گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود

حيات وحش به سيبل شکارچيان غير مجاز بدل شده و اين روزها زندگي شان بيش از پيش تهديد مي شود،چون دسترسي به سلاح شکاري آن قدر آسان است که اشخاص ناآگاه نيز مي توانند در زماني کوتاه و با مبلغي اندک، سلاح بخرند و با خشاب پر به جنگ محيط زيست و حافظان آن بروند. اين شرايط، وقتي در کنار مسائلي مانند کمبود محيط بانان و تجهيزات آنها قرار مي گيرد، بستري فراهم مي کند که در آن، انواع گونه هاي جانوري حتي در مناطق چهارگانه محيط زيست مجالي براي زيستن پيدا نمي کنند. اين شرايط سبب شده سازمان حفاظت محيط زيست به فکر آموزش شکارچيان بيفتد، اما نبايد فراموش کرد بسياري از اتفاقات تلخي که دراين عرصه رقم مي خورد، از سوي افرادي است که شکارچي نيستند و نمي توان با آنها از آموزش حرف زد.
حدود يک ماه از فصل بهار سپري شده فصلي که در آن شاهد زاد و ولد گونه هاي جانوري هستيم و به اين خاطر، براساس قوانين شکار گونه هاي جانوري بومي و مهاجر در آن ممنوع شده. با اين حال سلاخي گونه هاي جانوري آبستن دراين فصل خبرساز مي شود.
به نظر مي رسد، اين اتفاق به اين دليل رقم مي خورد که افراد ناآگاه نيز امکان تهيه سلاح دارند، افرادي که کمتر اطلاعي از طبيعت و حيات وحش ندارند. به همين خاطر مرگ محيط زيست سرعت بيشتري به خود گرفته است. با اين حال، سازمان حفاظت محيط زيست تصميم گرفته با همکاري فدراسيون تيراندازي اقدام به آموزش شکارچيان کند تا آنها اطلاعات بيشتري نسبت به اهميت حفظ محيط زيست به دست بياورند. دراين ميان برخي کارشناسان معتقدند، افرادي که خود را شکارچي مي دانند دست کم از قواعد و قوانيني پيروي مي کنند اما محيط زيست و حيات وحش کشور بيشترين آسيب را از شکارچيان غير مجاز مي بيند افرادي که از روي ناآگاهي کمر به تخريب و مرگ محيط زيست بسته اند.

    تفاهم نامه اي براي آموزش
هنوز نهايي نشده، اما قرار است تا چند روز ديگر سازمان حفاظت محيط زيست با فدراسيون تيراندازي تفاهم نامه اي منعقد کندکه براساس آن، شکارچيان براي گرفتن پروانه شکار ناچار به حضور در کلاس هاي آموزشي شوند.
ﻋﻠﯽ ﺗﯿﻤﻮري، ﻣﺪﯾﺮﮐﻞ دﻓﺘﺮ ﺻﯿﺪ و ﺷﮑﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻔﺎظﺖ محيط زيست دراين باره به جام جم مي گويد:تفاهم نامه هنوز منعقد نشده، اما آنچه هدف ماست، اين است که بتوانيم در سراسر کشور علاقه مندان شکار و صاحبان اسلحه هاي شکاري را وادار کنيم قبل از تهيه دفترچه شکار، آگاهي لازم و ابتدايي از حيات وحش کشور به دست بياورند. در اين دوره هاي آموزشي، افراد با حقوق محيط زيست در ايران، امور بين الملل و کنوانسيون هاي مربوط به حيات وحش و محيط زيست آشنا مي شوند. به اين ترتيب، شکارچيان متوجه خواهند شد کدام گونه جانوري در خطر انقراض قرار دارد يا آنها مجازند چه گونه هايي را شکار کنند . علاوه براين، افراد با حضور در اين کلاس هاي آموزشي از وضع زيستگاه ها و مناطق چهارگانه محيط زيست نيز باخبر خواهند شد. ﺗﯿﻤﻮري يادآور مي شود: براساس اين تفاهم نامه با استفاده از امکانات فدراسيون تيراندازي در استان هاي مختلف کشور و کمک گرفتن از سازمان هاي مردم نهاد و پتانسيل هاي دانشکده محيط زيست، دوره هاي آموزشي مناسبي براي شکارچيان برگزار مي شود.

به اين ترتيب، سازمان حفاظت محيط زيست تدبيري انديشيده که فقط شکارچياني که در اين دوره آموزشي شرکت کنند، دفترچه شکار بگيرند. بايد يادآور شد، شکارچيان با گرفتن دفترچه شکار اجازه شکار را ندارند، زيرا فقط زماني که سازمان حفاظت محيط زيست مجوز شکار صادر کند، افراد مي توانند دست به شکار بزنند. ﻣﺪﯾﺮﮐﻞ دﻓﺘﺮ ﺻﯿﺪ و ﺷﮑﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻔﺎظﺖ محيط زيست عنوان مي کند: افراد با دفترچه شکار فقط مي توانند سهميه فشنگ تهيه کنند و براي شکار بايد از سازمان مجوز بگيرند .

    آموزش، چاره کار
کارشناسان محيط زيست معتقدند، با استفاده از آموزش مي توان آمار شکار مجاز و غير مجاز را کاهش داد، زيرا تا زماني که افراد بدرستي از اهميت و نقش گونه هاي جانوري آگاه نشوند، حمايت از آنها را در اولويت برنامه هاي خود قرار نمي دهند.
براي نمونه بايد براي افراد مشخص شود که گونه اي مانند پلنگ يا يوزپلنگ چقدر در حفظ اکوسيستم مفيد است و اکنون با حذف اين گونه ها که در راس هرم جانوري قرار دارند، جمعيت گونه هايي مانند کل و بز در زيستگاه ها کاهش پيدا کرده اند زيرا گونه هايي مانند پلنگ يا گرگ با شکار گونه هاي ضعيف سبب مي شوند گونه هاي قوي باقي بمانند، اما حذف گوشتخواراني نظير پلنگ در زيستگاه ها سبب شده بيماري هايي مانند طاعون نشخوارکنندگان کوچک اين روزها در بيشتر زيستگاه ها منجر به مرگ تعداد زيادي از گونه هاي جانوري شود. هوشنگ ضيايي،کارشناس حيات وحش و استاد دانشگاه نيز دراين باره به جام جم مي گويد: براي بهبود شرايط، بايد قبل از صدور مجوز يا پروانه شکار از افرادي که قصد شکار دارند، آزمون گرفته شود تا مشخص شود آنها چقدر از قوانين صيد و شکار يا از شرايط گونه هاي جانوري اطلاع دارند، زيرا خيلي از آنهايي که سلاح به دست گرفته اند، اطلاعات لازم را ندارند. آنها براحتي اسلحه تهيه کرده اند، اما نحوه کار با آن را بلد نيستند. افزون براين، بايد يادآور شد ناآگاهي از نحوه کار با سلاح شکاري و در دسترس بودن آن، سبب آسيب ديدن مستقيم انسان ها نيز مي شود، چون بار ها در صفحه حوادث روزنامه ها داستان تلخ مرگ افراد به شکل تصادفي يا قتل آنها با استفاده از سلاح شکاري روايت شده. دليل بيشتر اين حوادث نيز ناآگاهي، تصميم عجولانه و در دسترس بودن سلاح شکاري است.

    جوامع محلي ديده شوند
به نظر برخي کارشناسان، در اين ميان، براي کاهش آسيب به حيات وحش و کاستن از حضور شکارچيان غيرمجاز در زيستگاه ها و مناطق حفاظت شده کشور بايد از توانايي جوامع محلي بيشترين بهره را برد، زيرا در شرايطي که يگان حفاظت سازمان حفاظت محيط زيست از کمبود نيرو رنج مي برد و قوانين دراين حوزه بدرستي اجرا نمي شوند، آموزش و استفاده از نيروي جوامع محلي مي تواند بسياري از نقاط ضعف را پوشش دهد.
ضيايي دراين باره مي گويد: براي حفظ حيات وحش بايد مشارکت جوامع بومي را جلب کرد، به اين شکل که آنها در منافعي که از طريق حفظ حيات وحش به دست مي آيد سهيم شوند، زيرا تازماني که آنها احساس منفعت نکنند براي حفظ حيات وحش تلاش نخواهند کرد. به همين خاطر، بايد آنها را در درآمدي که از طريق فروش پروانه هاي شکار به دست مي آيد سهيم کرد، چون به اين شکل آنها مانند محيط بانان عمل خواهند کرد و نخواهند گذاشت شکارچيان غير مجاز دست به شکار بزنند. علاوه بر اين، گروهي ديگر از کارشناسان معتقدند، قانونگذاران بايد قوانين بازدارنده تري تصويب کنند و دستگاه قضا نيز بهتر است براي قانون شکنان دراين عرصه احکام مناسب تري صادر کند. اين در حالي است که بايد از مسئولان خواست آموزش حفظ محيط زيست و حيات وحش را به شکارچيان يا گروه هاي خاصي از جامعه محدود نکنند، زيرا با توجه به اين که در کتاب هاي درسي کودکان و نوجوانان کمتر به محيط زيست پرداخته مي شود، بايد از هر فرصتي براي بالابردن آگاهي زيست محيطي شهروندان بهره برد.

شکارچیان زیادی اسلحه‌های خود را برق انداخته و صیادان بی‌شماری نیز دامگاه‌هایشان را آماده می‌کنند چون فصل مهاجرت پرندگان مهاجر به کشورمان آغاز شده، فصلی که همیشه با کشتار پرندگان مهاجر همراه بوده است.

بيابان را سراسر غم گرفته؛آهو با همه توان می‌دود تا جانش را نجات دهد، اما این بار شکارچی جانوری از جنس خودش نیست و اسلحه‌ای هم او را نشانه نرفته تا با دویدن بتواند خود را نجات دهد. این بار آهو گرفتار معرکه‌ای شده که برایش حکم جدالی نابرابر را دارد، هر لحظه صدای غرش موتورسیکلت بیشتر از قبل سکوت بیابان را شکسته ودر گوش آهو می‌نشیند.آهو با سرعت باد می دود، اما فردی که حتی نمی توان نامش را شکارچی گذاشت، هر لحظه بیشتر از قبل به سرعت موتورش می افزاید. کار به جایی می رسد که موتورسوار همپای آهو در بیابان حرکت می کند، اما آهو هر لحظه توانش را از دست می دهد، ولی موتور سوار دیوانه وار در بیابانی که خبری از محیط بان یا پلیس در آن نیست با خیال راحت موتورش را می راند.

این تعقیب و گریز خیلی زمان نمی برد؛ پس از چند دقیقه نفس آهو بند می آید و بر اثر خستگی زیاد پیکر نیمه جانش تسلیم نبردی نابرابر می شود. این شیوه حیوان​کشی روش جدیدی نیست، بلکه مدت هاست برخی از بومیان فرصت طلب مناطق کویری یا آنهایی که در حاشیه پارک های ملی یا پناهگاه های حیات وحش زندگی می کنند از آن برای کشتن جانوران استفاده می کنند.

به این شکل که آنها با استفاده از خودرو یا موتورسیکلت هایی که معمولا به عنوان اماراتی شناخته می شوند، در دشت ها و بیابان ها حیوانات را تعقیب کرده تا آنجا که به دلیل تعقیب زیاد حیوان از نفس می افتد یا با نزدیک شدن به آن با زنجیر یا شیء دیگر به سر حیوان ضربه زده تا زمینگیرش کنند.

متاسفانه به دلیل کمبود محیط بان و نبود مدیریت درست در این حوزه بسیاری از فرصت طلبانی که به این شکل جان گونه های حیات وحش را می گیرند، هیچ وقت مجازات نمی شوند، مگر این که اتفاقی گرفتار قانون شوند.

برای نمونه در تازه ترین اتفاق ماموران پاسگاه انتظامی صالح آباد دامغان پس از مشکوک شدن به سرنشینان یک پراید آن را متوقف کرده وپس از بازرسی صندوق عقب خودرو، آهوی نیمه جانی را پیدا کردند.

سرنشینان خودرو ابتدا به ماموران گفتند با آهو تصادف کرده و قصد دارند، آن را به مرکز دامپزشکی منتقل کنند، اما دروغ آنها خیلی زود فاش شد، زیرا روی بدن نیمه جان آهو آثاری از جراحت وجود نداشت، آنجا بود که ماموران پرده از راز متخلفان برداشتند.

متاسفانه ماموران دیر متوجه این عمل غیرانسانی سرنشینان پراید شدند، چون آهو دقایقی بعد از انتقال به اداره حفاظت محیط زیست دامغان تلف شد.

نتیجه کالبدشکافی آهو بداقبال هم تاکید کرد که پاره شدن طحال و پر شدن ریه هایش از خون به دلیل دویدن زیاد، عامل مرگش بوده است. این بار اول و آخر نیست که گونه های جانوری قربانی ناآگاهی برخی افراد و بازدارنده نبودن قوانین می شوند.

برای تکرار نشدن چنین موضوعاتی باید سازمان حفاظت محیط زیست در مناطقی که این جرایم رخ می دهد، دست به کار فرهنگی زده و با شناخت مشکلات اقتصادی و اجتماعی بومیان منطقه از دیگر دستگاه ها برای رفع آنها کمک بگیرد. افزون بر این، با بازنگری در قوانین نیز می توان مانع تکرار چنین حوادثی شد.

مهدي آييني/گروه جامعه