گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود

در تعريف مرتع به زبان ساده مي توان گفت زمين هايي که پوشش گياهي طبيعي و خودرو دارد؛ با توجه به اين تعريف بيشتر از 52 درصد از سطح کشورمان يعني حدود 84 ميليون و 746هزار و 972 هکتار را مراتع تشکيل مي دهد. جالب است بدانيد که اين مناطق رويشگاه بيش از 7000 گونه گياهي است.
شرايط اقليمي کشورمان و بهره برداري بدون برنامه سبب شده آسيب زيادي به مراتع کشور وارد شود تا آنجا که اکنون فقط 8.5 درصد (حدود هفت ميليون و 175 هزار هکتار) از کل مراتع کشورمان را مي توان مراتع متراکم ناميد که با توجه به تعريف مرتع متراکم، تاج پوششي حدود 50 درصد دارند. افزون براين مراتع کم تراکم که تاج پوششي حدود 5 تا 25 درصد دارند، حدود دوسوم از مراتع کشور را به خود اختصاص داده اند.
اين درحالي است که بايد تاکيد کرد اهميت مراتع فقط تامين علوفه نيست، چون براساس تحقيقات بين المللي انجام شده ارزش هر هکتار مرتع سالانه حدود 232 دلار تخمين زده مي شود که 25 درصد از اين ارزش گذاري با توجه به تامين علوفه و 75 درصد آن نيز با توجه به فوايد زيست محيطي مانند جلوگيري از فرسايش خاک و حفظ ذخاير ژنتيکي گونه هاي جانوري و گياهي است.
افزون براين بايد تاکيد کرد مواد اوليه محصولات دارويي و صنعتي زيادي نيز از مراتع تامين مي شود، اما نکته اينجاست که برخلاف اهميت و نقش مرتع در شرايط زيست محيطي و اقتصادي در کشورمان توجه ويژه اي به آن نشده است و سالانه بخش وسيعي از اين اراضي به دليل سهل انگاري و نبود برنامه ريزي از بين مي رود. براي نمونه نبود مديريت صحيح در اراضي ملي سبب شده تا بهره برداراني مانند دامداران تهديدي براي مراتع محسوب شوند، زيرا دام مازاد بر ظرفيت و چراي زود هنگام سبب از بين رفتن مراتع کشور شده است.
درباره آمار دام در کشور نيز مي توان گفت بيش از 83 ميليون واحد دامي از مراتع کشور استفاده مي کنند، براساس تعريف واحد دامي در کشورمان يک راس گوسفند با وزني 50 کيلوگرم يک واحد دامي است يا يک راس گاو بومي، پنج واحد دامي يا يک نفر شتر، هفت واحد دامي در نظر گرفته مي شود.
مراتع کشور فقط توان تامين علوفه براي 37 ميليون واحد دامي را آن هم براي مدت هفت ماه دارد، اما براساس آمارهاي منتشر شده اکنون 2.2 برابر ظرفيت مجاز از مراتع کشور بهره برداري مي شود. نکته اينجاست که فعاليت دامداري زماني مناسب و اقتصادي است که هر خانوار حدود 560 هکتار مرتع با 230 واحد دامي در اختيار داشته باشد، جالب است بدانيد که در کشورمان هر خانوار حدود 92 هکتار مرتع با 90 واحد دامي دارد.
اين درحالي است که نبايد فراموش کرد امرار معاش حدود 916 هزار خانوار روستايي و عشايري نيز به مراتع وابسته است، افزون بر چراي دام اين افراد براي کسب درآمد مراتع را به زمين کشاورزي تبديل کرده يا براي تامين سوخت خود بوته کني مي کنند. اين درحالي است که به گفته مديرکل دفتر فني حفاظت و حمايت سازمان جنگل ها سالانه 200ميليون بوته از پوشش گياهي کشور حذف مي شود.
به همين دليل به نظر مي رسد مسئولان کشور بايد برنامه هاي جامعي را براي کاهش وابستگي اين خانوارها نسبت به مراتع در نظر بگيرند، براي نمونه مي توان علوفه ارزان قيمت در اختيار آنها گذاشت و سوخت فسيلي مورد نياز آنها را تامين کرد.