گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود

زهرا نوع پرست، مدیر کل دفتر توانپزشکی سازمان بهزیستی کشور در گفت وگو با جام جم اظهار می کند: سال گذشته از 13 هزار و 500 دانشجوی معلول که تحت پوشش بهزیستی بودند، 2691 نفر آنها اختلال شنوایی داشتند. این آمار سه سال قبل حدود 1900 نفر بود، بنابراین می توان گفت توانبخشی و توجه خانواده باعث تقویت این افراد شده است.

توجه به غربالگری

مشکل اصلی افرادی که از اختلال شنوایی رنج می برند، این است که والدین به موقع از اختلال آنها باخبر نشده اند، زیرا درمان اختلالات شنوایی در دوره کودکی به ویژه نوزادی و شیرخوارگی بهتر به نتیجه می رسد.

مدیر کل دفتر توانپزشکی سازمان بهزیستی کشور تاکید می کند: از خانواده ها می خواهیم پس از تولد کودکشان تصور نکنند کودک مشکل ندارد. آنها باید برنامه غربالگری را جدی بگیرند، چون شایع ترین نقیصه بدو تولد شنوایی است و میزان شیوع این اختلال 2 در 1000 نوزاد متولد شده است. بنابراین اگر خانواده ها به موقع در جریان قرار نگیرند، علاوه بر آسیب دیدن شخص، هزینه های زیادی به جامعه تحمیل می شود. غربالگری شنوایی یکی از خدماتی است که سازمان بهزیستی ارائه می دهد و در بدو تولد نوزادان در تمام استان ها ارائه می شود. به گفته نوعدوست، 60 درصد موالید کشور تحت پوشش غربالگری شنوایی قرار می گیرند و سال گذشته در این غربالگری ها مشخص شد2270 کودک مشکل شنوایی دارند.

وی ادامه می دهد: یکی از خدماتی که بهزیستی ارائه می دهد، کمک هزینه سه میلیون تومانی کاشت حلزون شنوایی است. سال گذشته 1666 نفر کمک هزینه کاشت حلزون گرفتند و اکنون شخصی پشت نوبت دریافت کمک هزینه قرار ندارد. علاوه بر این، 62 مرکز غیر دولتی خانواده و کودک کم شنوا نیز به کودکان زیر شش سال خدمات ارائه می دهند.

این در حالی است که عمل جراحی کاشت حلزون مانند عمل های دیگر ممکن است عوارضی داشته باشد، اما باید تاکید کرد شخصی که عمل کاشت حلزون انجام می دهد شنوا نمی شود، مگر این که بعد از عمل جراحی در دوره های توانبخشی، گفتار درمانی و تربیت شنیداری حضور پیدا کند. تمام این خدمات هزینه بر است و بهزیستی فقط برای کاشت حلزون کمک هزینه پرداخت می کند. بنابر این بسیاری از افراد پس از عمل جراحی کاشت حلزون، شنوایی خود را به دست نمی آورند.

علاوه بر این، خانواده هایی که چنین عمل جراحی انجام داده اند، گلایه هایی نیز دارند. برای نمونه برخی از آنها از به هم خوردن تعادل کودکشان بعد از عمل جراحی شکایت دارند یا بعد از عمل جراحی مشخص شده دستگاه سوخته در گوش کودک کار گذاشته شده و به همین دلیل نیاز به عمل مجدد بوده است. این در حالی است که از خانواده ها باید خواست به خواسته کودک کم شنوا یا ناشنوای خود احترام بگذارند. برای نمونه اگر کودک دوست دارد از زبان اشاره استفاده کند، مانع او نشوند.

بزرگ ترین مشکل به آموزش این افراد مربوط می شود، زیرا سطح آموزشی ناشنوایان اصلا مناسب نیست.

یعنی امکانات مناسبی در اختیار ندارند؟

درست است. امکاناتی که برای آموزش اشخاص عادی در کشور در نظر گرفته می شود، برای افراد ناشنوا چند سطح پایین تر است.

یکی از نیازهای اصلی آموزشی ناشنوایان را می توان افرادی دانست که نقش رابط را ایفا می کنند؟

بله، اولین نیاز آموزشی این افراد را می توان رابط دانست، مساله اینجاست که داشتن رابط به طور طبیعی هزینه بر است.

هزینه رابط چقدر است؟

این افراد، ساعتی 20 هزار تومان دریافت می کنند.

این مبلغ بالا نیست؟

خیلی ها این تصور را دارند، اما رابط باید زمانی که همراه فرد ناشنوا در کلاس درس حاضر می شود، به جای تمام افرادی که در آن جمع حضور دارند، صحبت و گفته های آنها را برای شخص ناشنوا ترجمه کند. بنابراین کار مشکلی انجام می دهد.

کشورهای دیگر، این مشکل را چگونه بر طرف کرده اند؟

در بیشتر کشورها، هزینه رابط از سوی آموزشگاه یا وزارت آموزش و پرورش تامین می شود، اما متاسفانه در کشورمان، هزینه رابط به عهده فرد ناشنواست و خیلی از آنها قادر به تامین چنین هزینه ای نیستند.

مشکل دیگری که برخی خانواده های افراد ناشنوا از آن گله دارند، حذف زبان اشاره است. این مساله به کجا رسید؟

زبان اشاره در حال حذف شدن است. این طرحی است که برخی کشورها آن را اجرا کرده، اما به نتیجه نرسیده اند. متاسفانه در کشورمان نیز قصد دارند طرح سوخته برخی کشورها را اجرا کنند.

دلیل مسئولان برای اجرای چنین طرحی چیست؟

آنها بر این باورند که شخص باید از باقیمانده شنوایی خود استفاده کند، اما به هرحال شخص ناشنوا در این زمینه ضعف دارد و هرچه بخواهد از اندک توان خود استفاده کند، برایش کافی نیست تا بتواند مطالب را درک کند .بنابراین لب خوانی تمام و کمال نمی تواند مطلب را منتقل کند و ناشنوا ها برای درک بهتر موضوع باید از لب خوانی و زبان اشاره همزمان استفاده کنند.

یعنی اکنون اجازه استفاده همزمان از لب خوانی و زبان اشاره به ناشنوایان داده نمی شود؟

در کشور ما تاکید بر لب خوانی است.

چرا لب خوانی کافی نیست؟

برای انتقال مطالب از طریق لب خوانی چند فاکتور باید به درستی رعایت شود. برای نمونه معلم باید به درستی کلمات را ادا کند و تلفظ را درست انجام دهد. علاوه بر این کلمات مشابه نیز در فارسی زیاد است و افراد ناشنوا دچار مشکل می شوند. درک اصطلاحات جدید نیز برای ناشنوایان سخت است. با این حال آموزش و پرورش استثنایی به ناشنواها می گوید از دست هایشان استفاده نکنند.

در مدارس باغچه بان نیز همین مقررات حاکم است؟

مدارس باغچه بان نیز کماکان دایر است، ولی از زبان اشاره در آنها استفاده نمی شود.

از چه زمانی در کشور تصمیم به حذف زبان اشاره گرفته شده است؟

بیش از ده سال است که ممنوع شده.

با توجه به گذشت این همه سال، آیا مسئولان آموزش و پرورش استثنایی هنوز به این نتیجه نرسیده اند که افراد ناشنوا آسیب می بینند؟

به نظر می رسد هنوز برایشان مشخص نشده است. اکنون کنوانسیون جهانی ناشنوایان که ایران در آن عضو است، تاکید دارد شخص ناشنوا باید خودش شیوه آموزشی را انتخاب کند، اما درکشورمان به زور می خواهند افراد ناشنوا را مجبور کنند از دستان خود استفاده نکنند، در حالی که این کار از سوی آنها ناخودآگاه صورت می گیرد تا بتوانند مطلب خود را بهتر منتقل کنند.

ناشنوایانی که در مدارس عادی درس می خوانند، هنوز با کمبود معلم تلفیقی (معلم آشنا به زبان اشاره) رو به رو هستند؟

یک معلم تلفیقی هفته ای یکبار به دانش آموزان ناشنوایی که در مدارس عادی تحصیل می کنند، سر می زند تا مشکل آنها را بر طرف کند، چون چنین معلمی باید حدود 9 مدرسه را پوشش دهد. به همین دلیل زمان زیادی برای دانش آموزان ناشنوا در اختیار ندارد.

این مساله تاکنون چه مشکلاتی برای ناشنوایان ایجاد کرده است؟

برخی ناشنوایان که اکنون وارد دانشگاه شده اند، تازه متوجه این نکته می شوند که اندوخته علمی شان کافی نیست.

ناشنوایان دانشجو در دانشگاه ها با چه مشکلاتی رو به رو هستند؟

استادان برخی دانشگاه ها تاکید دارند که ناشنواها صدای آنها را در کلاس درس ضبط نکنند. به همین دلیل دانشجویان ناشنوا زمان زیادی از درس را از دست می دهند، چون استادان سریع صحبت می کنند و در بیشتر مواقع بحث های درسی نیز به حاشیه کشیده می شود و ناشنوایان متوجه موضوع نمی شوند یا اگر استاد یک لحظه پشت به دانشجویان حرف بزند، دانشجوی ناشنوا متوجه موضوع نمی شود. این درحالی است که برخی استادان اجازه حضور رابط را در کلاس درس نمی دهند و تاکید دارند فقط شاگردانشان در کلاس حضور داشته باشند.

برای ناشنوایان بازمانده از تحصیل نیز برنامه ای دارید؟

چون آموزش و پرورش استثنایی برنامه ای برای ادامه تحصیل این افراد ندارد، ما برای آنها در 17 شعبه انجمن در کشور کلاس برگزار می کنیم، اما این شعب جوابگوی نیاز آنها نیست.

مهدی آیینی