گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود

دنیای حقیقی و مجازی این روزها برای حیوانات امن نیست، چراکه قانونی برای حمایت از جانوارانی مانند سگ و گربه وجود ندارد، به همین علت حیوان آزارها حاشیه امنی پیدا کرده‌اند و با اذیت و آزار حیوانات سعی در قدرت‌نمایی دارند. برای نمونه اوایل خرداد گذشته ماجرای دستگیری دو پسر جوان رسانه‌ای شد که با مثله کردن حیواناتی مانند گرگ و روباه و انتشار تصاویر آن در فضای مجازی سعی در مطرح کردن خود داشتند.

از این دست خبرها بسیار است و به نظر می‌رسد آنچه سبب شده فضای مجازی به حیوان‌آزاری‌ها دامن بزند، نبود نظارت براین فضا و بموقع پیگیری نکردن چنین حوادثی است، چراکه تا وقتی عموم مردم نسبت به این اتفاقات اعتراض نکنند نمی‌توان به دستگیر شدن متهمان امیدوار بود.

این بی‌توجهی باعث شده به شکل‌های مختلف حقوق حیوانات در فضای مجازی پایمال شود. برای نمونه سایت‌های زیادی وجود دارد که در آن گونه‌های جانوری را به شکل غیر‌قانونی خرید و فروش می‌کنند. افزون براین در شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام نیز کانال‌های زیادی ایجاد شده که به خرید و فروش گونه‌های جانوری اختصاص دارد یا کم نیستند کانال‌هایی که به جنگ حیوانات و شرط‌بندی بر سر آنها می‌پردازند. برخی کارشناسان معتقدند این آشفته بازار به دلیل نبود قانون مشخص در دفاع از حقوق حیواناتی مانند سگ و گربه است، چراکه به گفته آنها برای حفظ حیات‌وحش قانون وجود دارد، اما این قانون گونه‌هایی مانند سگ و گربه را پوشش نمی‌دهد. محمدحسین بازگیر، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهر تهران نیز چنین نظری دارد. به گفته او رسیدگی به حیات وحش به عهده سازمان حفاظت محیط‌زیست است و پرداختن به مسائل حیوانات اهلی که در گروه دام طبقه‌بندی می‌شود نیز به عهده جهاد کشاورزی است.

علاوه بر این، آن‌طور که بازگیر می‌گوید رسیدگی به شرایط جاندارانی مانند سگ و گربه نیز که جزو دام‌ها نیستند به عهده شهرداری‌هاست. این درحالی است که به نظر بسیاری از کارشناسان چنین تقسیم‌بندی‌ای را باید یکی از دلایل پایمال شدن گونه‌های جانوری دانست، زیرا پرداختن به حقوق برخی از آنها به فراموشی سپرده شده و در بسیاری از مواقع به قول معروف سازمان‌های مسئول توپ را به زمین یکدیگر می‌اندازند.

نام و نان از حقوق حیوانات

این روزها بسیاری ادعا می‌کنند طرفدار حقوق حیوانات هستند و در هر جمع و محفلی خود را به عنوان یکی از طرفداران پر و پا قرص حقوق حیوانات مطرح می‌کنند، درحالی که فعالیت بیشتر آنها از ریختن آشغال مرغ برای گربه‌ها فراتر نمی‌رود. باید یاد آور شددر کشورمان خیلی‌ها چنین ادعا‌هایی را فقط برای رسیدن به شهرت یا کسب درآمد انجام می‌دهند. جالب اینجاست میان این گروه افراد مختلفی وجود دارد از مردم عادی بگیرید تا بازیگر و ورزشکار.

شخصی که به معنای واقعی طرفدار حقوق حیوانات است حتی به خودش اجازه نمی‌دهد با گونه‌های جانوری عکس یادگاری بگیرد یا در خانه‌اش از گونه‌های جانوری در قفس نگهداری کند، اما کم نیستند افرادی که سنگ حقوق حیوانات را به سینه می‌زنند، اما ابایی از پایمال کردن حقوق حیوانات ندارند. افزون بر این می‌توان از گسترش بی‌برنامه مراکز نگهداری از سگ و گربه‌های بی‌صاحب نام برد، مراکزی که حداقل‌ها را برای نگهداری از این گونه‌ها رعایت نمی‌کنند، اما همیشه به دنبال جمع‌آوری کمک‌های مردمی از داخل و خارج کشور هستند.

مدیر‌عامل کانون دید‌بان حقوق حیوانات دراین باره می‌گوید: برخی از این پناهگاه‌ها درآمد‌های میلیاردی دارند،اما به شکل علمی با این مساله برخورد نمی‌کنند. او به فعالیت برخی پناهگاه‌های نگهداری از گونه‌های جانوری مانند سگ و گربه‌های بی‌صاحب اشاره می‌کند و می‌گوید برخی از این مراکز درآمدهای میلیاردی دارند، درحالی که چنین روش‌هایی در کشورهای موفق منسوخ شده یعنی عقیم‌سازی و نگهداری گونه‌های جانوری سالم در پناهگاه‌ها کاری بی‌نتیجه است.

به گفته امینی، طرفدار واقعی حقوق حیوانات هیچ‌وقت راضی نمی‌شود حقوق اولیه حیوانات مانند آزادی یا تولید مثل را پایمال کند. کارشناسان معتقدند برای کنترل جمعیت گونه‌های جانوری باید مطالعه و تحقیق کرد،زیرا بدون بررسی نمی‌توان ادعا کرد تعداد گونه جانوری در یک منطقه بیش از حد شده و بعد برای عقیم شدن تمامی آنها نسخه پیچید. آن‌طور که آنها می‌گویند برای نمونه باید در یک منطقه جمعیت سگ‌های بدون صاحب نر و ماده و سن آنها بدرستی مشخص شود و پس ازاین مرحله با توجه به شرایط، برای عقیم کردن چند سگ ماده تصمیم گرفت.

این درحالی است که عقیم سازی‌های صورت گرفته در بیشتر پناهگاه‌های نگهداری از حیوانات نیز در کشورمان بدرستی انجام نمی‌شود. به همین دلیل حیوانات دچار بیماری و عفونت می‌شوند.

به گفته کارشناسان اگر عقیم‌سازی با برنامه و مطالعه صورت نگیرد در بلند‌مدت انقراض گونه‌های جانوری را به دنبال خواهد داشت. لازم به یاد آوری است پناهگاه‌های گونه‌های جانوری باید محلی باشد برای نگهداری از جانوران آسیب دیده، اما به نظر می‌رسد در کشورمان این پناهگاه‌ها به محلی برای درآمدزایی بدل شده‌اند و برخی افراد با نگهداری نامناسب از گونه‌های جانوری سعی در فریب مردم و کسب درآمد دارند.

زنده‌گیری یا شلیک مستقیم

در کشورمان برنامه‌ها برای جمع‌آوری سگ‌های بی‌صاحب یا عقیم‌سازی گربه‌ها بدرستی انجام نمی‌شود، برای نمونه در بیشتر شهرهای کشور هنوز سگ‌های بی‌صاحب را با سلاح گرم می‌کشند یا سگ‌ها را پس از زنده‌گیری در بیابان‌های حاشیه شهر رها می‌کنند. این درحالی است که وزارت کشور زنده‌گیری گونه‌های جانوری بدون صاحب را به‌عهده شهرداری‌ها گذاشته و براین اساس آنها باید زنده‌گیری این حیوانات را براساس استاندارد‌های مشخص انجام دهند. این درحالی است که در کشورمان تصمیم‌های خودسرانه دراین حوزه خبر‌ساز می‌شود؛ برای نمونه مدتی قبل در فضای مجازی فیلمی منتشر شد که نشان می‌داد عده‌ای با تزریق سم درحال کشتن سگ‌های بی‌صاحب هستند. افزون براین بارها پیش آمده در جریان کشتن سگ‌های بی‌صاحب با اسلحه گرم انسان‌ها نیز زخمی شده‌اند. به همین خاطر می‌توان گفت نظارت‌ها بر زنده‌گیری سگ‌ها بدرستی صورت نمی‌گیرد.

بعلاوه بسیاری از پیمانکارانی که با شهرداری‌ها در این خصوص همکاری می‌کنند برای کسب درآمد بیشتر اطلاعات نادرست منتشر کرده یا پیش آمده که خود پیمانکار با پخش سگ‌های بی‌صاحب در مناطق مسکونی و جمع آوری آنها برای کسب پول بیشتر تلاش کرده است. این درحالی است که برخی پیمانکاران سگ‌های بی‌صاحب را پس از جمع‌آوری در حاشیه شهرها رها و به این شکل زمینه را برای تقابل حیات‌وحش و سگ‌ها فراهم می‌کنند. نباید فراموش کرد با خارج کردن سگ‌ها از یک محدوده، سگ‌های بی‌صاحب دیگر قلمرو آنها را تصاحب می‌کنند. به همین دلیل بهترین کار کنترل جمعیت سگ‌ها و واکسینه کردن آنها از طریق روش‌های علمی است.

لایحه‌ای که در اولویت نیست

مدتی پیش که ماجرای حیوان‌آزاری‌ها بالا گرفت سازمان حفاظت محیط‌زیست ادعا کرد لایحه‌ای آماده کرده که اگر به قانون تبدیل شود حقوق حیواناتی مانند سگ و گربه نیز به رسمیت شناخته می‌شود. اما به نظر می‌رسد آماده شدن این لایحه در اولویت مسئولان قرار ندارد، چراکه هنوز به دست نمایندگان مجلس نرسیده است. سارا امینی، مدیر‌عامل کانون دید‌بان حقوق حیوانات دراین باره می‌گوید:این لایحه از سوی هیات دولت به سازمان حفاظت محیط‌زیست برگردانده شده تا مورد بازنگری قرار گیرد.

برخی دیگر از کارشناسان نیز معتقدند سازمان حفاظت محیط‌زیست با مطرح کردن چنین لایحه‌ای قصد داشته از آب گل آلود ماهی بگیرد، زیرا پرداختن به حقوق حیات وحش که وظیفه اصلی این سازمان است نیز از سوی مسئولان آن جدی گرفته نمی‌شود، این افراد شرایط نامناسب حیات‌وحش و گونه‌های در معرض خطر انقراض را مثال می‌زنند.

جاوید آل‌داوود، رئیس انجمن حمایت از حقوق حیوانات دراین باره می‌گوید این که عده‌ای پشت درهای بسته بخواهند درباره حقوق حیوانات تصمیم‌گیری کنند به نظر می‌رسد اقدامی است نمایشی، چراکه حیات وحش نیز شرایط مناسبی ندارد.

آن‌طور که او یادآور می‌شود انجمن حمایت از حقوق حیوانات برای قانونی شدن دفاع از حقوق حیوانات بارها تلاش کرده برای نمونه این انجمن 48 ماده واحده را درخصوص حمایت از حقوق حیوانات به مجلس ششم برد، اما مورد توجه نمایندگان قرار نگرفت و آنها ادعا کردند مسائل مهم‌تری برای رسیدگی وجود دارد.

زمین برای همه جانداران

احترام به حقوق حیوانات به نوعی بیانگر سلامت هر جامعه است، چراکه از نحوه برخورد انسان‌ها با حیوانات می‌توان به این مهم رسید که انسان‌ها از لحاظ سلامت جسمی و روانی در چه شرایطی قرار دارند. مرور پرونده‌های حوادث نیز گواهی است بر این که افرادی که سابقه حیوان‌آزاری دارند می‌توانند به انسان‌ها نیز آسیب بزنند (پرونده بیجه) چراکه اگر انسان‌ها از بیماری روانی رنج نبرند محال است برای آزار گونه‌های جانوری اقدام کنند یعنی به عمد گربه‌ای را با خودرو زیر بگیرند یا سگی را کتک بزنند . به همین علت امروزه کشور‌های موفق از بیودموکراسی نام می‌برند و آنها که به آن اعتقاد دارند، می‌گویند براساس بیودموکراسی جامعه‌ای را باید توسعه‌یافته دانست که در آن حیات تمامی موجودات زنده به رسمیت شناخته شود یعنی برای انسان، حیوان و گیاه حرمت قائل شد‌. بنابراین جامعه‌ای موفق است که بقایش را در از بین رفتن گونه‌های جانوری و گیاهی نداند یعنی به بهانه توسعه، شرایطی فراهم نیاورد که در آن جنگل و گونه‌های جانوری از میان بروند. این درحالی است که در کشورمان برخی مسئولان کمتر توجهی به این مهم نمی‌کنند. به همین دلیل به خاطر ساخت سد، جنگل‌های کهنسال کشور را نابود می‌کنند یا با ساخت جاده و معدن سبب از بین رفتن زیستگاه گونه‌های جانوری و انقراض آنها می‌شوند.

یادآور مرگ دردناک خرس

امروز برای طرفداران حقوق حیوانات یادآور روز دردناکی است که در آن دو توله خرس و مادرشان به بدترین شکل ممکن در سمیرم سلاخی شدند. این حادثه تلخ بهار سال 90 اتفاق افتاد و در شهریور همان سال رسانه‌ای شد . به همین علت بیستم شهریور روز مبارزه با خشونت علیه حیوانات نام گرفت تا یادآور این مساله باشد که انسان احترام به حقوق حیوانات را به فراموشی سپرده است. روز جهانی حقوق حیوانات نیز هر سال دهم دسامبر برگزار می‌شود. تاریخچه روز جهانی حقوق حیوانات نیز به سال 1998 بر‌می‌گردد. در این روز حامیان حقوق حیوانات جشنواره‌های ویژه‌ای برگزار می‌کنند تا توجه مردم را نسبت به رعایت حقوق حیوانات جلب کنند.

جای خالی قانون

هستند افرادی که به خود اجازه می‌دهند حیوانات بی‌صاحب را مورد آزار و اذیت قرار دهند، چون خیالشان آسوده است که مورد بازخواست قرار نمی‌گیرند. اما مدتی است با تکاپوی شهروندان این خیال آسوده کمی آشفته شده، چراکه اعتراض‌های شهروندان نسبت به پرونده‌های حیوان‌آزاری سبب می‌شود قوه قضاییه و پلیس پیگیر ماجرا شوند.

اما کارشناسان معتقدند اگر قوانین در حوزه حمایت از حیوانات بازنگری شود می‌توان امیدوار بود پرونده‌های حیوان‌آزاری کاهش قابل توجهی پیدا کند، چراکه سازمان حفاظت محیط‌زیست پیگیر حفظ حیات‌وحش کشور است و در این خصوص قوانین مناسبی را در نظر گرفته و اجرا می‌کند، اما در حمایت از حیواناتی مانند گربه و سگ نمی‌توان قانون مناسبی یافت. به همین علت کارشناسان تاکید دارند قانونی که حدود 46 سال پیش تصویب شد باید مورد بازنگری قرار گیرد، زیرا براساس این قانون افرادی که مرغ‌ها را وارونه نگه دارند دو ریال جریمه می‌شوند درواقع کارشناسان معتقدند بازنگری در قانون در حوزه حمایت از حیوانات باید مورد توجه نمایندگان مجلس قرار گیرد.

قاضی کرامت بلاغی درباره خلأهای قانونی می‌گوید: چنین عواملی سبب می‌شود نتوان با متهمان پرونده‌های حیوان‌آزاری مقابله کرد، چراکه قضات ناچار می‌شوند در پرونده‌های حیوان‌آزاری مجرمان را به دلیل انجام فعل حرام مجازات کنند. در واقع در قوانین کشورمان بصراحت اعلام نشده حیوان‌آزاری جرم است و این مساله به گسترش پرونده‌های حیوان‌آزاری دامن می‌زند.

تلاش همه‌جانبه برای فرهنگسازی

در کشورمان حدود 800 سازمان مردم نهاد در حوزه محیط‌زیست و منابع طبیعی فعال هستند. در این میان 16 درصد از این سازمان‌های مردم نهاد توجه به حقوق حیوانات را به عنوان گرایش اصلی انتخاب کرده‌اند. به همین علت کارشناسان معتقدند سازمان حفاظت محیط‌زیست با همکاری با سازمان‌های مردم نهاد می‌تواند کمبود نیرو و اعتبار خود را جبران کند و برای حفظ گونه‌های جانوری به نتایج بهتری برسد. برای رسیدن به این هدف سازمان حفاظت محیط‌زیست باید همکاری مناسب‌تری با تشکل‌های مردمی داشته باشد و زمینه را برای فعالیت آنها هموار کند.

این درحالی است که سازمان‌های مردم نهاد نیز باید با حضور فعال در مدارس و دانشگاه‌ها شهروندان را به حمایت و رعایت حقوق حیوانات تشویق کنند. افزون بر این باید شرایطی به وجود آورد که در آن نویسندگان، شاعران، فیلمسازان و موسیقیدانان نیز در این حوزه محتوا‌های مناسبی تولید کنند.

پایش را روی گلوی سگ فشار می‌دهد، سگ زوزه می‌کشد، تقلا می‌کند تا خود را نجات دهد، اما راه فراری وجود ندارد، این گوشه‌ای از رفتار نامناسب دختر جوانی است که این روزها به جرم حیوان‌آزاری و جریحه‌دار کردن افکار عمومی تحت تعقیب پلیس قرار دارد، چراکه تصاویر و فیلم‌هایی که او از حیوان‌آزاری‌هایش در فضای مجازی منتشر کرده حسابی خبرساز شده، آن طور که یکی از شاکیان پرونده می‌گوید، دختر جوان به شیشه اعتیاد دارد و پس از مصرف این مواد، اقدام به آزار حیوان‌هایی می‌کند که پیش او به امانت گذاشته شده، چراکه او با ادعای داشتن پانسیون حیوانات، عده‌ای را فریب داده تا حیوانات خانگی‌شان را پیش او به امانت بگذارند.

 پرونده دختر جوان، یکی از نمونه‌های قدرت‌نمایی حیوان‌آزار‌ها در فضای مجازی است، زیرا نبود نظارت و پیگیری نشدن بموقع حوادث در اینترنت سبب شده این فضا برای حیوان‌آزارها به محلی برای قدرت نمایی بدل شود، چراکه روزی نیست که در فضای مجازی چنین فیلم‌هایی از سوی کاربران بازنشر نشود؛ روزی آتش زدن گربه و اعدام روباه به جرم کشتن چند مرغ جنجال‌آفرین می‌شود، روز دیگر کشتن سگ‌ها با تزریق سم یا قتل یک الاغ با ضربات پتک.

داستانی دنباله‌دار

پرونده‌های حیوان‌آزاری زیادی وجود دارد، اما پرونده کشتار خرس‌های سمیرم را که پنج سال پیش اتفاق افتاد، باید یکی از تلخ‌ترین و جنجالی‌ترین پرونده‌های حیوان‌آزاری دانست که انتشار فیلم آن در فضای مجازی با واکنش شدید مردم همراه شد و خیلی از مسئولان را بر آن داشت تا برای مجازات عاملان آن اقدام کنند. البته به نظر برخی کارشناسان رای نامناسبی که برای متهمان این پرونده صادر شد، نقطه ضعفی است که می‌توان از آن به عنوان یکی از دلایل ادامه روند حیوان‌آزاری نام برد، زیرا با این که چند سال از این پرونده می‌گذرد، هنوز افراد ناآگاه زیادی پیدا می‌شوند که با حیوان‌آزاری و تهیه عکس از این رفتار نامناسب خود سعی در قدرت‌نمایی دارند.

خلأ قانون

از پرونده‌های حیوان‌آزاری زیادی می‌توان نوشت که هنوز به سر انجام نرسیده‌اند، چراکه به نظر کارشناسان برای رسیدگی به آنها چالشی به نام خلأ قانونی وجود دارد.

کرامت بلاغی، قاضی دادگستری یکی از کارشناسانی است که در گفت‌وگو با جام‌جم از خلأ‌های قانونی به عنوان عاملی که سبب شده نتوان بدرستی با متهمان پرونده‌های حیوان‌آزاری برخورد کرد، نام می‌برد. او می‌گوید: به علت نبود قانون مشخص، قضات در چنین پرونده‌هایی متهم را به دلیل مرتکب شدن فعل حرام مجازات می‌کنند.

آن طور که از سخنان قاضی بلاغی می‌توان نتیجه گرفت، مساله این است که در کشورمان قانونی که بصراحت اعلام کند حیوان‌آزاری جرم است، وجود ندارد. به همین دلیل قانون شکنان تصور می‌کنند از حاشیه امنی برخوردار هستند.

2 جرم در یک جنایت

نباید نادیده گرفت، افرادی که از حیوان‌آزاری خود فیلم تهیه کرده و آن را در فضای مجازی منتشر می‌کنند، مرتکب چند جرم می‌شوند. به نظر کارشناسان می‌توان حیوان‌آزاری را یک جرم و انتشار فیلمی را که از این رفتار تهیه می‌شود، جرم دیگری در نظر گرفت و شخص قانون‌شکن را برای هر دو جرم دادگاهی کرد.

قاضی بلاغی نیز چنین رویکردی را تایید می‌کند. به نظر او با تفسیر قانون می‌توان انتشار فیلم از رفتار مجرمانه را جرم جداگانه محسوب کرد، زیرا این رفتار شخص متخلف سبب تشویش اذهان عمومی می‌شود.

کارشناسان معتقدند، برای کاهش چنین رفتار مجرمانه‌ای در جامعه باید خلأ‌های قانونی را برطرف کرد و به چنین حوادثی با دید بین‌المللی نگاه کرد، زیرا فضای مجازی، مرزی بین کشورها قائل نیست و تمام اتفاقاتی که در آن رسانه‌ای می‌شود، در معرض دید تمام کاربران اینترنت در فضای مجازی قرار می‌گیرد.

بنابراین باید یادآور شد، برای این که شهروندان سایر کشورها نسبت به ایران دید منفی پیدا نکنند، بهتر است از تمام امکانات برای مقابله با افرادی که دست به حیوان‌آزاری می‌زنند، استفاده کرد.

انعکاس مثبت یا منفی

بازنشر فیلم و تصاویری را که از حیوان‌آزاری در فضای مجازی منتشر می‌شود، می‌توان از دو جنبه بررسی کرد، چراکه برخی کارشناسان بر این باورند که بازنشر زیاد چنین تصاویری از سوی کاربران اینترنت می‌تواند نشانه‌ای از توجه مردم به دفاع از حقوق حیوانات و برخورد با متخلفان باشد، اما دیدگاه دیگری نیز در این میان وجود دارد که براساس آن می‌توان گفت، انتشار این تصاویر منجر به کاهش حساسیت مردم نسبت به این اتفاق‌ها می‌شود.

بلاغی در این باره اظهار می‌کند: هر جا افکار عمومی مداخله قابل‌توجهی می‌کنند، نشانه این است که ما برای رسیدگی به آن موضوع با خلأ قانونی رو‌به‌رو هستیم.

به نظر می‌رسد، انتشار فیلم و تصاویر حیوان‌آزاری در فضای مجازی را باید زنگ خطری جدی دانست که اگر برای رفع آن برنامه‌ریزی نشود، تبعات جدی‌تری به دنبال خواهد داشت، زیرا کارشناسان معتقدند انسانی که چنین رفتاری با حیوانات انجام می‌دهد، در مواجهه با همنوعان خود نیز می‌تواند خشونت‌آمیز رفتار کند.

تقسیم‌بندی خاص

در کشورمان سازمان حفاظت محیط‌زیست ادعا می‌کند، وظیفه اش نگهداری از حیات وحش است. افزون براین به نظر می‌رسد، رسیدگی به امور دام‌ها نیز از وظایف جهاد کشاورزی است.

محمدحسین بازگیر، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهر تهران در این‌باره یادآور می‌شود: در کشورمان درخصوص آسیب‌هایی که به حیات وحش می‌رسد، قانون وجود دارد و با متخلفان در همه جای کشور برخورد می‌شود، اما درباره حیوانات اهلی که بخشی از آنها در گروه دام‌ها قرار می‌گیرند باید گفت، جهاد کشاورزی وظیفه رسیدگی به آنها را به عهده دارد.

آن طور که بازگیر می‌گوید، رسیدگی به امور حیواناتی مانند سگ و گربه نیز که در گروه دام‌ها قرار نمی‌گیرند، به عهده شهرداری‌هاست.

به نظر برخی کارشناسان، این تقسیم‌بندی یکی از دلایلی است که سبب شده قانونی مشخص و یکسان برای دفاع از حقوق تمام گونه‌های جانوری وجود نداشته باشد.

ناآگاهی شهروندان

برخی کارشناسان نیز معتقدند، نمی‌توان دلیل تمام پرونده‌های حیوان‌آزاری را نبود قانون دانست، زیرا ناآگاهی شهروندان نیز زمینه را برای شکل گرفتن پرونده‌های حیوان‌آزاری فراهم می‌کند. برای نمونه می‌توان به پرونده دختر جوانی که به بهانه ایجاد مرکز نگهداری حیوانات دست به حیوان‌آزاری زده و شاکیان زیادی دارد اشاره کرد. اگر افرادی که حیوان خانگی خود را برای نگهداری به او سپرده‌اند، پیش از این کار کمی در این خصوص تحقیق می‌کردند، حیوان خانگی‌شان آسیب نمی‌دید، زیرا براساس قانون ایجاد چنین محلی در آپارتمان مسکونی خلاف قانون است و هر شخصی نمی‌تواند چنین کاری را به عهده بگیرد.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهر تهران در این باره می‌گوید: مرکز نگهداری از حیوانات مناسب باید از نهادهایی مانند شهرداری و محیط زیست مجوز لازم را بگیرد. در این پرونده نیز شخصی که چنین مرکزی را در آپارتمان مسکونی ایجاد کرده، مرتکب تخلف شده و شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهرداری تهران باید با او و افرادی که چنین اقدام مشابهی کرده‌اند، برخورد کند.

دادسرای ویژه

براساس گفته‌های مدیران محیط‌زیست استان تهران در پایتخت، دادسرای ناحیه 31 برای رسیدگی به تخلفات زیست محیطی که در فضای مجازی اتفاق می‌افتد، مانند قاچاق حیوانات یا حیوان‌آزاری در نظر گرفته شده است.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهر تهران در این باره یادآور می‌شود: در دادسرای ناحیه 31 برای رسیدگی به تخلفات برخی افراد که در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام دست به خرید و فروش گونه‌های جانوری زده‌اند، پرونده تشکیل شده و در حالی رسیدگی است.

این در حالی است که باید یادآور شد، برای رسیدگی به پرونده‌های قاچاق حیوانات نیز مساله خلأ قانونی وجود دارد. بازگیر با اعتراف به این که بر خلاف مساعدت دستگاه قضا تاکنون نتوانسته‌ایم در برخورد با متخلفان در فضای مجازی نتایج مطلوبی کسب کنیم، تصریح می‌کند: در قانون جرایم رایانه‌ای به تخلفات شکار و صید پرداخته نشده است. به همین دلیل چنین پرونده‌هایی با موضوع‌هایی مانند ترویج فرهنگ نادرست یا اشاعه خشونت پیگیری می‌شود.

آن طور که رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهر تهران توضیح می‌دهد، کارشناسان محیط زیست، تصاویر و فیلم‌هایی را که در فضای مجازی درخصوص حیوان‌آزاری یا قاچاق حیوانات منتشر می‌شود، ذخیره و نگهداری می‌کنند تا از آنها به عنوان سند و مدرک جرم علیه متخلفان استفاده کنند.

با توجه به نظر کارشناسان باید تاکید کرد، برای کاهش پرونده‌های حیوان‌آزاری باید برطرف کردن خلأ قانونی را در دستور کار قرار داد و همزمان با آن برای افزایش آگاهی شهروندان و اهمیت حفظ گونه‌های جانوری نیز تلاش کرد، زیرا چنین مسائلی بدون اقدامات فرهنگی و آموزشی کنترل‌شدنی نیست.

کودکی، دوران طلایی احترام به حقوق حیوانات

فرهنگسازی و آموزش، فرآیندی طولانی و مستمر است که یک شبه جواب نمی‌دهد. صاحب‌نظران حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی، اتفاق نظر دارند که فرآیند فرهنگسازی در دوران کودکی، بسیار ساده‌تر جواب می‌دهد و سریع‌تر به نتیجه می‌رسد.

در صورتی که از همان دوران کودکی به فرزندمان بیاموزیم، حیوانات هم صاحب حق هستند و مثل هر جاندار دیگری حق حیات دارند، این باور در کودکان نهادینه می‌شود و اثرات آن در بزرگسالی هم نمود پیدا می‌کند. باید از همان سنین پایه به شهروندان آموزش داد، فقط انسان‌ها حق بهره‌برداری از مواهب این کره خاکی را ندارند، بلکه حیوانات هم بخش جدایی‌ناپذیری از هستی هستند که حق نفس کشیدن و زندگی دارند.

وقتی آزار حیوانات به تفریح کودک تبدیل شود و والدین هم نسبت به این رفتار کودک اعتراض نکنند، شکی نیست که همان کودک در سنین بزرگسالی هم احترامی برای حقوق حیوانات قائل نخواهد شد، زیرا هیچ کسی این مساله حیاتی را به او آموزش نداده است.

افرادی که به شکار غیرمجاز حیوانات معتاد شده‌اند و محض تفنن، حیات حیوانات را سلب می‌کنند، اغلب آنها همان کودکان آموزش ندیده دیروز هستند که حالا هیچ حقی را برای جاندارانی غیر از انسان قائل نیستند.

مهدی آیینی 

شرایط نابسامان حقوق حیوانات را می‌توان زخم کهنه‌ای دانست که خیلی‌ها درمان نشده سعی در فراموش کردنش دارند، اما این زخم با فاش شدن حقایق هرازچندگاهی دهان باز می‌کند و بوی عفونتش خیلی‌ها را ناچار به واکنش می‌کند؛ واکنش‌هایی که دردی از حیوانات درمان نمی‌کند
و بیشتر به نفع اشخاص و سازمان‌هایی است که سنگ حقوق حیوانات را به سینه می‌زنند.

برای نمونه بعد از خبرساز شدن حیوان‌آزاری در گلستان، سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرد هرچند رسیدگی به این موضوع، مسئولیت قانونی آنها نیست، اما پیش‌نویس ماده واحده حمایت از حیوانات ولگرد و بی‌سرپرست را به دولت ارسال می‌کند.

این درحالی است که این حرکت محیط‌زیست را می‌توان به ماهیگیری از آب گل‌آلود تشبیه کرد و در حد نمایش دانست؛ زیرا تا چنین ماده واحده‌ای به قانون بدل شود، باید سال‌ها انتظار کشید و شاهد پرونده‌های حیوان‌ آزاری تازه‌ای بود.

علاوه برسازمان‌های درگیر در این حوزه مانند حفاظت محیط‌زیست، شهرداری و دامپزشکی که در چنین مواقعی توپ را به زمین یکدیگر می‌اندازند، باید به فعالیت برخی سازمان‌های مردم‌نهاد سودجو نیز اشاره کرد که در این قبیل مواقع ابراز وجود می‌کنند، اما بیشتر تلاش آنها تا مرحله‌ای پیش می‌رود که به مذاق برخی سازمان‌ها خوش بیاید، درواقع هدف آنها گرفتن حمایت مادی است نه حمایت از حیوانات.

افزون بر این مجلس نشینان نیز ادعا می‌کنند اولویت‌های مهم‌تری از پرداختن به حقوق حیوانات دارند، این درحالی است که به جریان انداختن طرحی برای مانع شدن از تکرار این حوادث فقط به موافقت دست‌کم 15 نماینده نیاز دارد.بنابراين مي توان گفت حوادث حيوان آزاري تکرار مي شود،چون  تعداد نمايندگان و مسئولاني ​ که واقعا ​ دغدغه حقوق حيوانات و محيط زيست را به تعداد انگشتان دو دست نيز نمي رسد.بنابراين مي توان گفت حوادث حيوان آزاري تکرار مي شود،چون  تعداد نمايندگان و مسئولاني ​ که واقعا ​ دغدغه حقوق حيوانات و محيط زيست را به تعداد انگشتان دو دست نيز نمي رسد.

مهدي آييني

برای نمونه می‌توان به صدها کلیپی اشاره کرد که در فضای مجازی منتشر شده و می‌شود مانند کشتن الاغ با ضربات پتک، آتش زدن گربه یا دار زدن روباه و آخرین فیلم که دیروز دید‌بان حقوق حیوانات در این خصوص منتشر کرد و کاربران زیادی در فضای مجازی بر لزوم برخورد با مسببان آن تاکید کردند.

این فیلم صحنه‌های دردناکی را به تصویر می‌‌کشد که در آن شخصی میانسال سگی را بشدت آزار می‌دهد.

این فرد با بیرحمی تمام سگ بی‌گناه را از گوش‌هایش بلند کرده و به بدنه خودرو می‌کوبد، اما رفتارهای بیرحمانه این فرد به این حرکات محدود نشده و او در ادامه با بیل ضربات مرگباری به حیوان می‌زند؛ دردناک‌تر از عملکرد این فرد، صدای خنده افرادی است که شاهد چنین رفتاری هستند و از آن لذت می‌برند.

این فیلم فقط یکی از صدها نمونه‌ای است که برای پرداختن به حقوق حیوانات و ایجاد سازوکاری مناسب برای تکرار نشدن این اتفاقات ناگوار کافی است؛ زیرا در جهانی که امروزه «بیودموکراسی» مورد توجه قرار گرفته، باید براساس آن، جامعه‌ای را توسعه‌یافته دانست که درآن زندگی همه جانداران یعنی انسان، حیوان و گیاه مورد احترام باشد.

باید تاکید کرد پرداختن به پرونده‌های حیوان آزاری در کشورمان میسر نیست، زیرا قانون مشخص و بازدارنده‌ای در این زمینه وجود ندارد.

به همین دلیل در شرایطی که انتخابات مجلس پیش‌روست و نمایندگان از اهداف و دغددغه‌هایشان حرف می‌زنند، شهروندان می‌توانند نمایندگانی را انتخاب کنند که پرداختن به مسائل زیست‌ محیطی و به‌روز کردن قوانین دو ریالی دفاع از حقوق حیوانات برایشان مهم باشد.

مهدی آیینی