استفاده از آفتکشهای خانگی میتواند سلامت شما و محیط زیست را تضمین کند
این روزها کلماتی مثل «ارگانیک» و «محصولات سالم» از کلمات پرتکرار مکالمات روزمره ما شده اند. چون همه می دانند مصرف سموم علیه آفات و بیماری ها آن قدر بالا گرفته که کمتر محصولی را می توان عاری از آنها دانست. متاسفانه سال به سال مصرف سموم نیز رو به افزایش است و این خود باعث مقاومت آفات شده و نسل به نسل قوی تر می شوند حتی. آمار نشان می دهد ۵۰۰ نوع حشره آفت نسبت به یک یا چند سم آفت کش مقاومت نشان داده اند. علاوه بر این مصرف سموم عوارض دیگری هم دارد. مثلا آلودگی محیط زیست به مواد شیمایی ماندگار، آلودگی آب و منابع غذایی دام ها، آلودگی آب های زیر زمینی، طغیان کردن جمعیت حشرات به دلیل نابود کردن دشمنان طبیعی شان و انتقال باقیمانده سموم به مصرف کننده نهایی که ما هستیم.
پرمصرف و کم مصرف های کشور
«میزان مصرف سالانه سموم دفع آفات کشاورزی در ایران حدود ۲۴۰۰۰ تن است که از این میزان حشرهکشها، قارچکشها و علفکشها به ترتیب از میزان بالای مصرف برخوردار است. استان گیلان دارای بالاترین میزان مصرف و استان سیستان و بلوچستان دارای کمترین میزان مصرف هستند.»
اثرات مصرف مواد شیمیایی در محصولات کشاورزی
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی هر سال در کشورهای در حال توسعه سه میلیون نفر در اثر آفت کشهای شیمیایی مسموم میشوند. از این تعداد ۲۲ هزار نفر جان خود را از دست میدهند، ۵۳۷ هزار نفر دچار بیماریهای مزمن میشوند و ۷۳ هزار نفر به بیماریهای کشندهای مثل سرطان مبتلا میشوند. بیماریهای پوستی دومین رتبه بیماریهای معمول مربوط به مشاغل مرتبط با سموم است. همچنین دلیل طعم نامناسب بعضی میوه جات و سبزیجات باقی ماندن سموم و کودهای شیمیایی در آنهاست. چون با افزایش مصرف این مواد شیمیایی، آنتی اکسیدانها کاهش یافته و این محصولات بدون طعم شده و ارزش غذایی شان پایین میآید. تحقیقات نشان داده بین افزایش مصرف این مواد و ابتلا به بسیاری از بیماریها از جمله سرطان رابطه مستقیمی وجود دارد. حالا راه حل چیست؟ استفاده از روشهای سازگار با محیط زیست.
روش های سازگار با محیط زیست
این روش ها را به دو دسته می توان تقسیم کرد:
۱ـ مبارزه بیولوژیک: در این روش از حشراتی که به طور طبیعی در طبیعت وجود دارند برای کنترل آفات استفاده میشود. مثلا کفشدوزکها به طور طبیعی شتهها را شکار میکنند. در سالهای اخیر به دلیل مصرف بی رویه سموم این حشرات شکارگر طبیعی جمعیتشان رو به کاهش است. بنابراین با پرورش آنها در محیط های تحقیقاتی و آزمایشگاهی و رها سازی شان در طبیعت میتوان باعث کاهش مصرف سموم شد.
۲- استفاده از نسل جدیدی از آفت کشها به نام آفت کشهای گیاهی: گیاهان به طور طبیعی دارای ترکیباتی هستند که میتوانند به عنوان حشره کش طبیعی مورد استفاده قرار گیرند. کشور ما هم که دارای تنوع گیاهی زیادی است، خاستگاه بسیاری از این گیاهان آفت کش است. جالب است بدانید در بسیاری از کشورهای دنیا اقدام به کشت این گیاهان و استخراج و مصرف مستقیم عصاره آنها جهت مبارزه با آفات میکنند.
ویژگی آفت کش های گیاهی
۱ـ برای انسان و سایر موجودات زنده بی خطر هستند و محیط زیست را آلوده نمیکنند.
۲- به صورت انتخابی عمل میکنند. یعنی فقط آفت را از بین میبرند و کاری به دیگر حشرات مثل شکارگرهای طبیعی که مفید هستند، ندارند.
۳- دوره کارنس ندارند. چون در هنگام مصرف سموم شیمیایی، باید یک دوره زمانی کوتاه یا بلند بسته به نوع سم طی شود تا اثر بقایای سم در محصول کشاورزی از بین برود. ولی در آفت کشهای گیاهی این محدودیت وجود ندارد.
۴- از نظر اقتصادی مقرون به صرفه هستند.
اصول استفاده از آفت کش های گیاهی
با استفاده از موادی که در منزل دارید میتوانید آفت کش بسازید. دقت داشته باشید آفت کشهای طبیعی هم میتوانند به بعضی موجودات آسیب بزنند. پس لازم است موقع استفاده از آنها نکات زیر را رعایت کنید.
۱ـ بهترین زمان استفاده ساعت خنک روز (صبح یا عصر) است. استفاده در ساعات گرم به گیاه آسیب میزند.
۲- اول بر روی قسمتی از برگ آفت کش را امتحان کنید. اگر بعد از ۲۴ ساعت به گیاه آسیبی نزد، بر روی تمام سطح آلوده استفاده کنید.
۳- فکر نکنید هر چه بیشتر آفت کش بزنید اثر بهتری دارد. به مقدار مورد نیاز استفاده کنید.
۴- فقط بر روی آلوده اسپری کنید.
۵- سعی کنید موقع استفاده دست و چشمتان را محافظت کنید.
۶- انتظار نداشته باشید این حشره کشها به سرعت مواد شیمیایی اثر بگذارند. اما بعد از استفاده خیالتان بابت سلامت خودتان و محیط زیست راحت است.
۷- بهتر است آنها را به صورت تازه تازه درست کنید. اما هر مقدار از حشره کش را تهیه کردید در یک ظرف شیشهای بریزید و روی آن را برچسب بزنید.
نمونه هایی از آفت کش های ارگانیک خانگی و طرز تهیه آنها
حشره کش فلفلی
در یک مخلوط کن ۲ عدد فلفل قرمز، یک پیاز بزرگ ،یک بوته سیر و کمی آب بریزید تا یک مخلوط خمیری به دست آید. بعد یک گالن آب روی آن بریزید و بگذارید یک روز در این حالت باقی بماند. بعد از گذشت این مدت آن را از صافی عبور دهید. حشره کش به دست آمده قابل استفاده برای گلهای رز، آزالیا و سبزیجات است. همچنین میتوانید درهمان حالت خمیری گلولههایی را در خاک گلدان یا باغچه قرار دهید تا آفات را از بین ببرد.
حشره کش پرتقالی
یک پرتقال را پوست بکنید. دو فنجان آب جوش روی آن بریزید و بگذارید چند ساعت بماند. بعدآن را صاف کنید. به این محلول چند قطره صابون مایع اضافه کنید و برای دفع آفات استفاده کنید. این حشره کش برای اسپری در لانه مورچه هم مناسب است.
حشره کش ریواسی
نیم کیلو برگ ریواس را با چهار لیوان آب به مدت ۲۰ دقیقه بجوشانید. بعد از اینکه سرد شد از صافی بگذرانید و در یک ظرف شیشه ای بریزید. چند قطره صابون مایع یا مایع ظرفشویی به آن اضافه کنید و برای انواع حشرات استفاده کنید.
نمونه هایی از آفت کش های ارگانیک موجود در بازار
پالیزین
• معروفترین حشره کش گیاهی پالیزین یا بیوژل است که مخلوطی از صابونهای غلیظ، روغنهای گیاهی، عصاره اکالیپتوس و نعنا صمغهای گیاهی و … است.
• از آن برای مبارزه با آفاتی مثل شته، سفید بالکها، مگسها و کنهها استفاده میشود هم برای شستوشوی درختان موجود در پارکها و فضای سبز.
• این صابون میتواند چربی، دوده و گرد و غبار سطح برگها را از بین ببرد و تا دو هفته مؤثر است.
• این حشره کش دوره کارنس بسیار کمی دارد و آلوده کننده محیط زیست نیست و پس از نابودی آفات هیچ اثر سمی بر روی گیاه سمپاشی شده باقی نمیگذارد.
• این صابون یک ژل غلیظ خوشبو است که باید در آب گرم حل شود. حلالیت آن در آب سرد کند است.
• مقدار مصرف آن را طبق دستور المعل درج شده بر روی آن رعایت کنید.
• این آفت کش یک آفت کش تماسی است یعنی باید محلول ژل طوری روی آفت پاشیده شود که تمام بدن آن را پوشش دهد.
• توصیه میشود محلول بیوژل با غلظت توصیه شده فنی، به مدت سه بار و با فاصله سه روز یک بار تکرار شود تا آفت به طور کامل کنترل شود.
• اگر در مزعه میخواهید پالیزین را مصرف کنید میتوانید آن را همراه کودهای شیمیایی استفاده کنید تا ضمن صرفه جویی در هزینه و زمان باعث افزایش کارایی در اثر پوشش کامل برگ باشد.
گارلیکول
- این حشره کش حاوی عصاره سیر، روغنهای گیاهی و سایر مواد غلظت دهنده است.
- برای دفع آفاتی مثل کنه، مگس سفید، سن و … موثر است.
- این حشره کش هم مثل پالیزین دوره کارنس بسیار کمی دارد و آلوده کننده محیط زیست نیست و پس از نابودی آفات هیچ اثر سمی بر روی گیاه سمپاشی شده باقی نمیگذارد.
- شکل ظاهری آن یک مایع غلیظ سبز رنگ با بوی سیر است.
- توصیه میشود این محلول سه نوبت و با فاصله زمانی ۴-۳ روز یک بار تکرار شود.
کالیبان
- یک نوع قارچ کش است که برای از بین بردن سفیدکها استفاده میشود.
- پودر سبز رنگی است که به راحتی در آب حل میشود.
- مواد تشکیل دهنده آن نمکهای پتاسیم، گیاهان دارویی و ترکیبات معدنی است.
- چون دارای ترکیبات قلیایی است موقع مصرف حتما از دستکش استفاده کنید.
- به خاطر به کاربردن گیاهان دارویی در ساختف برای انسان و سایر موجودات زنده و محیط زیست بی خطر است.
زینب خزایی