کنند، اگر اولویت همان سال بودند می توانستند براساس ضوابط ما برای یکبار فیش خود را به دیگری منتقل کنند.
تعداد زائرانی که برای حج تمتع در انتظار هستند، چقدر است؟
برای تمتع یک میلیون و 500 هزار نفر در صف انتظار هستند، این درحالی است که به دلیل پروژه عمرانی که سه سال زمان می برد، وزارت حج عربستان سهمیه تمتع همه کشورها را 20 درصد کاهش داده است. اکنون ظرفیت طواف دور خانه خدا 48 هزار نفر در ساعت است، اما با تکمیل شدن پروژه عمرانی این عدد به 150 هزار نفر در ساعت خواهد رسید. امسال 64 هزار زائر در تمتع شرکت کردند. برای دو سال آینده نیز آمار به این شکل خواهد بود. اما چنانچه این طرح تمام شود و مسئولان عربستان به وعده خود عمل کنند، ظرفیت ها افزایش پیدا خواهد کرد.
بنابراین در تمتع نیز تا چند سال آینده ثبت نام جدید نخواهید داشت؟
هیچ برنامه ای برای ثبت نام جدید تمتع نداریم، زیرا اگر از جمعیت 5.1 میلیون نفری زائران هر سال 64 هزار نفر به تمتع بروند برنامه اعزام افرادی که ثبت نام کرده اند حدود 20 سال زمان می برد.
از قیمت های حج تمتع بگویید.
سال گذشته 9 میلیون تومان کف قیمت و 12 میلیون و 700 هزار تومان حداکثر قیمت بود،اما خوشبختانه بحث مسکن را در تمتع امسال برای اولین بار قطعی کردیم به این شکل در سال 93 با کیفیت بهتری خدمات ارائه خواهد شد، چون مسکن خوبی اجاره شده است.
چالش سازمان حج و زیارت در حج تمتع چیست؟
توقع بجای مردم موضوعی است که سازمان حج و زیارت به صورت روزانه با آن روبه روست، آنها سال هاست ثبت نام کرده اند و توقع دارند زودتر به خانه خدا بروند. در بحث حج تمتع ما محدودیت داریم، زیرا ظرفیت را سازمان کنفرانس اسلامی مشخص می کند، در بحث عمره با افزایش ظرفیتی که گرفته ایم، امیدواریم بخشی از انتظار مردم را پاسخگو باشیم. موضوع دیگری که داریم این است که خدمات در کشور دیگری ارائه می شود به همین دلیل آنجا هم تغییر قوانینی اتفاق می افتد. به قول عربستانی ها تعلیمات حج تغییر می کند، ولی امسال از وزیر حج عربستان قول گرفتیم اولین پرواز ما پانزدهم صفر انجام شود. برنامه ریزی ما هم براین اساس انجام شده، اما ممکن است در همین فاصله برنامه های حج عربستان تغییر کند. برای نمونه امکان دارد آنها اعلام کنند از اول ربیع الاول پرواز ها انجام شود در این صورت ما دیگر اختیاری نداریم. ما در سازمان حج و زیارت ملاقات ها را انجام داده و قرارداد ها را قطعی کرده ایم، ولی ممکن است با چنین چالشی نیز روبه رو شویم. ارز هم یکی دیگر از چالش های ماست، امسال واقعا با مساعدت معاون اول رئیس جمهور، ارز حجاج در آخرین لحظات تامین شد، ولی امیدواریم برای آینده در فاصله زمانی مشخصی ارز زائران تامین شود.
طرح یا برنامه ای برای افزایش سود بانکی زائران دارید؟
زائران ما سال هاست در بانک سپرده گذاری کرده اند، اما سود تعلق گرفته به سپرده گذاری آنها خیلی کمتر از تورم است، به همین دلیل حداقل توقع زائر این است که ارز با نرخ مبادلاتی به او پرداخت شود. درباره سود سپرده زائران نیز باید گفت قرارداد بین زائر و بانک بسته شده است، منتها براساس مذاکراتی که با بانک ها داشتیم، می خواهیم خدماتی را برای رفاه زائران از بانک ها بگیریم. این در حالی است که بانک ها نیز محدودیتی برای سود بانکی دارند.
بانک ها چه خدماتی می توانند به زائران بدهند؟
برای نمونه در عتبات اکنون هیچ زیرساختی برای توسعه وجود ندارد، به همین دلیل زائران ما در مرز ها برای چند ساعت معطل می شوند، بانک ها می توانند در این محل سپرده گذاری کرده یا دست کم تسهیلات را پرداخت کنند. افزون بر این یکی از چالش های جدی ما در حج امسال این بود که نمی دانستیم زائران تهران را از فرودگاه مهرآباد یا امام خمینی بفرستیم، زیرا فرودگاه امام خمینی امکانات لازم را نداشت. به همین دلیل طرح ملی بزرگی به نام «ترمینال زیارتی در فرودگاه امام» تعریف شده و می خواهیم نظر بانک ها را جلب کنیم تا با سرمایه گذاری و مشارکت در توسعه فرودگاه امام خمینی به زائران خدمات بدهند. علاوه بر این، بانک ها می توانند در زمینه تدارکات به سازمان حج و زیارت تسهیلات بدهند تا بتوانیم قیمت تمام شده حج و عمره را کاهش دهیم.
امسال در عربستان هیچ زائری به جرم حمل مواد مخدر دستگیر نشد. چطور توانستید آمار دستگیری آنها را در عربستان به صفر برسانید؟
پلیس و رسانه هایی مانند صدا و سیما و روزنامه ها امسال خیلی تاثیر گذار بودند، با نظارت جامع نیروی انتظامی در ایستگاه های پروازی کشورمان اندک زائرانی در این خصوص از ادامه سفر بازماندند، امسال ما کمترین حاشیه ها را داشتیم. به همین دلیل در عربستان هیچ کدام از زائران ما دستگیر نشدند.
امسال عده ای هم به دلیل ویزای جعلی از عربستان به ایران برگردانده شدند،این افراد از چه راهی برای تمتع اقدام کرده بودند؟
ما اطلاعی نداریم این پرواز چطور به عربستان آمد، زیرا ما مسئول مبادی خروجی کشور نیستیم. در این ماجرا ویزا برای 65 نفر صادر شده بود. وقتی این افراد به فرودگاه جده رسیدند، مشخص شد ویزای آنها اعتبار ندارد به همین دلیل با همان پروازی که آمده بودند به کشور بازگردانده شدند. بنابراین به زائران توصیه می کنیم صرفا از طریق خود مجموعه سازمان حج و زیارت برای سفر اقدام کنند. این سازمان برنامه های خود را برای عمره،حج و عتبات اعلام می کند و همه می توانند از آن مطلع شوند.
رابطه سیاسی ایران و عربستان در حج امسال تاثیرگذار بود یا نه؟
واقعیت این است فضای حج امسال بسیار آرام و شاید جزو سال هایی بود که ما کمترین مشکلات را با مجموعه وزارت حج عربستان و مجموعه های دیگر این کشور داشتیم. البته به صورت طبیعی مواردی در بقیع داشتیم که به هرحال بعضی از مجموعه های کشور عربستان حساسیت هایی را نسبت به بعضی از مسائل عبادی ما نشان می دهند. براساس مذاکراتی که با وزیر حج عربستان داشتیم،ایشان گفتند این افراد اشخاصی هستند که سرخود و سلیقه ای عمل می کنند، واقعا هم همین طور بود، زیرا یک روز زائر ما کتاب دعا داشت هیچ کس متعرض او نمی شد، ولی یک روز وقتی کتاب دعای زائر ما را می دیدند برخورد می کردند، اما در مجموع حج بسیار آرامی داشتیم.
محدودیت برای سفر عمره دختران و زنان تنهای زیر 45 سال هنوز باقی است؟
برای تمتع مشکل ندارند چون مستطیع هستند، اما در عمره بحث محرم بودن مطرح است، مسئولان حج عربستان می گویند دختران و زنانی که زیر 45 سال دارند باید حتما محرم داشته باشند. برای رفع این مشکل دستورالعملی را برای اعزام خانم ها با یکی از محارم شان تدوین کرده ایم، که به سازمان حج و زیارت همه استان ها ابلاغ شده است. به این ترتیب این افراد می توانند با محارم خود مانند همسر، برادر، داماد، خواهرزاده و برادرزاده مراسم عمره را بجا آورند.
عمده ترین مشکل سازمان حج و زیارت در حج امسال چه بود؟
تنها مشکلی که می توانیم از آن نام ببریم این بود تجهیزاتی که وزارت حج عربستان برای ایام تشریق داده بود، تجهیزاتی بود که بیش از 40 سال از عمر آنها می گذشت، تجهیزاتی مانند کولرهایی که در منا استفاده شد. امسال موسسه مطوفی حجاج درخصوص همه کشورها در قالب سه قرارداد نگهداری امکانات کولر، آب و نظافت را به سه شرکت متفاوت داده بود. بعضی از این شرکت ها به وظیفه خود بخوبی عمل کردند، برای مثال نظافت منا بهتر از گذشته شده بود، ولی شرکتی که کولرها را در اختیار داشت، بخوبی عمل نکرد تا آنجا که روزنامه های عربستان نیز نوشتند 50 هزار کولری که در منا وجود دارد به دلیل اختلاف بین سه وزارتخانه دچار مشکل شده است، ولی خوشبختانه به دلیل این که ما در عرفات در قراردادی با موسسه مطوفی حجاج برای اولین بار از روشنایی برق،کولر و فریزرهای ایستاده استفاده کردیم توانستیم 2500 کولر را از عرفات به منا منتقل کرده و مشکل زائران را در روز اول حل کنیم.
سهمیه دستگاه های مختلف، حج دانشجویی و جوانان امسال چقدر است؟
میزان سهمیه ها براساس تصمیم شورای عالی حج است که در گذشته اتخاذ شده به این شکل که هیچ دستگاهی بجز خانواده شهدا، ایثارگران، دانشجویان و زوج های جوان سهمیه ندارند. در حج تمتع هیچ سهمیه ای به دانشجویان تعلق نمی گیرد، زیرا بحث استطاعت و مسائل شرعی مطرح است، از طرفی ما نمی توانیم سهمیه زائری را که ثبت نام کرده به شخص دیگری منتقل کنیم، اما برای عمره هر ساله سهمیه ای به دانشجویان تعلق می گیرد. امسال 15 هزار سهمیه به دانشجویان و 2000 سهمیه هم به استادان تعلق گرفته که اعتقاد ما و بعثه مقام معظم رهبری این است که این عمره برای نسل جوان بسیار تاثیر گذار است. برای زوج های جوان نیز 5000 سهمیه در نظر گرفته شده است.
سال گذشته برای تکمیل شدن کاروان های سازمان حج و زیارت چند بار فراخوان داده شد، به همین دلیل ساختار کاروان ها بههم ریخت و برخی زائران دچار مشکل شدند. راهکاری برای تکرار نشدن این مشکل دارید؟
سال گذشته ثبت نام ها با تاخیر انجام شد. امسال وقتی می گوییم هفدهم ربیع الاول ثبت نام شروع می شود، یعنی چهار ماه از سال گذشته زودتر ثبت نام می کنیم به همین دلیل فرصت کافی در اختیار داریم و دیگر ساختار کاروان ها به هم نمی خورد. امیدواریم امسال با مشکلی روبه رو نشویم.
دغدغه ای که شما دارید و می خواهید مردم از آن باخبر شوند، چیست؟
مردم به اطلاعیه هایی که سازمان اعلام می کند، توجه کنند، در واقع بهتر است زائران به سایت سازمان حج و زیارت مراجعه کرده و آخرین تغییرات و اطلاعیه ها را بخوانند. امسال بحث آموزشی را برای عمره و حج داریم چون ثبت نام هم زودتر انجام می شود زائران فرصت خوبی برای آموزش دارند. آنها باید پرسش های خود را با سازمان درمیان بگذارند.
به نظر می رسد خرید افراطی سوغاتی از سوی برخی زائران نیاز به کار فرهنگی دارد. برنامه ای در این خصوص دارید؟
برای این که بتوانیم زائران بیشتری را اعزام کنیم، عمره امسال ده روزه شده به همین دلیل زائر فرصتی برای بازارگردی نخواهد داشت،علاوه براین باید گفت آنچه در عربستان پیدا می شود، با کیفیت بهتری در داخل کشور وجود دارد. البته ما هم باید در مبادی خروجی و ورودی کشور امکاناتی را فراهم می کنیم تا مردم در حد عرف بتوانند سوغاتی لازم خود را تامین کنند. امیدواریم با ساخت ترمینال زیارتی بتوانیم یک مجموعه از فروشگاه های بزرگ را راه اندازی کنیم تا با حذف گمرک زائران بتوانند از آنجا خرید کنند.
با چه چالش هایی در حوزه عتبات عالیات روبه رو هستید؟
روزانه حدود3200 نفر اعزام به عتبات عالیات داریم. در این میان 40 درصد زائران از طریق هوایی به زیارت می روند و 60 درصد نیز از مرز های زمینی مهران، چزابه و شلمچه است. برنامه های ما در سازمان حج و زیارت متمرکز است بر توسعه زیرساخت ها و خدمات رسانی بهتر در شهر کربلا و نجف. اکنون امکانات عراق به دلیل شرایط سیاسی محدود است. هدف ما این است که بتوانیم استقبال زائران کشورمان را پاسخگو باشیم. به همین دلیل با محوریت بخش خصوصی کارهای خوبی در عراق انجام خواهیم داد تا ظرفیت ها را بالاتر ببریم. اکنون ظرفیت جوابگویی همین 3200 نفر در روز است، چون هتل های مناسب دیگری وجود ندارد. باید حمل و نقل زمینی را توسعه بدهیم. ایام عرفه امسال 26 هزار نفر از طریق سازمان مشرف شدند و حدود 50 هزار زائر نیز به صورت آزاد مشرف شده بودند. این در حالی است که براساس تصمیم شورای عالی امنیت ملی، اعزام انفرادی به حج عمره و عتبات ممنوع است، اما در مراسم عرفه و اربعین تعدادی از مشتاقان خودشان برای حضور در عتبات عالیات اقدام می کنند، ما وظیفه خود می دانیم که با این افراد همکاری کنیم.
هزینه سفر به عتبات عالیات اکنون چقدر است؟
هزینه سفر زمینی به عتبات عالیات اکنون حدود 800 هزارتومان و سفر هوایی نیز حدود یک میلیون و 300 هزار تومان است.
و حرف آخر؟
خدا را شکر مراسم حج امسال بسیار موفق بود، چون مطب های شبانه روزی در هر مجموعه داشتیم؛ 40 مطب در منا و 70 مطب نیز در عرفات تشکیل شده بود. امسال کارگروه های خاصی مشکلات را آسیب شناسی کردند؛ شش کارگروه در حوزه حمل و نقل، تغذیه و تدارکات مالی و مسکن کارهای خوبی انجام دادند. به این شکل توانستیم 30 میلیون ریال سعودی صرفه جویی کنیم. علاوه براین خدمات مناسبی هم برای نخستین بار در عرفات ارائه شد که در طول تاریخ حج ایران سابقه نداشت. زائران امسال از روشنایی برق و تجهیزات خنک کننده در عرفات استفاده کردند، سال های قبل چون چادرها برق نداشت وسایل زائران گم می شد و زائران تمایل نداشتند درون چادرها بمانند، اما امسال ما با خواهش زائران را از چادرها خارج کردیم، چرا که تا لحظه آخر آنها در چادرهایشان مشغول خواندن دعا بودند.
گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود
