آخرین خبرها
خانه / بایگانی/آرشیو برچسب ها : محیط زیست (برگ 2)

بایگانی/آرشیو برچسب ها : محیط زیست

اشتراک به خبردهی

رها مثل پسماندهای عفونی ‌

پسماندهای عفونی منابع آب و خاک کشور را آلوده می‌کند، زیرا نهادهای مسئول به درستی بر‌ پروسه تفکیک از مبدا زباله‌های عفونی و بی‌خطرسازی آنها نظارت ندارند. این بی‌توجهی سبب شده است که پسماند‌های عفونی براحتی وارد چرخه مدیریت پسماندهای ‌عادی شوند و سلامت شهروندان را بیش از گذشته به خطر بیندازند.

  تورج فتحی، کارشناس محیط زیست درباره تعداد مراکز درمانی که پسماندهای عفونی تولید می‌کنند، عنوان کرد: اطلاعات دقیقی در این خصوص در دست نیست. برای نمونه برآورد می‌شود که در کلانشهر تهران حدود۵۰۰۰ تا ۷۰۰۰ واحد درمانی فعال است که‌ انواع و اقسام پسماندهای عفونی را تولید می‌کنند.

وی درباره اینکه آیا در این مراکز تفکیک از مبدا به درستی انجام می‌شود؟ به ما گفت: در بیشتر مراکز درمانی تفکیک از مبدا به درستی انجام نمی‌شود. در واقع در بیشتر درمانگاه‌هایی که جراحی‌های سرپایی انجام می‌شود، تکفیک پسماند انجام نمی‌شود‌.

این کارشناسان محیط زیست در پاسخ به این پرسش که نظارت بر عملکرد مراکز درمانی بر عهده کدام سازمان است؟ بیان کرد: براساس ضوابطی که در نظر گرفته شده تفکیک از مبدا باید در مراکز درمانی انجام شود. اما این اتفاق نمی‌افتد و نظارت مناسبی هم روی عملکرد مراکز درمانی انجام نمی‌شود‌.

‌فتحی ادامه داد: براساس ضوابط در نظر گرفته شده مسئولیت حسن انجام قانون بر عهده سازمان حفاظت محیط است و شهرداری‌ها و وزارت بهداشت نیز در این بین نقش دارند‌.

وی درباره اینکه چرا نظارت در این حوزه به درستی انجام نمی‌شود؟ افزود: نهادهای مسئول در این حوزه برای اجرای ضوابط با یکدیگر هماهنگی مناسبی ندارد. ‌

این کارشناسان محیط زیست درباره پیامدهای بی‌توجهی به مدیریت پسماندهای  عفونی تاکید کرد: این بی‌توجهی آلودگی منابع آب و خاک را به دنبال دارد، زیرا وقتی تفکیک از مبدا انجام نشود، شهرداری پسماندهای عفونی را وارد چرخه پسماندهای عادی می‌کند که پیامدهای ناگواری را به دنبال دارد‌.

فتحی در پاسخ به این پرسش که آیا بی‌خطرسازی پسماندهای عفونی در بیمارستان‌های کشور به‌ درستی انجام می‌شود؟ گفت:‌ براساس ضوابط وزارت بهداشت‌ و درمان واحد درمانی داری پسماند عفونی باید پسماندهای ویژه خود را بی‌خطر سازی کنند. به این منظور پسماند عفونی برای مدتی مشخص در دستگاه‌های مخصوص قرار می‌گیرد تا ویروس و باکترهای آن از بین برود‌.

وی ادامه داد: پسماند در لحظه‌ای که از دستگاه خارج می‌شود، ‌بی‌خطر شده است. اما اگر این پسماند به محض خروج از دستگاه ‌‌وارد دستگاه زباله سوز نشود، دوباره شرایط پسماند خطرناک را پیدا می‌کند، زیرا ‌ با پسماند‌های عادی مخلوط می‌شود و به پسماند ویژه بدل می‌شود.

این کارشناسان محیط زیست تاکید کرد: این رویکرد اشتباه سبب شده است که  ‌بخش عمده‌ای از پسماندهای عفونی بی‌خطرسازی شده در مراکز درمانی به محض اینکه از دستگاه بی‌خطر سازی خارج می‌شود، دوباره به پسماند خطرناک تبدیل ‌‌شوند.

۲۰ هزار فقره آتش سوزی در ۱۰ سال   

جانشین فرمانده یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی کشور با اشاره به اینکه در ۱۰ سال اخیر بیش از ۲۰ هزار فقره آتش‌سوزی در ‌عرصه‌های منابع طبیعی کشور ثبت شده است،‌ گفت: در سه ماه گذشته نیز ۱۶۰۶ هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی کشور درگیر آتش سوزی شده است.

علی محمدی مقدم در پاسخ به این پرسش که میزان آتش‌سوزی جنگل و مراتع کشور در چند سال اخیر  چقدر افزایش یافته است؟ عنوان کرد: بررسی‌های انجام شده در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری نشان می‌دهد که در ۱۰ سال اخیر یعنی از سال ۹۲ تا پایان بهار امسال بیش از ۲۰ هزار فقره آتش‌سوزی در عرصه‌های منابع طبیعی کشور ثبت شده است.

به گفته وی در این مدت  بیش از ۱۸۶ هزار هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی یعنی جنگل و مرتع درگیر حریق شده است.

جانشین فرمانده یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی کشور در پاسخ به این پرسش که در ۱۰ سال گذشته چه سالی از نظر آتش سوزی بحرانی‌تر بوده است؟ توضیح داد: در این مدت ‌۱۳۹۹ بحرانی‌ترین سال از نظر آتش سوزی ‌بوده است، زیرا در این سال ‌ بیش از ۳۶۰۰ فقره آتش سوزی در عرصه‌های منابع طبیعی کشور اتفاق افتاد و سبب شد که  سطحی معادل ۴۷ هزار هکتار از  عرصه‌های منابع طبیعی‌ درگیر ‌آتش سوزی‌ شود.

علی محمدی مقدم در پاسخ به این پرسش که سال گذشته چه میزان از عرصه‌های منابع طبیعی دچار آتش‌سوزی شد؟ نیز ‌ گفت: ‌سال گذشته کمترین میزان آتش‌سوزی را در ۱۰ سال اخیر تجربه ‌کرد‌یم، زیرا ‌کل حریق‌های ثبت شده در این سال  ۹۳۶ فقره بوده است.

به گفته وی سال گذشته ‌۲۷۴۴ هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی کشور دچار آتش سوزی شد.

جانشین فرمانده یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی کشور درباره میزان آتش‌سوزی‌ها در بهار امسال نیز بیان کرد: در سه ماه گذشته‌ تعداد آتش سوزی‌های ثبت شده  ۳۰۱ فقره بوده و ۱۶۰۶ هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی کشور نیز درگیر آتش سوزی شده است.

محمدی مقدم ادامه داد: ‌ مقایسه  آمار  ‌آتش‌سوزی در سه ماهه گذشته ‌ با میانگین ‌ سه ماهه در۱۰ سال گذشته نشان از کاهش آتش‌سوزی‌ها دارد، زیرا در تعداد آتش‌سوزی‌ها ۲۱ درصد ‌‌و در مساحت نیز ۶۰ درصد کاهش داشته‌ایم.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا امکانات و تجهیزات مناسب برای مهار آتش در اختیار جنگل‌بانان قرار می‌گیرد؟ نیز توضیح داد: در بحث آتش‌سوزی در عرصه‌های منابع طبیعی نیروها‌ ‌کمترین امکانات را در اختیار دارند و از جان خود مایه می‌گذارند‌. به همین دلیل بسیاری در این حوادث جان خود را از دست می‌دهند یا دچار نقص عضو می‌شوند.

‌ جانشین فرمانده یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی کشور درباره استفاده از بالگرد برای مهار آتش‌سوزی نیز عنوان کرد:‌ به این منظور تفاهم‌نامه‌ای سه جانبه بین سازمان منابع طبیعی، مدیریت بحران کشور و وزارت دفاع منعقد شده ‌است که براساس آن هر وقت سازمان منابع طبیعی اعلام نیاز کند، همکاران ما در وزارت دفاع به ماجرا ورود خواهند کرد‌.

 

 

 پادزهر سیه‌مار در دسترس نیست!

مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست در واکشن به افزایش ‌ مارگزیدگی در ‌ سیستان و بلوچستان گفت:  مساله طغیان سیه مار مطرح نیست و کارشناسان انستیتو رازی و محیط زیست به منطقه اعزام شده‌اند تا اقدامات لازم برای ساخت پادزهر ‌انجام شود.

غلامرضا ابدالی درباره علت افزایش مارگزیدگی در سیستان و بلوچستان عنوان کرد: این اتفاق به آسیب‌شناسی بیشتری نیاز دارد و برای این مهم کارشناسان سازمان محیط زیست به منطقه اعزام شده و در حال بررسی ‌ این مساله هستند.

وی درباره اینکه برخی از طغیان سیه‌مار در شهرستان سرباز سیستان و بلوچستان سخن به میان آورده‌اند‌‌، نیز توضیح داد: مساله‌ طغیان سیه‌مار مطرح نیست و این مار از گونه‌های جانوری بومی منطقه است.

مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: زیستگاه جمعیت غربی سیه‌مار ‌در استان‌های شرقی کشور مانند‌ سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی است.

ابدالی درباره دلایل افزایش مارگزیدگی نیز بیان کرد: با توجه به اینکه جونده‌ و  خزنده‌هایی که طعمه سیه مار هستند در روزهای گرم سال بیشتر وارد خانه‌های روستایی می‌شوند، سیه مار نیز در جست‌وجوی این طعمه‌ها وارد خانه‌های روستایی می‌شود و به این شکل احتمال مارگزیدگی افزایش پیدا می‌کند‌.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا شهروندان به پادزهر این مار دسترسی ندارند؟ نیز  گفت: متولی تولید پادزهر انستیتو رازی و وزارت بهداشت است. با این حال سازمان حفاظت محیط زیست با انستیتو رازی هماهنگی لازم را انجام داده است تا کارشناسان پادزهر این مار را تولید کنند.

مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه کارشناسان برای نمونه گیری به منطقه  اعزام شده‌اند، بیان کرد: به این ترتیب پادزهرهای لازم‌ در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد.

وی درباره واردات پادزهر نیز گفت: دانشگاه‌علوم پزشکی و وزارت بهداشت هماهنگی‌های لازم را انجام می‌دهند تا در اسرع وقت پادزهر تهیه شود و یا اینکه با واردات از سایر کشورها پادزهر تامین شود‌.

ابدالی ادامه داد: علاوه بر این کارشناسان محیط زیست اقدام به تولید محتوای آموزشی مناسب برای پیشگیری از مارگزیدگی نیز کرده‌اند و آموزش‌های لازم را به مردم محلی ارائه می‌کنند.‌

دریاچه ارومیه پاییز را نمی‌بیند؟

دریاچه ارومیه در نامناسب‌ترین شرایط خود در چند سال گذشته قرار گرفته ‌ و برخی کارشناسان معتقدند که سطح تراز دریاچه نسبت به سال گذشته حدود ۵۰ سانتی‌متر کاهش یافته است، در چنین شرایطی ‌ احتمال اینکه دریاچه تا اواخر تابستان کاملا خشک شود، افزایش یافته است. ‌

هشدارها نسبت به شرایط نامناسب دریاچه این روزها بیش از  گذشته به  گوش می‌رسد، براساس بررسی‌هایی که در دانشگاه شریف انجام شده است، برخی می‌گویند دریاچه در ناگوارترین شرایط ۶۰ سال گذشته قرار دارد.

آن  چه در این بین شرایط را بحرانی‌تر می‌کند، این مساله است که سازمان حفاظت محیط زیست نیز گزارش مناسبی از وضعیت دریاچه ارومیه منتشر نمی‌کند.

دکتر حسام احمدی بیرگانی، عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه درباره آخرین وضعیت این دریاچه می‌گوید: شرایط دریاچه نسبت به سال گذشته بسیار ناگوارتر شده است و می‌توان گفت سطح تراز دریاچه نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۵۰ سانتی‌متر کاهش یافته است.‌

او با انتقاد از سازمان حفاظت محیط زیست عنوان می‌کند: باید از سازمان حفاظت محیط زیست ‌پرسید که چرا در خصوص وضعیت تراز آب دریاچه ارومیه بدرستی اطلاع رسانی نمی‌کند؟ این سازمان در فصل‌های سرد سال مانند زمستان که شرایط دریاچه اندکی بهتر می‌شود به طور مدام درباره تراز دریاچه ارومیه آمار می‌دهد. اما این روزها این اطلاع رسانی را متوقف کرده است.

آبرسانی قطره چکانی به دریاچه

‌مساله دیگری که کارشناسان نسبت به آن هشدار می‌دهند، افزایش رسوب نمک در دریاچه است. دکتر احمدی بیرگانی در این باره توضیح می‌‌دهد: یکی از مشکلات دریاچه این است که سطح آن گسترده شده ‌و میزان نمک ته نشین شده در دریاچه افزایش یافته است. این شرایط سبب شده میزان تبخیر آب در دریاچه نیز بیشتر شود.

عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه با اشاره به اینکه برآورد می‌شود، هر سال حدود یک میلیارد مترمکعب آب  در دریاچه تبخیر شود، می‌افزاید: اگر میزان آب ورودی به دریاچه افزایش پیدا نکند، شرایط دریاچه ناگوارتر می‌شود‌. در واقع ورود ۳۰۰ میلیون متر مکعب آب به محیطی که حدود ۲۵ میلیارد متر مکعب آب از دست داده است، ‌تاثیر زیادی ندارد.

او درباره کمبود منابع آب نیز توضیح می‌دهد: این واقعیتی است که شهرها و کشاورزی در منطقه توسعه پیدا کرده است. اما برای نجات دریاچه باید منابع آب را به درستی مدیریت کرد‌.

دکتر احمدی بیرگانی درباره حقابه دریاچه ارومیه نیز عنوان می‌کند: مقداری آب برای دریاچه رها می‌شود. اما نظارتی در طول مسیر انجام نمی‌شود. به همین دلیل کم نیستند کشاورزانی که با استفاده از پمپ ‌حقابه دریاچه را در بین راه برداشت می‌کنند و مانع از رسیدن آب کافی به دریاچه می‌شوند.‌

عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه در پاسخ به این پرسش که احتمال  خشکیدن دریاچه ارومیه چقدر جدی است؟ نیز می‌گوید: اگر ورودی آب به دریاچه تغییری نکند این احتمال وجود دارد که تا اواخر تابستان دریاچه به طور کامل خشک شود، فراموش نکنیم که سال گذشته حدود ۹۷ درصد دریاچه خشک شد و امسال شرایط نسبت به سال گذشته ناگوارتر است.

به این ترتیب باید هشدار داد؛ احتمال اینکه دریاچه ارومیه تا اواخر تابستان امسال به طور کامل خشک شود افزایش یافته است و این فاجعه محیط زیستی این روزها بیش از گذشته به ما نزدیک است.‌

بیابان لوت خاطره می‌شود

هفت سال پیش در چنین روزی بیابان لوت به عنوان اولین اثر طبیعی کشور در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. اما در این مدت آن طور که باید برای حفظ این اثر طبیعی تلاش نشده است و مسائلی مانند  معدنکاوی و گردشگری بی‌ضابطه این اثر منحصر بفرد را تهدید می‌کند.

بیابان لوت ویژگی‌های منحصربفردی دارد از طولانی و بلندترین کلوت‌ها گرفته تا تپه‌های ماسه‌ای و نبکاهایی که نمونه آن در جهان کمتر دیده می‌شود. علاوه بر این گونه‌های گیاهی و جانوری خاصی نیز در این بیابان زیست می‌کنند. این درحالی است که گرم‌ترین نقطه جهان نیز در بیابان لوت به ثبت رسیده است و این ویژگی‌ها از این بیابان اکوسیستمی می‌سازد که نیازمند مراقبت و نگهداری ویژه است.

با این حال آن‌طور که باید برای مراقبت از این اکوسیستم منحصر بفرد تلاش نمی‌شود و این روزها معدنکاوی و گردشگری بی‌ضابطه این اثر طبیعی کشورمان را تهدید می‌کند. برای نمونه بسیاری از آفرود سواران در این اکوسیستم جولان می‌دهند و سبب تخریب پوشش گیاهی و رخساره‌های طبیعی این منطقه می‌شوند.

لوت اکوسیستمی منحصربفرد

برخی افراد و مسئولان از اهمیت حفظ بیابان لوت غافل هستند و به نظر می‌رسد آنها درک درستی از این اکوسیستم ندارند و تصور می‌کنند که لوت نیز مانند مناطق بیابانی انسان ساز است که به دلیل فعالیت‌های نامناسب انسان قابلیت‌های حیاتی خود را از دست داده است.

وحید جعفریان، مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان ‌منابع طبیعی و آبخیزداری درباره اهمیت بیابان لوت می‌گوید: بیابان‌های طبیعی  با عرصه‌هایی که به دلیل مدیریت نامناسب منابع آب و تغییرات کاربری و از بین بردن پوشش گیاهی ظاهری شبیه بیابان پیدا می‌کنند، متفاوت هستند. لازم به یادآوری است که بیابان‌زایی عاملی انسانی است که به دلیل مدیریت نامناسب سرزمین اتفاق می‌افتد. اما بیابان‌های طبیعی ‌اکوسیستم‌هایی خاص هستند که  با محیط، پوشش گیاهی و گونه‌های جانوری خود در تعادل  قرار دارند.

ویژگی‌های منحصربفرد بیابان لوت سبب شد اقدامات لازم برای ثبت آن در فهرست میراث جهانی یونسکو از تیر ماه سال ۹۳ آغاز شود و پس از تلاش‌های بسیار بیابان لوت در بیست و هفتم تیرماه ۱۳۹۵ در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.

 ۳ چالش ویرانگر لوت

کم نیستند کارشناسانی که تاکید می‌کنند، بیابان لوت نیازمند توجه ویژه است و نهادهای مسئول در این حوزه باید برای نگهداری از این اثر طبیعی قدم‌های موثرتری بردارند، زیرا اگر این تعامل بین دستگاه‌ها شکل نگیرد خطر تخریب جلوهای خاص این اکوسیستم هر روز جدی‌تر می‌شود.

مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان ‌منابع طبیعی و آبخیزداری در این باره می‌گوید: پوشش گیاهی بیابان لوت ‌متاثر از ‌منابع زیر زمینی آب و سیلاب‌هایی است که  هر چند سال یکبار اتفاق می‌افتد. به همین دلیل اگر این منابع از این اکوسیستم دریغ شود یا کیفیت آنها آسیب ببیند. بسیاری از‌ رخساره‌های منحصربفرد لوت از بین خواهد رفت.

آن طور که او توضیح می‌دهد به دنبال از دست رفتن منابع آب در بیابان لوت پوشش گیاهی و جانوری منطقه نیز دچار آسیب خواهد شد.

توسعه ناپایدار و معدنکاوی نیز از دیگر عوامل تخریب اکوسیستم لوت به شمار می‌آید. جعفریان در این باره توضیح می‌دهد: بحث تغییر کاربری زمین مانند معدنکاوی نیز ‌بشدت می تواند این اکوسیستم را تخریب کند.

مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان ‌منابع طبیعی و آبخیزداری از ‌گردشگری غیر مسئولانه نیز به عنوان عاملی که بیابان لوت را تهدید می‌کند، نام می‌برد و می‌گوید: گردشگری باید براساس شاخصه‌های پایداری انجام شود و جوامع محلی نیز باید از این مساله بهرمند شوند.

به این ترتیب باید تاکید کرد که دستگاه‌های مسئول مانند سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان منابع طبیعی،‌ وزارت گردشگری و میراث فرهنگی و وزارت صنعت، معدن و تجارت باید برای حفظ این اکوسیستم ارزشمند نهایت همکاری را با یکدیگر داشته باشند و با در اولویت قرار دادن توسعه پایدار، شرایطی ایجاد کنند که نسل‌های آینده نیز بتوانند از چنین اکوسیستم‌هایی استفاده کنند.

مهدی آیینی

 

مدیریت خصمانه منابع آب در افغانستان

‌خشکیدن تالاب هامون به مشکلات اهالی سیستان و بلوچستان دامن زده ‌ و معیشت بسیاری از ساکنان این منطقه را تحت تاثیر قرار داده است. این شرایط منجر به افزایش مهاجرت و شیوع بیماری‌های ریوی و چشمی در بین ساکنان منطقه سیستان شده است. در ادامه درباره همه این مسائل با داود میرشکار، مدیر کل محیط ‌زیست سیستان و بلوچستان به گفت‌وگو پرداخته‌ایم.

مشکلات محیط زیستی سیستان و بلوچستان چقدر افزایش یافته است؟

شرایط محیط زیستی سیستان و بلوچستان مناسب نیست. اولین دلیل آن‌ بحث مدیریت خصمانه  منابع آب رودخانه هیرمند است که از چند سال گذشته آغاز شده است. متاسفانه با ایجاد بند کمال‌خان، سد کجکی و سد ارغنداب افغانستان به صورت‌ نامناسبی مانع تامین حقابه هامون ‌شده‌ و‌‌ ترجیح می‌دهند که بخش زیادی از آب را‌ به شوره زارها هدایت کنند.

‌وضعیت آب ذخیره شده در سدهایی که افغانستان روی هیرمند ایجاد کرده چگونه است؟

اکنون ‌میزان آب ذخیره شده در پشت سدهایی که روی هیرمند ایجاد شده به بیشترین میزان ‌در پنج سال  گذشته رسیده است. در واقع آنها به گونه‌ای منابع آب را مدیریت می‌کنند که بخشی از مردم خود افغانستان نیز در تنگنا قرار گرفته‌اند.

سایر منابع تامین کننده حقابه هامون چه شرایطی دارد؟

‌در شمال سیستان نیز سال گذشته از فراه‌رود آب اندکی به ایران می‌رسد. اما آب این رود را نیز به کانال‌های فرعی هدایت کرده‌اند. در واقع برای هامون صابوری‌ نیز آبی رها نشده است. به همین دلیل وسعت کانون‌های گرد و غبار فرامرزی که کشورمان را تهدید می‌کند نیز بیشتری از سال‌های گذشته شده است.‌

شرایط کانون‌های داخلی گرد و غبار منطقه چگونه است؟

‌ تهدید دیگری که در بستر هامون با آن رو به رو هستیم، دستکاری‌هایی است که بدون کارشناسی در منطقه انجام می‌شود و به افزایش‌ کانون‌های گرد و غبار دامن می زند. علاوه بر این چرای دام سنگین و سبک نیز مشکل دیگری است که با آن رو به رو هستیم، زیرا برخی افراد دام‌های سبک و سنگین خود را در تالاب رها می‌کنند و دام‌ها ‌ پوشش‌‌ گیاهی باقیمانده در تالاب را نیز از بین می‌برند و به این شکل به تخریب بیشتر تالاب و افزایش گرد و غبار دامن می‌زنند.

‌پیامدهای اجتماعی تخریب تالاب  چقدر افزایش یافته است؟

‌بیش از ۸۰ درصد معیشت ‌ساکنان اطراف تالاب به هامون وابسته است. به همین دلیل با توجه به شرایط تالاب  صیادی در منطقه از بین رفته است. علاوه بر این دامداری‌ نیز دستخوش آسیب شده است، زیرا حجم ‌علوفه ‌ بشدت کاهش پیدا کرده ‌ و دامداران شرایط بسیار سختی پیدا کرده‌اند. علاوه بر این تخریب تالاب سبب شده گردشگری و صنایع دستی منطقه نیز تحت تاثیر قرار بگیرد.

‌میزان مهاجرت از منطقه چقدر بیشتر شده است؟

مهاجرت بیشتر شده است. اما دستگا‌های متولی باید به این پرسش پاسخ دهند. لازم به یادآوری است که کشاورزی منطقه نیز دچار آسیب شده ، برای نمونه وقتی حقابه تامین می‌شد و کشاورزی رونق داشت همه زمین‌های منطقه مالک حقیقی داشت. اما اکنون شرایط تغییر کرده است.‌

افزایش توفان‌های گرد و غبار در منطقه نیز یکی دیگر از مشکلات اهالی سیستان است.

درست است. در گذشته ساکنان منطقه از بادهای ۱۲۰ روزه آسیب می‌دیدند. اما زمان وزش این بادها اکنون تغییر کرده و به ۱۸۰ روز و بیشتر از آن رسیده است و با توجه به اینکه بستر تالاب خشک شده گرد و غبار هم بیشتر شده است. ‌این بادها در گذشته به تعدیل هوای منطقه کمک می‌کردند، زیرا تالاب دارای آب بود و وزش باد و عبور آن از روی تالاب سبب بهبود شرایط آب و هوا می‌شد. اما اکنون توفان‌های گرد و غبار سبب افزایش بیماری‌های ریوی و  چشمی در بین ساکنان منطقه شده است‌.

 

مهدی آیینی

کاهش ۲۰ درصدی بارش‌ها

رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی با اشاره به اینکه میزان بارش‌های امسال ‌ کشور تاکنون حدود ۲۰ درصد کمتر از شرایط نرمال بوده است، گفت: شرایط در نیمه شرقی کشور ناگوارتر است، برای نمونه میزان بارش‌ها در خراسان رضوی ۱۰۹ میلی‌متر کمتر از شرایط نرمال است.

احد وظیفه در پاسخ به این پرسش که از لحاظ منابع آبی کشور در چه شرایطی وارد فصل تابستان شده‌ایم؟ عنوان کرد:‌ براساس آمارهایی که در این خصوص تهیه شده ‌میانگین بارندگی‌های کشور تاکنون ۱۸۰ میلی‌متر بوده این درحالی است که ‌به طور میانگین باید تاکنون ۲۲۵ میلی‌متر بارش در کشور ثبت می‌شد، بنابراین می‌توان گفت میزان بارش‌ها تاکنون ۴۵ میلی‌متر کمتر از نرمال بوده است و به  عبارت دیگر حدود ۲۰درصد کمتر از شرایط نرمال بارش داشته‌ایم.
وی درباره اینکه آیا همه استان‌های کشور از لحاظ میزان بارش‌ها شرایط یکسانی دارند؟ نیز توضیح داد:‌ همه استان‌های کشور شرایط یکسانی ندارند و در برخی استان‌ها مانند کهگیلویه و بویر احمد، کردستان، ایلام، خوزستان و بوشهر شرایط خوب است و در برخی از این مناطق حتی مقداری بیش از شرایط نرمال بارش دریافت‌ کرده‌ایم.رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی در پاسخ به این پرسش ما مبنی بر اینکه کدام استان‌های کشور شرایط نامناسب‌تری از لحاظ بارش دارند، نیز گفت: در مناطق شرق کشور مانند سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، نیمه جنوبی استان فارس، هرمزگان، کرمان، ‌گیلان، مازندران، گلستان،‌ سمنان، تهران، قزوین، البرز، آذربایجان‌شرقی و ‌آذربایجان غربی بارش‌ها زیر حد نرمال بوده است.وظیفه درباره اینکه کدام استان رکورددار کم بارشی‌ است؟ عنوان کرد: خراسان رضوی رکورددار کم بارشی است. این استان به طور متوسط باید تاکنون ۲۰۵ میلی‌متر بارش دریافت می‌کرد. اما‌  فقط ۹۶ میلی‌متر بارش دریافت کرده است. به عبارت دیگر خراسان رضوی تاکنون ۱۰۹ میلی‌متر کمتر از شرایط نرمال بارش دریافت کرده ‌‌است.

وی ادامه داد: نکته اینجاست که بارش‌ سالانه خراسان‌رضوی نیز حدود ۲۰۸ میلی متر‌ است. به همین دلیل می‌توان گفت این استان تاکنون کمتر از نیمی از بارش‌های خود را دریافت کرده است.

رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی با اشاره به اینکه استان‌های ساحلی شمال کشور نیز شرایط نگران کننده‌ای دارند، افزود: میزان بارش‌ها در گلستان منفی ۳۱ درصد ‌و در‌ گیلان و مازندران نیز حدود منفی ۲۵ درصد زیر نُرم است.

وظیفه یادآور شد: آنچه شرایط را در این استان‌ها ناگوارتر کرده این نکته است، که امسال سومین سالی است که خشکسالی بر این مناطق حاکم است. به همین دلیل برداشت آب از منابع زیرزمینی برای تامین آب شرب، کشاورزی و صنعت افزایش یافته ‌و این رویکرد سبب کاهش کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی شده است.

رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی با اشاره به اینکه جمعیت قابل توجهی نیز در این استان‌ها ساکن شده‌اند، گفت: چنین شرایطی سبب می‌شود که قطعی آب شرب در این استان‌ها دور از انتظار نباشد.

وی درباره شرایط منابع آب کلانشهر تهران نیز عنوان کرد:‌ حدود ۳۰ درصد از مخازن سدهای پنجگانه تهران آب دارد.

وظیفه درباره وضعیت سد دوستی در خراسان رضوی نیز گفت: حجم آب ذخیره شده در مخزن این سد‌ به حدود ۱۰ درصد ظرفیت آن رسیده است.

رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی درباره شرایط در سیستان و بلوچستان نیز بیان کرد: چاه‌ نیمه‌ها نیز حدود ۷ تا ۸ درصد آب دارند و شرایط در شمال این استان از لحاظ منابع آب بحرانی است.

بازگشت به عقب در حوزه محیط زیست  

محیط زیست در لایحه هفتم توسعه فراموش شده است

رئیس دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست علوم و تحقیقات با اشاره به اینکه بی‌توجهی به محیط زیست را در برنامه هفتم توسعه باید بازگشت به عقب دانست، گفت: برخی از مفاد برنامه هفتم توسعه با سیاست‌های ابلاغی مغایرت دارد.

‌ دکتر هادی کیادلیری افزود: ‌در لایحه هفتم توسعه نشانی از توسعه پایدار به چشم نمی‌خورد و متن این لایحه بیشتر در راستای تولید بدون توجه به پایداری سرزمین نوشته شده است‌.

وی درباره پیامدهای این بی‌توجهی نیز گفت:‌ این بی‌توجهی ‌‌سبب می‌شود که تمام فرصت‌ها و مواهب طبیعی در آینده به بلایای طبیعی و تهدید بدل شوند.

رئیس دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست علوم و تحقیقات تاکید کرد: برنامه هفتم توسعه علاوه بر اینکه امنیت غذایی کشور را به خطر می‌اندازد، سبب از دست رفتن استقلال کشور نیز خواهد شد.

دکتر کیادلیری با اشاره به اینکه برخی مفاد لایحه هفتم توسعه با سیاست‌های ابلاغی در حوزه محیط زیست مغایرت دارد، عنوان کرد: برای نمونه در سیاست‌های کلی منابع طبیعی ‌که قبلا ابلاغ شده‌‌، بر مهار عوامل ناپایدار تاکید شده بود. علاوه بر این در بند یازدهم ابلاغیه سیاست‌های کلی برنامه هفتم نیز ‌تحقق سیاست کلی آمایش سرزمین مطرح شده است.

وی ادامه داد: در بند هفتم سیاست‌های کلی محیط زیست ‌نیز ‌به مسائلی مانند تغییرات اقلیمی، مقابله با بیابان‌زایی، گرد و غبار، خشکسالی و شناخت پدیده های نوظهور اشاره شده بود.

رئیس دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست علوم و تحقیقات با اشاره به اینکه برنامه هفتم توسعه نیز باید از چنین سیاست‌هایی پیروی کند، گفت: اما در‌ برنامه ‌ هفتم توسعه به این مسائل ‌توجه نشده است.

دکتر کیادلیری با اشاره به اینکه بخش ‌نهم برنامه ‌ششم توسعه به محیط زیست و منابع طبیعی اختصاص یافته بود، افزود: اما در برنامه هفتم این بخش حذف شده است. به همین دلیل می‌توان گفت ما در حوزه محیط زیست از دنیا و حتی گذشته خودمان نیز عقب افتاده‌ایم.‌

چراغ سبز به نابودی جنگل

وی با بیان اینکه یکی از عوامل نوظهور بحث ‌آتش‌سوزی جنگل و مراتع است، عنوان کرد: آتش سوزی جنگل‌ها و مراتع این روزها ‌شدت گرفته است. هرچند در برنامه ششم توسعه به این مساله پرداخته شده بود. اما به این مهم در برنامه توسعه هفتم‌ اشاره‌ای نشده است‌.

رئیس دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست علوم و تحقیقات ادامه داد: ما در حالی شعار کاشت یک میلیون درخت را مطرح می‌کنیم که بحث غنی‌سازی و توسعه جنگل‌های مخروبه  کشور در برنامه هفتم توسعه دیده نشده است.

‌وی ادامه داد: علاوه بر این به  بحث مقابله با بیابان‌زایی  نیز در برنامه هفتم توسعه هیچ اشاره‌ای نشده‌ این درحالی است که در ‌حدود ۱۶ سال اخیر ‌حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار به وسعت اراضی بیابانی کشور افزوده شده است.

دکتر کیادلیری با اشاره به اینکه بحث تعادل دام و مرتع نیز ‌یکی دیگر از بزرگترین مشکلات کشور ماست، افزود: این مساله نیز در برنامه هفتم مغفول مانده است.‌

رئیس دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست علوم و تحقیقات با بیان اینکه یکی از ارکان‌ پایداری سرزمین تنوع زیستی آن است، بیان کرد: در متن  برنامه هفتم توسعه به این مهم نیز هیچ اشاره‌ای نشده است.

فراهم شدن فرصت برای  جنگل‌خواری

‌وی عنوان کرد: اگر بخواهیم برنامه توسعه هفتم را با سیاست‌هایی که ابلاغ شده است، مقایسه کنیم، باید بگوییم بسیاری از مسائل مغفول مانده است و برخی از مسائل نیز با سیاست‌های ابلاغ شده مغایرت دارد. برای نمونه در برنامه هفتم اجازه برداشت درختان شکست و افتاده در حاشیه جاده‌های جنگلی داده شده است. اما براساس منابع علمی چنین رویکردی اشتباه است.

دکتر کیادلیری ادامه داد: افزون بر این در این لایحه عنوان شده که زارعت چوب در عرصه‌های جنگلی فاقد پوشش انجام شود. اما این رویکرد نیز‌  به لحاظ فنی و تکنیکی کاملا غلط است.

رئیس دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست علوم و تحقیقات در این باره توضیح داد: نباید در عرصه‌های جنگی ‌زراعت چوب انجام داد، زیرا کاشت گونه‌های سریع الرشد در اراضی جنگلی سبب طغیان آفت و بیماری خواهد شد.

وی عنوان کرد: علاوه بر این‌ زراعت چوب از سوی بخش خصوصی و مردمی انجام می‌شود و با توجه به این مساله اگر‌ عرصه‌های جنگلی فاقد پوشش در اختیار بخش خصوصی  قرار گیرد به نوعی زمینه برای ‌جنگل خواری و زمین خواری بیشتر فراهم می‌شود.

دکتر کیادلیری تاکید کرد: در ‌برنامه هفتم توسعه گفته شده که ارزیابی محیط‌زیستی برای طرح‌های توسعه‌ای جدید و بزرگ انجام خواهد شد. با توجه به این رویکرد باید پرسید، آیا طرح‌های کوچک توسعه و طرح‌های قدیمی به ارزیابی محیط زیستی نیاز ندارد؟

مهدی آیینی

سیل‌ توسعه آبخیزداری را برد

آبخیزداری در لایحه هفتم توسعه حذف شده است

مدیر کل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری با اشاره به اینکه در لایحه هفتم توسعه هیچ اشاره‌ای به آبخیزداری نشده است، گفت: این بی‌توجهی پیامدهای ناگواری را برای کشور به همراه خواهد داشت، زیرا آبخیزداری زیر بنای امنیت غذایی، توسعه و اقتصاد کشور است.

‌‌هوشنگ جزی درباره اینکه جدی‌ترین چالشی که آبخیزداری با آن مواجه شده چیست؟ گفت: اولین چالشی که در این خصوص باید برطرف شود، این است که در لایحه برنامه هفتم توسعه هیچ توجهی به آبخیزداری نشده‌ و این در حالی است که آبخیزداری زیربنای توسعه، امنیت غذایی و اقتصاد کشور است.

وی با اشاره به اینکه در برنامه ششم توسعه دولت مکلف به انجام  ۱۰ میلیون هکتار عملیات آبخیزداری شده بود. افزود‌: اما در برنامه‌ هفتم توسعه هیچ تکلیفی برای آبخیزداری در نظر گرفته نشده. این درحالی است که در سیاست‌های ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری به بحث آبخیزداری و آبخوان‌داری در برنامه هفتم توسعه تاکید شده بود.

جزی در پاسخ به این پرسش که چقدر از اهداف برنامه ششم توسعه در حوزه آبخیزداری محقق شده است؟ نیز عنوان کرد: در سال۹۷ تا ۹۹‌ از صندوق توسعه ملی به آبخیزداری کمک شد در نتیجه حدود ۶۰ درصد از اهدف برنامه ششم توسعه محقق شد. اما با توجه به اینکه در‌ لایحه هفتم توسعه هیچ اشاره ای به آبخیزداری نشده مشخص نیست، چگونه قرار است به این مهم اعتبار اختصاص یابد؟

مدیر کل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری با بیان اینکه در لایحه برنامه هفتم توسعه هیچ نامی از منابع طبیعی و محیط زیست هم نیست، عنوان کرد: اثر بخشی عملیات‌های آبخیزداری در کشور کاملا مشهود است. به همین دلیل بسیاری از استانداران، فرمانداران و نمایندگان مجلس از منابع طبیعی می‌خواهند در مناطق تحت مدیریت‌ آنها عملیات آبخیزداری انجام شود.‌

وی با اشاره به اینکه ‌ ۱۳۶ میلیون هکتار از اراضی کشور را منابع طبیعی تشکیل می‌دهد در گفت‌وگو با ما تاکید کرد‌: علاوه بر این حدود ۱۲۵ میلیون هکتار از حوضه‌های آبخیز کشور ‌ به لحاظ فرسایش آبی در شرایط بحرانی قرار دارد. اما در لایحه هفتم توسعه هیچ اشاره‌ای به آبخیزداری نشده است.

مدیر کل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری‌ درباره نیاز کشور به آبخیزداری نیز توضیح داد: ۱۲۵ میلیون هکتار از اراضی کشور ما تحت فرسایش آبی قرار دارد. به عبارت دیگر هر سال به طور میانگین ۱۵٫۴ تن در هکتار خاک کشور شسته می‌شود و به این شکل از ارزش غذایی و زیستی آن  کاهش می‌یابد.

وی با اشاره به اینکه با توجه به تاثیرات تغییر اقلیم جبران خاک از دست رفته در کشور غیر ممکن است، افزود‌: بی‌توجهی به آبخیزداری سبب شده که هر سال حدود ۳۵۰ میلیون متر مکعب خاک پشت سدهای کشور ذخیره ‌‌شود‌‌.

جزی با اشاره به اینکه هزینه زیادی برای احداث سد در کشور انجام می‌شود، گفت: اما هر سال ۱٫۵ برابر ظرفیت سد کرج خاک وارد مخازن سدهای کشور می‌شود.

مهدی آیینی

مرگ یوزها روی دور تند‌   

۱۳یوزپلنگ در ۱۳ سال گذشته در محور میامی-سبزوار کشته شده است

‌امروز یک یوزپلنگ دیگر در محور ترانزیتی میامی-سبزوار کشته شد. هرچند دُم این حیوان بریده شده است. اما به نظر می‌رسد که این یوز به دلیل تصادف با خودروهای عبوری کشته شده باشد. نگران کننده‌تر اینکه با مرگ این یوز آمار مرگ و میر یوزها در ۱۳ ساله گذشته در این محور به ۱۳ یوزپلنگ رسیده است.

‌‌یوزپلنگ‌ها آسان می‌میرند، این را آمار کشته شدن یوزها در محور میامی- سبزوار ثابت می‌کند، زیرا امروز سه شنبه نیز یک یوزپلنگ در اثر تصادف با خودروهای عبوری در این منطقه کشته شد.

‌به این ترتیب می‌توان گفت در ۱۳ سال گذشته به طور میانگین هر سال یک یوزپلنگ در این محور جان خود را از دست داده است.

این آمار زمانی نگران کننده‌تر می‌شود، که بدانید آمار دقیقی از جمعیت یوزپلنگ آسیایی در دست نیست و برخی کارشناسان احتمال می‌دهند که جمعیت این گونه در کشورمان به کمتر از ۳۰ فرد رسیده است.

بهرام‌ علی ظاهری، مدیر کل محیط زیست سمنان درباره یوزپلنگی که امروز کشته شد به ما می‌گوید: این یوزپلنگ در محدوده منطقه‌ای ‌که به چاه قنات معرف است کشته شده است.

آن طور که او توضیح می‌دهد، این یوزپلنگ به دلیل تصادف با خودروهای عبوری در ‌‌ محور ترانزیتی میامی سبزوار جانش را از دست داده است.

مدیر کل محیط زیست سمنان درباره این یوزپلنگ می‌افزاید: به نظر می‌رسد که این یوز کمتر از دوسال داشته و بالغ نشده بوده است. به همین دلیل همکاران ما امشب در اطراف محل حادثه گشت‌زنی می‌کنند تا حادثه مشابهی برای یوز مادر و یا دیگر اعضای خانواده این یوز اتفاق نیفتد.

ظاهری درپاسخ به این پرسش که در چند سال گذشته چند یوزپلنگ در این منطقه به علت تصادف کشته‌ شده‌اند، به ما می‌گوید: از سال ۸۹ تا کنون حدود ۱۳ یوزپلنگ در این منطقه بر اثر تصادف تلف شده‌اند.‌

ظاهری درباره اینکه چرا دم یوزپلنگ بریده شده است، ‌نیز توضیح می‌ دهد:  هنوز مشخص نیست که چطور این اتفاق افتاده است و این احتمال وجود دارد که در اثر تصادف ایجاد شده باشد. اما باید بررسی بیشتری در این خصوص انجام شود.‌

مرگ آسان یوزپلنگ‌ها در محور میامی – سبزوار ثابت می‌کند که وعده‌های مسئولان برای نجات یوزپلنگ آسیایی از خطر انقراض تاکنون از مقام وعده فراتر نرفته است، زیرا فنس‌کشی لازم در اطراف این جاده برای پیشگیری از تصادف یوزپلنگ‌ها انجام نشده است و مسئولان  همواره از انجام این مهم با بهانه‌هایی مانند نبود بودجه شانه خالی کرده‌اند.

علاوه بر این به نظر می‌رسد آنها برای انجام اقدامات کم‌ هزینه تر نیز قدم‌های مناسبی برنداشته‌اند، زیرا دست‌کم با نصب چند دوربین کنترل سرعت می‌توان شرایطی ایجاد کرد که یوزپلنگ‌ها به آسانی قربانی جاده‌هایی نشوند که زیستگاه‌ آنها را تخریب کرده است.‌

مهدی آیینی

بالا