بافت این قسمت از بازار آنقدر فرسوده است که باربرهای معمولی با چرخ یا گاری های دستی شان نمی توانند از این کوچه پس کوچه ها عبور کنند، از طرفی مغازه ها و کارگاه های جوراب بافی هم در ساختمان هایی فرسوده دایر شده اند که راه پله هایی غیراستاندارد دارند، این فرسودگی و غیراستاندارد بودن سبب شده مالکان کارگاه ها به کارگران نیرومندی که می توانند بارهای سنگین را جابه جا کنند، نیازمند باشند.
یکی از جوراب باف ها در این باره می گوید: از قدیم ما در این منطقه از بازار مشغول بوده و هستیم، اگر بخواهیم به جای بهتری هم برویم، برایمان صرف نمی کند، چون اجاره ملک بالاست و از طرفی هر شخصی بخواهد کار سفارش بدهد به این قسمت می آید.
به گفته این مالک کارگاه این دلایل سبب شده جوراب باف ها در بافت فرسوده کار کنند و تمایلی برای ترک این منطقه نداشته باشند. از طرفی فعالیت جوراب باف ها در بافت فرسوده سبب شده شغل کاذبی هم برای تعدادی کارگر باربر ایجاد شود؛ کارگرهایی که به واسطه زور بازویی که دارند،به این کار روی آورده اند.
کار دیگری نیست!
مهدی علیزاده، یکی از باربرهای قدیمی این قسمت از بازار است، او که 36 سال دارد، درباره حرفه اش می گوید: البته این کاری که ما انجام می دهیم، شغل نیست؛ چون یک روز هست و روز دیگر نیست. بیشتر مواقع ما در سه راهی بازار کنار یکدیگر می نشینیم تا کاری برایمان پیدا شود.
علیزاده حدود 20 سال است که در بازار آل یاسین کار می کند، به همین دلیل او یکی از باربرهای شناخته شده بازار است و مالکان کارگاه های جوراب بافی هر وقت برای جابه جایی دستگاه های خود به باربر نیاز داشته باشند به سراغ علیزاده می روند.
او ادامه می دهد: دستگاه های جوراب بافی بین 280 تا 500 کیلوگرم وزن دارند و جابه جا کردن آنها کار آسانی نیست و از عهده هر باربری بر نمی آید.
ماجرای دیگری که سبب شده در بازار آل یاسین فقط چهار تا شش نفر بتوانند از عهده جابه جا کردن دستگاه های سنگین جوراب بافی بر بیایند، بافت محل و غیراستاندارد بودن کارگاه هاست.
جابه جایی بار در محلی که رفت و آمد برای عابران معمولی مشکل است و بالا رفتن از پله های فلزی و قدیمی که هیچ اعتمادی به آنها نیست، کار را برای باربرهای این قسمت مشکل تر کرده است.
باربر خوش سابقه
باربر ها در این قسمت از بازار برای خود دو یار کمکی دارند که به آنها در جابه جایی دستگاه های جوراب بافی کمک می کنند.
علیزاده ادامه می دهد: کمکی ها به باربر کمک می کنند تا بار را روی دوش خود بگذارد، علاوه بر این یکی از آنها جلوی باربر حرکت می کند و یکی هم پشت سر او، چون کوچه پس کوچه های اینجا واقعا تنگ است و باید مراقب بود دستگاه به در و دیوار نخورد و آسیب نبیند.
گران بودن دستگاه های جوراب بافی کار را برای باربرهایی مانند مهدی سخت تر می کند، او تاکید می کند: دستگاه ها بین 15 تا 30 میلیون تومان قیمت دارند، اگر باربری آنها را زمین بیندازد کلی به مالک کارگاه ضرر می زند.
باربرها خیلی مراقبند دستگاه ها را زمین نیندازند، زیرا در بازار آل یاسین به باربری که بار خود را زمین انداخته باشد، دیگر کار نمی دهند، مهدی ادامه می دهد: وقتی باربری دستگاهی را زمین بیندازد، اسمش بد می شود؛ یعنی دیگر شخصی به او کار نمی دهد، برای همین باربر باید قید کار کردن در این قسمت از بازار را بزند.
دست کم؛ کمر درد
باربرهایی که وسایل سنگین را جابه جا می کنند، خیلی زود دچار آسیب دیدگی می شوند، کمردرد و بادفتق از مشکلاتی است که بیشتر باربرها با آن دست و پنجه نرم می کنند، علیزاده می گوید: باربرها خیلی زود آسیب می بینند. من چند نفر را می شناسم که به دلیل گشاد شدن رگ های قلبشان خانه نشین شده اند. کمردرد، پادرد و بادفتق هم که مخصوص همه باربرهاست.
به گفته مهدی از زمانی که او مشغول این کار شده یکی از انگشتان دست خود را از دست داده است. علیزاده اضافه می کند: انگشت میانی دست راستم چند سال پیش هنگام جابه جایی بار زیر یک گاوصندق سنگین ماند.
او با خنده اضافه می کند: بعضی وقت ها چای شیرینم را با همین انگشتم هم می زنم چون دیگر حسی ندارد!
علیزاده چند سال پیش از طریق یکی از دوستانش با این کار آشنا شد، او در جستجوی کار از اردبیل به تهران آمد، اما وقتی نتوانست شغل مناسبی پیدا کند، ناچار کار باربری در بازار آل یاسین را انتخاب کرد. مهدی چند سال به عنوان نیروی کمکی در کنار دیگر باربرها کار کرد تا سرانجام توانست اعتماد صاحبان کارگاه های جوراب بافی را جلب کرده و برای خودش کار کند.
مهدی ادامه می دهد: این کار واقعا سخت است چون وقتی دستگاه را برداشتی تا رسیدن به مقصد نمی توانی آن را زمین بگذاری اگر هم بخواهی آن را زمین بیندازی روی پای خودت می افتد.
به گفته علیزاده سخت ترین قسمت کار آنها بالا رفتن از پله های غیراستاندارد کارگاه های جوراب بافی است، چون پله ها آنقدر کوچک هستند که بعضی وقت ها دستگاه در راه پله گیر می کند، او می گوید: یک بار در راه پله ای حدود نیم ساعت گیر افتادم، دستگاه گیر کرده بود نه می توانستم آن را زمین بگذارم نه می شد به راه ادامه داد، شرایط سختی بود تا این که سرانجام به کمک چند بار بر دیگر توانستیم دستگاه را آزاد کنیم.
باربری شبانه
علیزاده در این مدتی که در بازار آل یاسین مشغول به کار بوده خاطرات زیادی از کارش دارد، او یکی از خواندنی ترین های آن را برایمان تعریف می کند: یکبار مردی به سراغم آمد و گفت می خواهد دستگاهی را به زیرزمین خانه ای مسکونی منتقل کند، اما چون ممکن است همسایه ها او را ببینند باید این کار را شبانه انجام بدهد.
به این ترتیب صاحب دستگاه با علیزاده قرار می گذارد که شبانه و پنهانی این کار را انجام دهند. مهدی ادامه می دهد: به همراه برادرم ساعت 12 نیمه شب دستگاه را به محلی که صاحب کارگاه گفته بود بردیم، اما جلوی کوچه یک خودروی پراید پارک شده بود که راه ما را بند آورده بود. شرایط بدی بود، چون نه می شد به دنبال صاحب ماشین گشت نه می شد بی خیال کار شد.
به گفته علیزاده آن شب او و برادرش تصمیم عجیبی گرفتند؛ آنها خودروی پراید را جابه جا کردند تا راهشان باز شود. آقای باربر ادامه می دهد: مجبور شدیم با برادرم پراید را به آن طرف جوی آبی که آنجا بود منتقل کنیم، برای این کار دو نفرمان یک بار جلوی پراید را بلند کردیم و یک بار هم عقب خودرو را.
اما مهدی و برادرش بعد از جابه جا کردن دستگاه جوراب بافی دوباره مجبور شدند خودروی پراید را به جای اولش برگردانند، او در این باره می گوید: وقتی دستگاه جوراب بافی را به زیرزمین منتقل کرده و داشتیم برمی گشتیم دیدیم چند نفر دور پراید جمع شده اند، مرد جوانی داشت برای همسرش توضیح می داد: من خودرو را آن طرف جوی آب پارک کردم نمی دانم چطور به این طرف آمده اینجا پلی روی جوی آب نیست که من به آن طرف بروم.
علیزاده و برادرش وقتی این صحنه را دیدند، تصمیم گرفتند خودروی پراید را به جای اولش برگردانند، او اضافه می کند: نمی توانستیم به آنها بگوییم کار ما بوده از طرفی هم نمی شد کمکشان نکنیم برای همین دوباره به کمک برادرم پراید را به جای اولش برگرداندیم، فکر کنم آنها متوجه ماجرا شدند، ولی به روی ما نیاوردند.
مهدی در این مدتی که دربازار آل یاسین کار کرده خاطرات زیادی دارد،او ادامه می دهد: چند وقت پیش هم دستگاهی را به یک مجتمع تجاری در خیابان جمهوری منتقل کردیم، صاحب دستگاه می گفت شما فقط دستگاه را تا ورودی پاساژ و جلوی آسانسور بیاورید، بقیه راه را با آسانسور می بریم، اما وقتی ما دستگاه را در آسانسور گذاشیم، آسانسور به جای این که بالا برود پایین رفت، به همین دلیل ناچار شدیم دستگاه را تا طبقه چهارم پاساژ بالا ببریم.
البته آقای باربر از زور بازوی خود برای کمک به مردم هم استفاده می کند،او ادعا می کند تا به حال صدها خودروی خراب را هل داده و چند اتومبیل دیگر را که در جوی خیابان گیر کرده بودند درآورده است، مهدی می گوید: یک بار هم وقتی داشتم به اردبیل می رفتم متوجه شدم یک خودروی پیکان پنچر شده ولی راننده جک نداشت تا لاستیک خودرو را عوض کند، به همین دلیل برای چند دقیقه عقب ماشین را بلند کردم تا مرد راننده لاسیتک خودرو را عوض کند.
روزی حلال می چسبد
هرچند کار باربر های این قسمت از بازار تهران سخت است، اما همگی آنها معتقدند چون پول حلال در می آورند خستگی کار از تنشان بیرون می رود، آنها دوست دارند مسئولان فکری به حالشان بکنند و حداقل با پرداخت کمی از سهم بیمه آنها را کمک کنند، علیزاده می گوید: این روزها بازار کار ما هم تعریفی ندارد، الان حدود دو روز است که کار نکرده ام، اما باز هم خدا را شکر همین که پول حلال درمی آوریم کافی است. باور کنید بعضی وقت ها از سنگینی بار پله های کارگاه ها زیر پایمان می شکند یا پایمان در کوچه پس کوچه های خاکی اینجا فرو می رود. باربرهای این قسمت بازار با صاحبان دستگاه ها بیشتر به صورت توافقی کار می کنند، مالکان دستگاه ها هم چون از سختی کار آنها باخبرند هوای آنها را دارند، برای نمونه آنها اگر دستگاهی به وزن 400 کیلوگرم را به طبقه چهارم ساختمانی ببرند حدود 130 هزار تومان دستمزد می گیرند، البته این دستمزد برای باربر و دو نیروی کمکی اوست. باربرها برای این که راحت تر بتوانند دستگاه ها را جابه جا کنند از کوله های مخصوصی استفاده می کنند، این کوله ها شبیه وسیله ای است که کولبرها در مناطق کوهستانی از آن استفاده می کنند، علیزاده ادامه می دهد: ما این کوله ها را تا مدتی قبل در تهران می خریدیم، اما الان باید آنها را سفارش بدهیم تا از بانه به قیمت صد هزار تومان برایمان بیاورند، چون دستگاه هایی که ما جابه جا می کنیم سنگین است، این کوله ها را برای ما سفارشی می سازند. آقای باربر 117 کیلوگرم وزن دارد، او می گوید به دلیل کار سختی که دارد، غذای زیادی هم می خورد. علیزاده ادامه می دهد: بیشتر برای ناهار به مغازه دیزی فروشی بازار می روم، صاحب آنجا هم که از کار و بار من با خبر است به من غذای بیشتری می دهد، خلاصه اینجا همه هوای ما را دارند، البته ماهم با آنها خوب رفتار می کنیم.
گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود
در دو ماه گذشته آنقدر خبرهای بد در حوزه محیط زیست خوانده و نوشته‌ام که باورش برایم سخت است، خبرهای تلخی که این روزها مرا به یاد این شعر اکبر اکسیر می‌اندازد «با اجازه محیط زیست، دریا دریا دکل می‌کاریم، ماهی‌ها به‌جهنم…».
