گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود

گونه‌های جانوری کشورمان حال و روز خوبی ندارند، از یک سو شکارچیان غیرمجاز عرصه را بر آنها تنگ کرده‌اند و از سوی دیگر قوانینی که برای حمایت از آنها تعریف شده، قدیمی است و نیاز به بازنگری دارد.

برای نمونه حدود چهار ماه از زمانی که رئیس سازمان محیط زیست کشور مانع قربانی کردن گوسفند در مراسم استقبالش در اراک شد، می گذرد.

آن زمان ابتکار وقتی متوجه شد مسئولان این شهر قصد دارند برای خوشامدگویی از او گوسفندی را قربانی کنند، مانع این کار شد.

این حرکت نمادین رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از چشم رسانه ها پنهان نماند و خیلی ها او را تحسین کردند، هرچند از این اقدام روزها می گذرد، اما دوشنبه گذشته نیز مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست استان قزوین هنگام خوش آمدگویی به معصومه ابتکار دست به حرکت نمادین دیگری زدند که می توان از آن به عنوان نتیجه اقدام رئیس سازمان حفاظت محیط زیست یاد کرد، ماجرا از این قرار است که وقتی او در سفرش به قزوین به دهکده طبیعت و بوستان باراجین رفت، مسئولان به جای قربانی کردن گوسفند، چند پرنده (سره) را از قفس آزاد کردند.

این کار نیز مانند جلوگیری از ذبح گوسفند خیلی ها را در فضای مجازی به تحسین وا داشت به همین دلیل باید به مسئولان سازمان محیط زیست کشور پیشنهاد داد که با فرهنگ سازی و تلاش برای تنظیم بخشنامه ای از سوی دولت می توانند کاشت درخت یا آزاد کردن برخی پرنده های وحشی را که از قاچاقچیان حیوانات کشف و ضبط می شود، جایگزین ذبح حیوانات کنند.

افزون بر این سازمان حفاظت محیط زیست می تواند مقدماتی را فراهم کند که آزاد کردن برخی پرندگان یا کاشت درخت نیز در مراسم جشن ازدواج جوانانی که به دور از تشریفات، زندگی مشترکشان را آغاز می کنند، صورت گیرد تا به این شکل خانواده ها از لزوم حفظ حیات وحش آگاه شده و به برگزاری ازدواج آسان نیز تشویق شوند.

هفت روباه، هفت دم بریده و هفت لاشه غرق در خون؛ شرح صحنه دردآوری است که افرادی که نمی‌توان نامشان را حتی شکارچی گذاشت آن را به تصویر کشیده‌اند. مشخص نیست چند روز طول کشیده تا آنها همه روباه‌ها را صید کنند، اما معلوم است که آنها در یک لحظه لوله‌های اسلحه خود را به سمتشان نشانه رفته و بعد از بریدن دم آنها لاشه‌های ‌غرق درخون و سلاخی شده روباه‌ها را کنار جاده پشت سر هم قطار کردند.معلوم نیست این حرکت غیرانسانی با چه هدفی دنبال شده، زیرا برخی از اهالی کمشچه اصفهان صبح دوشنبه این صحنه دردآور را به تماشا نشستند و حالا منتظرند مسئولان درباره دلیل این حادثه توضیح بدهند.

لب به خنده باز نمی‌کرد، سعی می‌کرد حرف نزند، تا آنجا که می‌توانست با سرو گردن منظورش را بیان می‌کرد یا این‌که سرش را پایین می‌انداخت و خیلی خلاصه و سریع چند جمله‌ای را به زبان می‌آورد.

بيابان را سراسر غم گرفته؛آهو با همه توان می‌دود تا جانش را نجات دهد، اما این بار شکارچی جانوری از جنس خودش نیست و اسلحه‌ای هم او را نشانه نرفته تا با دویدن بتواند خود را نجات دهد. این بار آهو گرفتار معرکه‌ای شده که برایش حکم جدالی نابرابر را دارد، هر لحظه صدای غرش موتورسیکلت بیشتر از قبل سکوت بیابان را شکسته ودر گوش آهو می‌نشیند.آهو با سرعت باد می دود، اما فردی که حتی نمی توان نامش را شکارچی گذاشت، هر لحظه بیشتر از قبل به سرعت موتورش می افزاید. کار به جایی می رسد که موتورسوار همپای آهو در بیابان حرکت می کند، اما آهو هر لحظه توانش را از دست می دهد، ولی موتور سوار دیوانه وار در بیابانی که خبری از محیط بان یا پلیس در آن نیست با خیال راحت موتورش را می راند.

این تعقیب و گریز خیلی زمان نمی برد؛ پس از چند دقیقه نفس آهو بند می آید و بر اثر خستگی زیاد پیکر نیمه جانش تسلیم نبردی نابرابر می شود. این شیوه حیوان​کشی روش جدیدی نیست، بلکه مدت هاست برخی از بومیان فرصت طلب مناطق کویری یا آنهایی که در حاشیه پارک های ملی یا پناهگاه های حیات وحش زندگی می کنند از آن برای کشتن جانوران استفاده می کنند.

به این شکل که آنها با استفاده از خودرو یا موتورسیکلت هایی که معمولا به عنوان اماراتی شناخته می شوند، در دشت ها و بیابان ها حیوانات را تعقیب کرده تا آنجا که به دلیل تعقیب زیاد حیوان از نفس می افتد یا با نزدیک شدن به آن با زنجیر یا شیء دیگر به سر حیوان ضربه زده تا زمینگیرش کنند.

متاسفانه به دلیل کمبود محیط بان و نبود مدیریت درست در این حوزه بسیاری از فرصت طلبانی که به این شکل جان گونه های حیات وحش را می گیرند، هیچ وقت مجازات نمی شوند، مگر این که اتفاقی گرفتار قانون شوند.

برای نمونه در تازه ترین اتفاق ماموران پاسگاه انتظامی صالح آباد دامغان پس از مشکوک شدن به سرنشینان یک پراید آن را متوقف کرده وپس از بازرسی صندوق عقب خودرو، آهوی نیمه جانی را پیدا کردند.

سرنشینان خودرو ابتدا به ماموران گفتند با آهو تصادف کرده و قصد دارند، آن را به مرکز دامپزشکی منتقل کنند، اما دروغ آنها خیلی زود فاش شد، زیرا روی بدن نیمه جان آهو آثاری از جراحت وجود نداشت، آنجا بود که ماموران پرده از راز متخلفان برداشتند.

متاسفانه ماموران دیر متوجه این عمل غیرانسانی سرنشینان پراید شدند، چون آهو دقایقی بعد از انتقال به اداره حفاظت محیط زیست دامغان تلف شد.

نتیجه کالبدشکافی آهو بداقبال هم تاکید کرد که پاره شدن طحال و پر شدن ریه هایش از خون به دلیل دویدن زیاد، عامل مرگش بوده است. این بار اول و آخر نیست که گونه های جانوری قربانی ناآگاهی برخی افراد و بازدارنده نبودن قوانین می شوند.

برای تکرار نشدن چنین موضوعاتی باید سازمان حفاظت محیط زیست در مناطقی که این جرایم رخ می دهد، دست به کار فرهنگی زده و با شناخت مشکلات اقتصادی و اجتماعی بومیان منطقه از دیگر دستگاه ها برای رفع آنها کمک بگیرد. افزون بر این، با بازنگری در قوانین نیز می توان مانع تکرار چنین حوادثی شد.

مهدي آييني/گروه جامعه

مهدی آیینی

با کثیفی، غیراستاندارد بودن، شیوع بیماری مشمشه، پشه میاز، نبود غذای مناسب و نگهبان آگاه بسازید، اما از باغ وحش‌ها فرار نکنید. این کمترین توصیه ای است که می توان به گونه های جانوری باغ وحش ها که تا این لحظه زنده مانده اند، کرد؛ زیرا اجل به گوزنی که چند روز پیش از باغ وحش ارومیه فرار کرد، فرصت نداد که این پیام را برای دوستانش به ارث بگذارد.

به این شکل که روز گذشته ایسنا خبر داد، ماموران یگان حفاظت پارک ملی دریاچه ارومیه هنگام گشت زنی و کنترل سواحل دریاچه ارومیه در محدوده «توپراق قلعه» لاشه بی جان این گوزن را پیدا کردند.

البته این بار اول و آخری نیست که گونه های جانوری قربانی غیراستاندارد بودن 700 باغ وحش و مرکز نگهداری حیوانات کشور می شوند.

برای نمونه می توان به ماجرای شیرهای پارک ارم اشاره کرد که دستور مرگشان به دلیل مبتلا شدن به بیماری مشمشه صادر شد یا ماجرای شیر بد اقبال پارک بعثت دزفول را یادآور شد که قربانی فضای کوچک باغ وحش و نبود گلوله و دارت بیهوشی این مرکز شد البته باید به این موارد چند مرگ مشکوک و بیماری حیوانات را اضافه کرد که در باغ وحش ها اتفاق افتاد و هیچ وقت رسانه ای نشدند.

این درحالی است که متاسفانه خارج از باغ وحش ها نیز محیط امنی برای گونه های جانوری نیست، زیرا روزی نیست که کشتار آنها به دست شکارچی های غیرمجاز خبرساز نشود.

افزون براین تخریب، ساخت و ساز جاده و احداث معدن در زیستگاه های حیات وحش سبب شده تعداد زیادی از آنها هر سال در اثر تصادف با خودرو جانشان را از دست بدهند. به همین دلیل باید از مسئولان خواست برای حفظ اندک باقیمانده گونه های جانوری اراده بیشتری از خود نشان دهند یا دست کم با حمایت از بخش خصوصی و پرداخت وام های کم بهره راه را برای جایگزین شدن پارک های حیات وحش به جای باغ وحش های غیراستاندارد هموار کنند.

بی‌دلیل نیست که اصطلاحی مانند «مرگ همیشه برای همسایه است»، بین ایرانی‌ها رایج شده، زیرا مرور علل مرگ و میر در کشور بیانگر این حقیقت است که منشأ مرگ بیش از 150 هزار نفر در کشور فشارخون، قند و کلسترل بالا، سیگار، قلیان، تغذیه ناسالم، چاقی و کم‌تحرکی است.

برای نمونه با توجه به آمار منتشر شده از سوی سازمان ثبت احوال، سال گذشته بیماری های قلبی و عروقی به عنوان دلیل مرگ حدود 123 هزار نفر در شناسنامه های باطل شده آنها ثبت شد.

این در حالی است که این افراد حداقل می توانستند با پرهیز از این هفت عامل خطرساز و شناخته شده دست به خودکشی تدریجی نزنند، چون این روزها با توجه به اطلاع رسانی رسانه ها کمتر شخصی را می توان پیدا کرد که از خطرات این هفت عامل بی خبر باشد.

به نظر می رسد آنچه سبب شده هر سال خیلی ها آگاهانه دست به خودکشی تدریجی بزنند سهل انگاری و طرز فکر اشتباه آنها و کم کاری برخی از سازمان های مسئول در این حوزه است. برای نمونه برخی ها تصور می کنند همیشه از خطر دور هستند و اتفاق های ناگوار فقط برای دیگران رخ می دهد.

در این میان نمی توان همه گناه را به پای شهروندان و طرز فکر آنها گذاشت، زیرا با این که مدل سازی انجام شده از سوی وزارت بهداشت گواه این است که تا سال 1404 حدود 70 درصد بار بیماری کشور را بیماری های غیرواگیر تشکیل می دهد، در این وزارتخانه اراده ای قوی برای کاهش این آمار دیده نمی شود، زیرا مشاور معاون بهداشت و رئیس واحد بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت دراین باره به ایسنا گفته است: ساختارها و منابع موجود پاسخگوی نیازهای بیماری های غیرواگیر در کشور نیست واکنون ساختار مشخصی دراین باره در وزارت بهداشت وجود ندارد.

افزون براین اختیارات و منابع بخش بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت نیز به اندازه بیماری های واگیر شفاف نیست.

نبود واحدی برای نیازسنجی و ثبت بیماری ها نیز یکی دیگر از ضعف های مدیریت بیماری های غیرواگیر در کشور است، زیرا اکنون پرداختن به بیماری های غیرواگیر سلیقه ای انجام می شود.

این در حالی است که منطق حکم می کند این بیماری ها باید براساس عوامل خطر و بار بیماری در واحدی مشخص اولویت بندی و بررسی شود بنابراین با توجه به نقش عوامل فرهنگی و نبود سیاست های پیشگیرانه در این حوزه مسئولان باید با سرمایه گذاری در بخش فرهنگی، طرز فکر برخی از شهروندان را تغییر داده و از خسارتی که بیماری های غیرواگیر به سرمایه های انسانی کشور وارد می کند، کم کنند.

مهدي آييني/گروه جامعه

پرستارها بیمار را برای رفتن به اتاق عمل آماده می‌کنند، بعد از انجام آزمایش‌های اولیه، بیمار لباس یک‌دست آبی مخصوص اتاق عمل را به تن کرده و به همراه یک پرستار و بهیار روانه اتاق عمل می‌شود. هر چند همراهان او سعی در دلگرم کردنش دارند و مدام یادآور می شوند که جراحی او ساده است و جای نگرانی نیست، اما محیط بیمارستان و دیدن اتاق عمل کار خودش را کرده و استرس بیمار بیش از قبل شده است.

بیمار از همه جا بی خبر هنوز روی تخت بیمارستان دراز نکشیده که شوک دیگری بر او وارد می شود، زیرا پزشک با جملاتی حال روحی او را وخیم تر می کند، آقای پزشک از او سراغ حق مطبش را می گیرد؛ حق مطب همان مبلغی است که بیماران آن را به عنوان زیرمیزی می شناسند. این که اکنون شرایط سبب شده پزشکان و بیماران بر سر مبلغی به عنوان زیرمیزی یا حق مطب به توافق برسند، موضوع این نوشته نیست زیرا پزشکان در این خصوص دلایل خود را دارند و می گویند تعرفه های مشخص شده برای آنها واقعی نیست، اما این نکته که پزشکی در اتاق عمل به جای پرسیدن حال بیمارش و آرام کردن او، سراغ زیرمیزی خود را می گیرد، جای تامل دارد و آب پاکی را روی دست آنهایی می ریزد که ادعا می کنند اخلاق برای اکثر پزشکان هنوز در اولویت قرار دارد.

بگذارید به اتاق عمل برگردیم، جایی که وقتی پزشک مطمئن می شود حق مطب او نزد همراه بیمار محفوظ است، عمل جراحی خود را شروع می کند، اما داستان به همین جا ختم نمی شود، زیرا وقتی بیمار به هوش می آید متوجه می شود، پزشک او رفتاری مشابه با همسرش داشته است، به این شکل که بعد از عمل همسر بیمار را از طریق بلندگوی بیمارستان فراخوانده و همراه از همه جا بی خبر بیمار هم به خیال این که برای بیمارش اتفاق ناگواری افتاده است، بسرعت خودش را به اتاقی در کنار اتاق عمل بیمارستان رسانده و آنجا تازه متوجه می شود که پزشک فقط برای گرفتن زیرمیزی او را خواسته است.

اگر تصور می کنید رفتارهای ناپسند آقای پزشک به همین چند مورد ختم می شود، اشتباه کرده اید، زیرا او بعد از جراحی برای این که بیمار را مجبور کند که دوباره به مطب او برگردد و حق ویزیت پرداخت کند، گواهی مرخصی استعلاجی بیمار را در بیمارستان صادر نکرده و از او می خواهد هفته دیگر برای گرفتن برگه به مطبش مراجعه کند.

هر چند که نمی توان منکر حضور پزشکان بااخلاق در کشورمان شد، اما نکته اینجاست که تعداد پزشکانی که پول برایشان بیشتر از سلامتی بیمار اهمیت دارد، در حال افزایش است؛ شاید یکی از دلایل آن برخورد ضعیف مسئولان درباره رواج زیرمیزی گرفتن از سوی پزشکان باشد که سبب شده حالا کار به جایی برسد که برخی از پزشکان در اتاق عمل هم به دنبال گرفتن زیرمیزی باشند. به نظر می رسد اگر هرچه زودتر چاره ای برای این معضل اندیشیده نشود، اخلاق پزشکی بیش از پیش به فراموشی سپرده شود.