گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود

بخشی از خبرهای ریز و درشتی که هر روز صفحات حوادث روزنامه‌ها را سیاه کرده و عده زیادی از شهروندان را متعجب می‌کند، در فضای مجازی رقم می‌خورند.

این دست از اخبار به این علت برای افراد قابل توجه است که تحت تاثیر این جرایم، دامنه بیشتری از اعضای خانواده آسیب می‌بینند، برای نمونه به صدها پرونده‌ای می‌توان اشاره کرد که در آن داماد یا عروس‌های قلابی اقدام به کلاهبرداری از خانواده‌ها کرده‌اند یا از پسری نوشت که به‌تازگی ماجرای انتشار عکس‌هایش با چند دختر مانند بمب در فضای مجازی ترکید و در نهایت از سوی پلیس فتا بازداشت شد البته باید به این پرونده‌ها صدها مورد دیگر را نیز اضافه کرد که خانواده‌ها به دلیل ترس از آبرویشان ترجیح داده‌اند بسوزند و بسازند؛ اما لب به شکایت باز نکنند.

سقوط اخلاق در دنیای مجازی

روز گذشته محور نشست خبری سردار کمال هادیان‌فر، رئیس پلیس فتا حول و حوش عوامل تهدید خانواده‌ها در فضای مجازی برگزار شد. هرچند در هشت ماه گذشته 52 درصد جرایم در فضای مجازی به برداشت‌های غیرمجاز از حساب‌های بانکی مربوط بوده، اما باید نگران این بود که دومین جرم در فضای مجازی هتک حیثیت و نشر اکاذیب است که 6/12 درصد تمام جرایم را به خود اختصاص داده است. البته نکته نگران‌کننده‌تر این است که برداشت‌های غیرمجاز از حساب‌های بانکی در هشت ماه امسال 16 درصد و هتک حیثیت و انتشار اکاذیب نیز 92درصد افزایش داشته است.

میانگین سنی مجرمان

مساله دیگری که باید نسبت به آن هشدار داد پایین بودن میانگین سنی مجرمان در فضای مجازی است زیرا براساس گزارش پلیس فتا میانگین سنی مجرمان 23.5 سال است بنابراین با بالا بردن سواد رسانه‌ای خانواده‌ها باید برای ایمن شدن آنها بیشتر تلاش کرد، به همین دلیل مسئولان نظام آموزشی کشور باید رویکرد تازه‌ای را در پیش بگیرند.

دکتر علیرضا حسن‌زاده، مدیر گروه مدیریت فناوری و اطلاعات دانشگاه تربیت مدرس نیز در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: اعضای خانواده باید بدانند در فضای مجازی چه اصولی را رعایت کنند؛ زیرا اگر اخلاق و فرهنگ استفاده از فناوری اطلاعات بین خانواده‌ها گسترش پیدا کند، جرایم سایبری کاهش پیدا می‌کند.

برای رسیدن به این مهم، اعضای خانواده باید یاد بگیرند از فناوری اطلاعات چگونه استفاده کنند. در واقع والدین باید برای بالابردن سواد دیجیتال خود و کودکانشان تلاش کنند.

برای نمونه والدین می‌توانند رایانه را در محلی بگذارند تا کودکان کنار پدر یا مادر خود از آن استفاده کنند.

علاوه براین نظام آموزشی کشور نیز باید کودکان را به شکلی تربیت کند که از فضای مجازی و شبکه اجتماعی برای پیشبرد اهداف مناسب استفاده کنند.

پایش خانواده در فضای مجازی

حسن‌زاده یادآور می‌شود: یکی از اهداف شبکه‌های اجتماعی پایش خانواده‌هاست؛ یعنی صاحبان این شبکه‌ها با تجزیه و تحلیل محتواهایی که افراد تولید می‌کنند، نیاز آنهارا شناخته و برای استفاده از آنها دست به کار می‌شوند. به عبارتی دیگر، آنها پس از کشف نیاز برای مردم، محصول دیگری تولید می‌کنند که برای رسیدن به اهدافشان عرضه می‌شود.

با توجه به نظر مدیر گروه مدیریت فناوری و اطلاعات دانشگاه تربیت مدرس باید خاطرنشان کرد در کشورمان نیز باید پس از فرهنگ‌سازی و رواج استفاده درست از فضای مجازی، نیاز خانواده‌ها مورد توجه قرار گیرد.

کارن خانلری، عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس نیز در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: کاهش جرایم و تخلفات اینترنتی به فرهنگ‌سازی نیاز دارد و کار ساده‌ای نیست، به همین دلیل باید نظام آموزشی کشور در این راستا قدم بردارد.

وی با بیان این که فضای مجازی جنبه‌های مثبت زیادی دارد، یادآور می‌شود: باید برای استفاده از نکات مثبت تلاش کنیم و با برنامه‌ریزی جنبه‌های منفی آن را کاهش دهیم. هرچند پلیس فتا برای مقابله با جرایم اینترنتی تلاش می‌کند، اما مسئولان نیز برای کنترل و کاهش جرایم باید برای فرهنگ‌سازی و بالابردن سواد رسانه‌ای شهروندان سرمایه‌گذاری کنند.

تولید محتوای مناسب

بخشی از دلایل نامناسب بودن فضای مجازی را باید نبود محتوای مناسب برای استفاده خانواده دانست؛ زیرا هرجا برای انتشار آگاهی تلاشی صورت نگیرد، بازار شایعه و رواج اطلاعات غلط گرم می‌شود.

مهدی بوترابی، کارشناس فضای مجازی نیز در گفت‌وگو با جام‌جم عنوان می‌کند: تولید محتوای مناسب می‌تواند مشکل این حوزه را کاهش دهد؛ زیرا بسیاری از سایت‌ها مانند ویکی‌پدیا کاربر محور است و می‌تواند اطلاعاتی ارائه کند که صحت ندارد.

وی تصریح می‌کند: با رشد فناوری و ورود گوشی‌های هوشمند دیگر نمی‌توان مانع استفاده اشخاص شد، به همین دلیل خانواده‌ها در این میان نقش مهم‌تری دارند، چون قادرند دسترسی فرزندان به سرویس‌های مناسب را مدیریت کنند.

به نظر بوترابی، دنیای مجازی نیز مانند دنیای واقعی تهدید‌هایی دارد، به همین دلیل چاره کاهش آمار جرایم در دنیای مجازی این است که کاربردهای صحیح آن آموزش داده شود و این آگاهی را در خانواده‌ها ایجاد شود که انتشار عکس‌های خصوصی یا برخی اطلاعات در دنیای مجازی می‌تواند عواقب ناگواری برایشان داشته باشد.

رازداری، مسئولیت‌پذیری و اخلاق گرا بودن اشخاص این روزها بیشتر از هر زمانی محک زده می‌شود، زیرا تا چند سال پیش که از فناوری‌های امروزی مانند گوشی‌های تلفن همراه مجهز به دوربین خبری نبود، افراد ناآگاه فقط به افشای رازهای دیگران به شکل زبانی بسنده می‌کردند و دست‌کم برخی مکان‌ها مانند بیمارستان‌ها برای بیماران از این لحاظ امن بود، اما با پیشرفت فناوری این روزها افراد بی مسئولیت به امکاناتی برای ثبت این اسرار مجهز شده اند که از آنها می‌توان به عنوان خطری برای سلامت روانی جامعه یاد کرد.

برای نمونه می توان به فیلمی که چند روز پیش از مرحوم مرتضی پاشایی در بیمارستان و بستر بیماری منتشر شد، اشاره کرد یا از فیلمی نوشت که از سوی کادر جراحی یک بیمارستان حین عمل از بیماری بی هوش تهیه و سبب شد کمپینی در این باره تشکیل شود.

نکته اینجاست که در فضای مجازی خیلی ها از روی کنجکاوی هم که شده این فیلم ها را دیده اند و چه بسا که خیلی زود آنها را به فراموشی سپرده باشند، اما باید تاکید کرد قربانیان این فیلم ها سال های زیادی را باید تحت تاثیر افشای اسرار خود سپری کنند.

هرچند مرتضی پاشایی پس از انتشار فیلم فوت کرد، اما بستگان و دوستداران او با دیدن یا حتی مطلع شدن وجود چنین فیلمی، خاطره تلخی را با خود به همراه داشته باشند.

درباره فیلم منتشر شده در اتاق عمل نیز باید یادآور شد با این که چهره بیمار مشخص نیست، اما واقعیت اینجاست که وقتی چنین بیماری بفهمد از او فیلم گرفته شده، آسیب روحی و روانی بیشتری خواهد دید.

هرچند روز گذشته وزیر بهداشت درباره فیلم های بیمارستانی واکنش نشان داد و تاکید کرد از معاون حقوقی وزارتخانه خواسته در این باره لایحه ای تهیه کرده و به مجلس بفرستد، اما باید یادآور شد چنین رفتارهایی در محیط بیمارستان آسیب بیشتری به سلامت جامعه می زند، زیرا می تواند امنیت بیمارستان ها را زیر سوال برده و به این باور که پزشک محرم اسرار بیمار است، خدشه وارد کند.

افزون براین باید هشدار داد که این روزها به دلیل ضعف در برنامه های فرهنگی فضای مجازی پر است از فیلم ها و تصاویری که بدون اجازه از افراد تهیه شده و در بسیاری از آنها حتی شخص آگاه نیست که دوربین حرکات و رفتار او را ضبط می کند.

نگران کننده تر این که رقابت عجیبی بین افراد ناآگاه برای دیدن و انتشار چنین تصاویری شکل گرفته است؛ به همین دلیل مسئولان باید به اهمیت سرمایه گذاری در فعالیت های فرهنگی پی ببرند، زیرا اگر سال 89 وقتی افراد زیادی از صحنه کشته شدن یک فرد ـ حادثه میدان کاج ـ فیلم تهیه کردند این رفتار غیرمسئولانه به عنوان آسیب اجتماعی جدی گرفته می شد، اکنون فیلم های بیمارستانی دغدغه تازه مردم و مسئولان لقب نمی گرفت.

مهدی آیینی – گروه جامعه