گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود

شرایط باغ‌وحش‌های کشور به گونه‌ای است که برخی کارشناسان این حوزه به آنها لقب قتلگاه حیوانات داده‌اند، زیرا روزی نیست که خبر مرگ گونه‌های جانوری یا بیماری آنها خبرساز نشود؛ برای نمونه در چند ماه اخیر بیماری، قفس‌های غیراستاندارد و نبود کارشناس و تجهیزات مانند گلوله و دارت بیهوشی در این مراکز زمینه آسیب دیدن گونه‌های جانوری را فراهم آورده است.

در روزگاری که بهترین باغ وحش های کشور چنین شرایطی دارند، روز گذشته مدیرعامل پارک ارم با اشاره به این که هم اکنون شیر ایرانی در کشور وجود ندارد، گفته قرار است تا پایان تابستان تفاهم نامه ای امضا شود که براساس آن، شیر ایرانی بعد از ۱۲۰ سال وارد کشور شود.

در این که اضافه شدن گونه های جانوری به باغ وحش های کشور اتفاق خوشایندی است، هیچ شکی نیست، اما باید شرایط نیز برای نگهداری از آنها فراهم باشد، زیرا این روزها گونه های جانوری بیشتر باغ وحش ها از حداقل ها نیز برخوردار نیستند، به همین دلیل باغ وحش های کشورمان تاکنون نتوانسته اند در ایفای نقش خود در جامعه موفق عمل کنند.

این در حالی است که در کشورهای پیشرفته، باغ وحش ها به پارک وحش بدل شده و مراکزی هستند برای آموزش، پژوهش، سرگرمی و آشتی دادن مردم با حیات وحش.

درواقع این مراکز آن قدر اصولی ساخته شده اند که در جهت اهداف و نیازهای جامعه قرار گرفته اند.

نکته اینجاست که ماجرا در کشورمان کاملا برعکس است، چون شرایط نگهداری حیوانات به گونه ای است که بازدیدکنندگان بعد از خروج از این مراکز، اندک علاقه خود را به حیات وحش و محیط زیست از دست می دهند.

برای نمونه افراد مشغول در این مراکز، اطلاع درستی از کار خود و گونه های جانوری ندارند تا آنجا که با دادن اطلاعات غلط به بازدیدکنندگان، زمینه ترس و تنفر از گونه های جانوری را در آنها به وجود می آورند.

یکی از مسائلی که به این ماجرا دامن زده، نظارت ضعیف سازمان حفاظت محیط زیست بر این مراکز است.

برای نمونه روز گذشته رئیس اداره ساماندهی و هماهنگی امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست با اسفبار خواندن وضع نگهداری حیوانات در برخی باغ وحش های کشور، به ایرنا گفته در سراسر کشور 70 باغ وحش، باغ پرندگان و مراکز نگهداری حیوانات وجود دارد که در این میان فقط 37 مرکز دارای مجوز فعالیت است.

این در حالی است که خرداد سال گذشته رئیس وقت اداره ساماندهی و هماهنگی اداره کل حفاظت و مدیریت شکار و صید به ایسنا گفته بود حدود 700 مرکز نگهداری و باغ وحش در کشور وجود دارد.

با این حساب می توان گفت مسئولان آمار دقیقی از این مراکز و نحوه مدیریت آنها ندارند؛ به همین دلیل بهتر است تا سر و سامان گرفتن این مراکز، ورود گونه های جدید به کشور کمی حساب شده تر از قبل انجام شده و هدف مسئولان بهبود کیفی این مراکز باشد، نه بهبود کمی آنها.

مهدی آیینی – گروه جامعه

اولین بار اسفند سال گذشته بود که دوربین های مداربسته دراین منطقه تصویر این پلنگ را هنگام عبور و رد شدن از عرض جاده به تصویر کشیدند.

روز گذشته نیز رییس سازمان حفاظت محیط زیست شهرستان مهدیشهر درباره جدیدترین تصاویر منتشرشده از پلنگ گفته، برای چندمین بار است که تصاویر این پلنگ از سوی دوربین های مدار بسته منطقه حفاظت شده پرور ثبت می شود.

آخرین تصاویر منتشر شده از پلنگ در منطقه پرور بخوبی نشان می دهد این گربه سان به آرامی در انتظار فرصت مناسبی است تا از عرض جاده عبور کند.

این تصاویر علاوه بر به تصویر کشیدن پلنگ و تخریب زیستگاهش، گواهی است بر این که در این منطقه کمترین تلاشی برای کم کردن خطر تصادف گونه های جانوری با خودرو های عبوری نشده، برای نمونه در این جاده خبری از زیرگذر مخصوص جانوران، تابلوهای هشداردهنده و سرعتگیر نیست، به همین دلیل خبر مرگ گونه های جانوری مانند پلنگ که برای تامین نیازهایی مانند پیدا کردن غذا و جفت یابی مجبور به آمدورفت در زیستگاه خود هستند، در ایران بیشتر از دیگر کشورها منتشر می شود؛ بر اساس آمارهای سازمان حفاظت محیط زیست می توان گفت تصادفات جاده ای درچند سال اخیر دلیل 70 درصد مرگ و میر گونه های جانوری بوده است.

برای نمونه در یک سال گذشته دست کم چهار قلاده پلنگ در خرم آباد، جاده پارک ملی گلستان و گچساران به دلیل تصادف تلف شده اند. در شرایطی که ساخت و سازهای بدون ارزیابی زیست محیطی زیستگاه های گونه های جانوری را تخریب کرده باید از مسئولان خواست به وظیفه خود عمل کرده و دست کم برای کم کردن خطراتی مانند تصادف گونه های جانوری با خودرو ها از مقام حرف جلوتر رفته و قدم های جدی تری بردارند.

مهدی آیینی – گروه جامعه

آبان ماه سال گذشته بود که در همین صفحه از شبان عاشقی برایتان نوشتیم که به معنای واقعی طرفدار محیط‌ زیست و حیات وحش است؛ آن‌قدر که بهتر است برخی افرادی که سنگ محیط زیست را به سینه می‌زنند، او را الگوی خود قرار دهند.

زمستان سال 91 بود که 44 راس از بز و گوسفندان رمه نوروز حیدری به دلیل حمله پلنگ، پراکنده شدن در کوهستان و سقوط از صخره تلف شدند، اما او با این که مسلح بود به خود اجازه نداد به سمت بزرگ ترین گربه سان کشور شلیک کند.

ماه ها از این ماجرا می گذرد، در این مدت خیلی ها تلاش کردند به بهانه های مختلف کار نوروز را زیر سوال ببرند، اما نتوانستند. به همین دلیل ماجرای جبران خسارت این جوان لرستانی هرازگاهی مطرح می شد.

کار به جایی رسید که یک شرکت خصوصی قبول کرد خسارت او را جبران کند. به این ترتیب نوروز به مشهد دعوت شد و آنجا در مراسمی از او قدردانی و خسارتش را جبران کردند.

این درحالی است که دیروز خبر رسید سازمان حفاظت محیط زیست نیز خسارت او را که برابر با 11 میلیون تومان است، آماده پرداخت کرده، اما نوروز زمانی که برای گرفتن خسارتش به سازمان حفاظت محیط زیست لرستان رفت، بار دیگر همه را غافلگیر کرد.

نوروز از پولی که حق واقعی او بود گذشت و چک خسارتش را نگرفت با این امید که مسئولان از محیط زیست و حیات وحش منطقه ای که او در آن زندگی می کند حفاظت کنند.

نوروز در منطقه شکار ممنوع هشتاد پهلو زندگی می کند؛ جایی که زیستگاه سمندر لرستانی، ماهی کور و گربه سانانی مانند پلنگ است.

نکته اینجاست که برخلاف ارزش زیست محیطی این منطقه تاکنون شورای عالی محیط زیست اقدامی برای این که این منطقه جزو مناطق چهارگانه محیط زیست کشور شود، نکرده است؛ به همین دلیل باید همراه با نوروز از رییس جمهور که رییس این شورا نیز محسوب می شود، درخواست کرد هرچه زودتر برای این منطقه تصمیم گیری کند تا بتوان دراین منطقه پاسگاه محیط بانی به نام نوروز حیدری ساخت و بیش از پیش از منطقه و گونه های جانوری آن نگهداری کرد.

مهدی آیینی – گروه جامعه

طرفداری از محیط ‌زیست در زبان کار ساده‌ای است،زیرا زمان عمل که می‌رسد همه شمشیرهایشان را برای محیط‌زیست از رو می‌بندند.برای نمونه در روزگاری که توسعه ناپایدار و اجرای طرح های بدون گزارش زیست محیطی بلای جان منابع طبیعی کشور شده، دیروز خبر رسید که مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش برنامه هایی برای توسعه جزایر فارور بزرگ و کوچک دارد.

او گفته قصد دارد فارور کوچک را به دیزنی لند تبدیل کرده و مجوز ساخت چند هتل پنج ستاره نیز برای سرمایه گذاران علاقه مند به این کار صادر کند.

نکته اینجاست این برنامه ها نه تنها سبب رونق و آبادانی این جزایر نخواهد شد، بلکه اندک ذخایر زیست محیطی این منطقه را نیز با چالش روبه رو خواهد کرد، زیرا این محل تنها زیستگاه آهوی کوهی در کشور است و علاوه بر آن ده ها پرنده و پستاندار دیگر مانند عقاب ماهیگیر، چکاوک کاکلی، خارپشت و مار جعفری نیز دراین جزیره زندگی می کنند که با شروع ساخت و ساز دراین منطقه باید شاهد منقرض شدن برخی از این گونه ها بود.

نکته اینجاست که در شرایطی که بیشتر شهربازی های کشور غیراستاندارد است و هر چند وقت یک بار خبر مرگ کودکان در شهربازی ها به گوش می رسد باید از مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش پرسید احداث دیزنی لند در جنوب کشور و در منطقه ای که کمتر کسی امکان سفر به آنجا دارد چه گرهی از کار مردم باز می کند؟ برای چه گروهی منفعت خواهد داشت؟ افزون بر این وی از مجوز ساخت هتل های پنج ستاره سخن به میان آورده، هتل هایی که باید گفت گذر کمتر ایرانی به آنها خواهد افتاد، برای نمونه شرایط اقتصادی سبب شد در تعطیلات نوروزی امسال کمتر از 5 درصد از مسافران ترجیح بدهند در هتل ها اقامت کنند.

از این گذشته باید تاکید کرد ماجرایی که سبب شده شرایط زیست محیطی جزایر جنوبی کشور سیر نزولی داشته باشد، این است که این جزایر جزو مناطق آزاد کشور بوده و خود را مستقل می دانند.

هرچند در این مناطق کارشناسان محیط زیست وابسته به مناطق آزاد وجود دارند، اما فعالیت آنها آن طور که باید و شاید نتوانسته مانع آسیب دیدن محیط زیست منطقه شود، به نظر می رسد برای رفع این مشکل نیاز است که رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور به دنبال مستقر کردن واحدهای زیست محیطی وابسته به سازمان حفاظت محیط زیست کشور در این مناطق باشد تا تمام مسائل زیست محیطی در این مناطق مطابق با قوانینی که در دیگر نقاط کشور حاکم است، مدیریت شود و به منابع طبیعی کشور که به همه ایرانیان و نسل های آینده تعلق دارد بیش از این آسیب وارد نشود.

مهدی آیینی – گروه جامعه

این شرایط سبب شده این روزها رسانه ها بیشتر از قبل به این نکات واکنش نشان داده و در این باره اطلاع رسانی کنند.

این ماجرا سبب شده برخی ​ انسان ها در رفتار خود تجدیدنظر کرده و برای حفظ محیط زیست بیشتر از پیش تلاش کنند؛ اما نکته اینجاست که دوستدار واقعی محیط زیست شدن کار سختی نیست، زیرا اصلاح برخی ​ رفتارهایی که هر فرد در طول روز انجام می دهد و ممکن است به چشم ​ نیاید، می تواند در حفظ محیط زیست تاثیر زیادی بگذارد؛ برای نمونه اگر هر شخص هنگام خرید از سوپرمارکت مانند پدر و مادربزرگ ها از زنبیل استفاده کند از حجم زباله های پلاستیکی که تجزیه شدن آنها حداقل به 300 سال زمان نیاز دارد کاسته می شود یا چنانچه در مصرف کاغذ صرفه جویی کنیم درختان کمتری برای تبدیل شدن به کاغذ قطع می شوند، زیرا برای تولید هر تن کاغذ باید 15 درخت تنومند را قطع کرد.

نکته دیگری که می توان به آن اشاره کرد، صرفه جویی در مصرف آب است، زیرا سطح آب های زیرزمینی در کشورمان بسیار پایین رفته و سفره های آب زیرزمینی زیادی تاکنون خشک شده است.

نباید فراموش کرد که این معضل رابطه مستقیمی با سرانه مصرف آب در کشور دارد، چون هر ایرانی در شبانه روز حدود 250 لیتر آب مصرف می کند، متاسفانه در برخی مناطق وضع وخیم تر است و سرانه مصرف آب به 400 لیتر در روز می رسد؛ این درحالی است که متوسط جهانی سرانه آب 130 لیتر در شبانه روز است.

افزون بر این باید نسبت به رفتار دوگانه برخی اشخاص نیز در قبال محیط زیست هشدار داد، زیرا خیلی ها ادعا می کنند طرفدار محیط زیست هستند.

این افراد در جمع های مختلف، ساعت ها درباره وضع نامناسب محیط زیست کشور سخنرانی کرده و دیگران را نصیحت می کنند، اما نکته اینجاست که ادعا های آنها در حد حرف باقی مانده و هیچ وقت از رفتار و اعمال آنها نمی توان فهمید که این افراد اندکی دغدغه محیط زیستی دارند.

باید گفت این افراد خسارت بیشتری به محیط زیست وارد می کنند، زیرا این افراد با رفتار نامناسب خود سبب می شوند، قبح رفتار های ضدمحیط زیستی از بین رفته و افراد بیشتری نسبت به تخریب محیط زیست بی تفاوت شوند.

مهدی آیینی – گروه جامعه

سود خرید و فروش حیوانات وحشی سرسام‌آور است؛ آنقدر که بعد از قاچاق اسلحه و موادمخدر از آن به عنوان سومین تجارت پرسود غیرقانونی دنیا یاد می‌شود. شرایط محیط‌زیستی کشورمان نیز سبب شده خیلی‌ها به آسانی در این زمینه فعالیت کنند، زیرا نظارت جدی و قوانین بازدارنده‌ای در این باره وجود ندارد.

برای نمونه 17 میلیون هکتار منطقه حفاظت شده کشور را فقط 2617 محیط بان پوشش می دهند که تجهیزات مناسبی نیز در اختیار ندارند، افزون بر این، قوانین بازدارنده ای نیز در این زمینه وجود ندارد. به عنوان مثال می توان به حکم دادگاه متهمان کشتار خرس های سمیرم اشاره کرد که به اعتقاد فعالان حقوق حیوانات، اصلا مناسب نبود.

همه این شرایط سبب شده سودجوها در کشور حاشیه امنی احساس کرده و از هر فرصتی برای تجارت گونه های جانوری و اعضای آنها استفاده کنند.

این در حالی است که زنده گیری نوزادان وحوش هر سال در فصل بهار در کشورمان رنگ و بوی جدی تری به خود می گیرد؛ زیرا نوزادان بیشتر گونه های جانوری این روزها به دنیا می آیند و به علت این که قدرت دفاع از خود را نداشته یا نمی توانند براحتی بگریزند، طعمه برخی افراد سودجو می شوند.

این افراد که متاسفانه تعدادشان کم نیست دو گروه هستند؛ عده ای با زنده گیری نوزادان حیات وحش به دنبال کسب درآمدند و گروه دیگر را نیز اشخاص خودخواهی تشکیل می دهند که حیوانات را خریده و نگهداری می کنند.

نکته اینجاست که چنانچه این افراد بهترین شرایط ممکن را هم برای نگهداری این گونه های جانوری فراهم بیاورند، باز هم سبب آسیب زدن به آنها و محیط زیست کشور می شوند، زیرا اگر نوزادان حیات وحش برای مدتی حتی کوتاه در خارج از محل طبیعی زندگی خود نگهداری شوند، دیگر قادر به زندگی در طبیعت نخواهند بود.

برای نمونه روز گذشته ماموران یگان محیط زیست گلستان، بره آهویی را از انباری خانه یکی از اهالی استان گلستان کشف کردند که شرایط نگهداری و تغذیه نامناسب سبب رشد غیرعادی شاخ و سم دست و پای بره آهو شده بود.

نکته اینجاست که این حیوان به دلیل خودخواهی انسان باید بقیه عمر خود را با تحمل مشکلات جسمی در اسارت سپری کند. این در حالی است که باید یادآور شد مادر این بره آهو نیز دیر یا زود دچار آسیب خواهد شد، زیرا شیر باقیمانده در پستان جاندار مادر تخلیه نشده در نتیجه بتدریج عفونت و بیماری حیوان را از پا درمی آورد.

مهدی آیینی – گروه جامعه