گزارشگران سبز خبر اینجا سبز می‌شود

گزارشی از تلاش فناوران ایرانی برای به‌کارگیری فناوری نانو در تولید فیلترهای هوا و ماسک‌های تنفسی ‌
 

استفاده از نانوالیاف در فیلترها به حدود یک قرن پیش در آمریکا باز می‌گردد. این پوشش که با ساختار بسیار ظریفی کارایی فیلترها را تا چند برابر افزایش می‌دهد، ابتدا در تانک‌های نظامی و پس از آن در فیلترهای نیروگاهی مورد استفاده قرار گرفت. استفاده از پوشش نانوالیاف در فیلترهای هوایی و ماسک‌های تنفسی موجب می‌شود تصفیه هوا با قدرت چند برابر، بدون افزایش ضخامت ماسک و کاهش نفوذپذیری هوا صورت بگیرد. دانش فنی این فناوری که تا چند سال پیش در انحصار آمریکا قرار داشت با همت پژوهشگران ایرانی پیش از بسیاری از کشورهای صاحب‌نام در نانوفناوری در کشور ما بومی‌سازی شده است. در حال حاضر دستگاه‌های تولیدکننده نانوالیاف در مقیاس صنعتی و با کیفیت و کارایی قابل رقابت در بازار جهانی در کشور تولید شده و علاوه بر رفع نیازهای داخلی به کشورهای پیشرفته دنیا مانند کره‌جنوبی، چین و مالزی صادر می‌شود. به عقیده کارشناسان حوزه نانوفناوری این دستگاه‌های صنعتی به زودی وارد بازار کشورهای اروپایی نیز خواهد شد. پیشرفت‌های پژوهشگران ایرانی در تولید نانوالیاف‌ها موجب شکل‌گیری همکاری‌های بین‌المللی ایران برای تعیین استانداردهای جدید جهانی ایزو (ISO) نانوالیاف و همچنین بازنویسی استانداردهای اروپایی برای تولید فیلترهای نانو شده است.

شرکت دانش‌بنیان «فناوران نانو مقیاس» با حمایت ستاد ویژه توسعه فناوری نانو موفق به ساخت دستگاه‌های الکتروریسی برای تولید نانوالیاف با کاربردهای متفاوت صنعتی شده است. این دستگاه با ایجاد میدان الکتریکی ویژه‌ای قادر است از پلیمرهای مختلفی مانند پلی‌آمید و پلی‌آکریلونیتریل، تارهای بسیار نازکی ایجاد کند که با قرارگیری روی کاغذ فیلتر یا تنظیف‌های مورد استفاده در تولید ماسک، شبکه متخلخل بسیار ظریف با خاصیت آلایندگی‌زدایی چند برابری ایجاد کند. اگرچه این شبکه نانوالیافی، کارایی بالایی برای جلوگیری از عبور ذرات آلاینده حتی در ابعاد میکرون دارد، به هیچ عنوان در میزان عبور هوا تاثیر منفی نمی‌گذارد. در حال حاضر در کشور از این دستگاه پیشرفته روز دنیا برای تولید فیلترهای هوایی مختلف و همچنین ماسک‌های تنفسی بهره‌برداری می‌شود.

 شرکت دانش بنیان «بهران فیلتر» با هدف تامین بخشی از نیاز کشور به فیلترهای خودرو با به‌کارگیری جمعی از نخبگان علمی در سال ۷۰ در شهرک صنعتی مشهد آغاز به کار کرد. حوزه فعالیت‌های این شرکت با ورود به عرصه تولید فیلترهای مورد مصرف نیروگاه‌ها در سال ۷۶ گسترده‌تر شد. این مجموعه که اولین شرکت تولیدکننده فیلترهای هوای نانو برای خودرو، نیروگاه‌ها و مراکز گازی کشور است، با کمک تیم علمی خود محصولاتی با کیفیت و کاملا قابل رقابت با محصولات خارجی وارد بازار کرده است. این شرکت در سال ۹۰ به منظور بهبود کیفیت و طول عمر محصولات خود تصمیم گرفت از فناوری نانوالیاف‌ها به عنوان پوشش کاغذهای فیلتر استفاده کند. اما در آن زمان دستگاه تولید نانوالیاف در مقیاس صنعتی در کشور ساخته نشده بود و از طرفی به دلیل اعمال تحریم‌های ناجوانمردانه علیه کشورمان، امکان واردات آن وجود نداشت. در این زمان بود که دانش پژوهشگران داخلی به کمک صنعت آمد و منجر به موفقیت دیگری در حوزه فناوری نانو در کشور شد. ستاد ویژه توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در نقش حلقه اتصالی میان صنعت و پژوهش، نیاز این مجموعه را به شرکت دانش‌بنیان «فناوران نانو مقیاس» که در آن زمان موفق به تولید دستگاه‌های الکتروریسی در مقیاس آزمایشگاهی و پایلوت شده بود، اعلام کرد و دستگاه به سرعت وارد مرحله تحقیق و توسعه (R&D) شد.

محمود فقیهی، قائم مقام و معاون فنی این شرکت دانش بنیان بهران فیلتر در خصوص نحوه همکاری این دو شرکت دانش‌بنیان به خبرنگار ما توضیح می‌دهد: «ما پس از چند جلسه مذاکره و بررسی دستگاه‌های تولیدی این شرکت اقدام به عقد قرارداد برای تولید صنعتی دستگاه کردیم. این دستگاه به سرعت با همکاری هر دو شرکت ساخته و مراحل تحقیق و توسعه  آن انجام شد. تاکنون چهار نسل از این دستگاه ایرانی برای کارخانه ما خریداری شده و اکنون در حال بهره‌برداری است. این دستگاه صنعتی با کیفیت، با قیمتی معادل یک سوم قیمت نمونه خارجی برای مجموعه ما فراهم شد. با کمک این فناوری ایرانی فلیترهای هوای نانو از سال ۹۱ وارد بازار شدند.»

دکتر محمدجواد فروندی، مدیر طراحی نانوالیاف شرکت بهران‌فیلتر در خصوص ساختار این فیلترهای هوا توضیح می‌دهد: «در فیلترهای هوای نانو، دستگاه‌های الکتروریسی از پلیمرهای خاص، الیافی با مقیاس نانو (در ابعاد زیر ۱۰۰ نانومتر) ایجاد می‌کنند. این الیاف سپس به صورت لایه‌ای سطحی، کاغذهای مخصوص فیلتر را پوشش می‌دهد و موجب ایجاد شبکه‌ای متخلخل با منافذ بسیار کوچک‌تری نسبت به منافذ کاغذ فیلتر می‌شود. با این کار می‌توان کاغذی با قطر بسیار کم، با انعطاف‌پذیری و نفوذپذیری مناسب و ساختاری مقاوم‌تر با طول عمر بیشتر تولید کرد که کارایی آن در تصفیه هوا در حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰درصد بیشتر از کاغذهای فیلتر عادی خواهد بود. جنس کاغذ فیلتر و پلیمر مورد استفاده برای تولید نانوالیاف بر اساس کاربرد نهایی فیلتر می‌تواند متفاوت باشد.» فیلترهای نانوی تولید شده در این شرکت دانش‌بنیان برای استفاده خودروها و همچنین فیلترهای هوای نیروگاه‌ها و شرکت‌های گازی مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.

محصولی با استاندارد کیفی بالاتر از نمونه‌های خارجی

از آنجایی که تاسیسات عظیم نیروگاه‌های تولید برق و همچنین شرکت‌های انتقال گاز بسیار گرانبها هستند، کمترین میزان آلودگی یا غبار می‌تواند موجب کاهش عملکرد و طول عمر این دستگاه‌ها شود. به همین دلیل شرکت‌های بزرگ گازی از سال‌ها پیش برای افزایش طول عمر دستگاه‌های خود نسبت به خرید فیلترهای نانو از کشورهای خارجی مانند آمریکا اقدام می‌کردند که واردات آن در بیشتر موارد با مشکلاتی نیز همراه بود. این موضوع در مورد تعداد اندکی از نیروگاه‌ها نیز وجود داشته است.

فقیهی در خصوص میزان استقبال شرکت‌های گازی و نیروگاه‌ها از این محصول داخلی توضیح می‌دهد: «شرکت‌های گازی اگرچه با فیلترهای نانو بیشتر آشنا هستند و مشکلاتی نیز در حال حاضر برای واردات این اقلام به کشور دارند، تاحدی برای اعتماد به این محصول ایرانی تردید دارند. با حمایت‌های ستاد ویژه توسعه فناوری نانو و جلساتی که برای معرفی محصول به صنایع برگزار کردیم، از سال ۹۳ موفق به عقد قرارداد با مجتمع گازی پارس جنوبی شدیم. حتی در زمان قرارداد شرطی ذکر شد که شرکت پارس جنوبی در ابتدا فیلترهای تولیدی شرکت را امتحان کند و در صورت رضایت از کیفیت قرارداد اجرایی شود. به همین منظور نمونه فیلترها را به شرکتی در آلمان برای بررسی استانداردهای کیفی و کمی ارسال کردند و نتایج حاکی از آن بود که این فیلترهای وطنی از نمونه‌های خارجی که از شرکت‌هایی به اسم فیلترهای هوای ساخت آمریکا خریداری می‌شده بسیار مرغوب‌تر است. در حال حاضر این محصول نانو در چند مجموعه انتقال گاز نیز استفاده می‌شود.»

وی در ادامه صحبت‌هایش افزود: «تعداد اندکی از نیروگاه‌های تولید برق نیز پیش از این در توربین‌هایشان از فیلترهای نانو استفاده می‌کردند که در سال‌های اخیر با محدودیت‌هایی برای تامین این فیلترها روبه‌رو شده بودند که موفق به رفع نیاز آنها نیز شدیم. در حال حاضر در کنار جلسات معرفی محصول برای آشنایی بیشتر مدیران با مزایای استفاده از فیلترهای نانو در نیروگاه‌ها، پژوهشگاه نیرو نیز در حال توسعه استانداردهایی برای این فیلترهاست تا در ادامه نیروگاه‌ها را ملزم به استفاده از فیلترهای نانو کند. با این سازوکار تاکنون توانسته‌ایم ۷۰ درصد نیروگاه‌های کشور را به استفاده از فیلترهای نانو به منظور افزایش طول عمر تاسیسات و کاهش واردات قطعات یدکی نیروگاهی به کشور و کاهش هزینه تعمیرات و نگهداری نیروگاه، مجاب کنیم.»

این شرکت دانش‌بنیان در حال حاضر حدود ۷۰ هزار فیلتر در سال برای نیروگاه‌ها و شرکت‌های گازی تولید می‌کند و بر همین اساس تاکنون توانسته از خروج حدود ۱۳ تا ۱۵ میلیون یورو از کشور برای خریداری فیلترهای خارجی جلوگیری کند. این در حالی است که با توجه به ظرفیت‌های کارخانه، افزایش حجم تولید تا ۲۰۰ هزار فیلتر در سال شدنی است.

کیفیت، قربانی قیمت!

قائم مقام و معاون فنی شرکت دانش‌بنیان بهران فیلتر در ادامه با اشاره به مزایای استفاده از فیلترهای نانو در خودروها برای کاهش آسیب‌های فنی و همچنین آلودگی هوا، خاطرنشان کرد: «متاسفانه علی‌رغم همه مزایای فیلترهای هوای نانو و پیگیری‌هایی که برای معرفی آنها به خودروسازان داخلی داشتیم، موفق به عقد قرارداد با شرکت‌های بزرگ خودروسازی کشور نشدیم. زیرا پایین نگه‌داشتن هزینه تمام شده محصول، اولویت اول این شرکت‌هاست و فیلترهای نانو با توجه به فناوری مورد نیاز برای تولید چیزی در حدود ۲۰ درصد گران‌قیمت‌تر از فیلترهای عادی هستند.» وی در ادامه صحبت‌هایش افزود: «این فناوری روز دنیا اگرچه کمی گران‌قیمت‌تر به نظر می‌رسد، اما می‌تواند کمک شایانی به کاهش آلودگی هوا و همچنین افزایش کارایی و طول عمر خودروهای سنگین و سبک کند. در نتیجه صرفه اقتصادی آن در بلندمدت بسیار بیشتر خواهد بود. شاید اعمال سیاست‌گذاری‌های مناسب در کشور بتواند کارخانه‌های بزرگ که سهم زیادی در حمل‌ونقل کشور دارند را نیز به استفاده این فناوری جدید تشویق کند.» میزان تولید فیلترهای نانو برای خودروهای سنگین و سبک در این مجموعه، بیش از سه میلیون قطعه در سال است که صرفا برای مصرف بازار و برخی شرکت‌های خودروسازی کوچک تولید می‌شود.

«نانوالیاف» بخش فراموش شده ماسک‌های وطنی!

شرکت دانش‌بنیان فناوران نانومقیاس پس از موفقیت در تولید دستگاه‌های صنعتی الکتروریسی برای استفاده در صنایع فیلترسازی، تحقیقات خود را به سمت تولید ماسک‌های تنفسی با کمک نانوالیاف‌ها معطوف کرد. این شرکت پس از چند سال تحقیق و بررسی موفق به تولید ماسک‌های تنفسی با پوشش نانوالیاف شد که تا حد چشمگیری مانع از عبور ذرات معلق و آلاینده بدون کاهش میزان عبور هوا از الیاف ماسک شدند.

دکتر رضا فریدی مجیدی، رئیس‌هیئت مدیره شرکت فناوران نانومقیاس درباره ویژگی‌های این ماسک‌های نانو به ما می‌گوید: «ماسک‌های تنفسی استاندارد عادی حدود ۵۰ درصد قدرت جذب ذرات آلاینده را دارد. این درحالی‌است که میزان جذب در ماسک‌های دارای پوشش نانوالیاف بین ۸۰ تا ۹۵ درصد بدون افزایش ضخامت و کاهش عبورپذیری هوا خواهد بود.» فریدی ضمن اظهار تأسف از توقف روند تولید این ماسک‌ها افزود: «ما پس از انجام آزمایش‌های استاندارد برای بررسی کارایی ماسک و عدم سمیت و حساسیت‌زا بودن مواد مورد استفاده در آن، موفق به اخذ مجوز‌های لازم برای تولید و پخش این ماسک‌های تنفسی از سازمان غذا و دارو شدیم. این ماسک‌ها با همکاری یک نهاد دولتی مرتبط حدود سه سال پیش تولید و روانه بازار شد. ولی متاسفانه به دلیل برخی مشکلات اداری روند تولید آنها از یک سال پیش متوقف شده است.»

بدیهی است تولید این ماسک‌های تنفسی می‌تواند نقش مهمی در سلامت جامعه خصوصا در شهرهای بزرگ که با مشکلات آلودگی هوا روبه‌رو هستند، داشته باشد. از طرف دیگر با توجه به تقاضایی که برای چنین محصولی در بازارهای منطقه‌ای وجود دارد، ظرفیت مناسبی برای ارزآوری به کشور خواهد داشت. از همین روست که این شرکت دانش‌بنیان به منظور ورود دوباره به بازار به دنبال جذب سرمایه‌گذار است. اتفاقی که می‌تواند موجب ایجاد شغل برای ده‌ها محقق و کارگر ایرانی شود.

عسل اخویان طهرانی 

حمل و نقل عمومی تهران تق و لق‌تر می‌شود و قبای خاکستری ‌تهران ‌خاکستری تر از گذشته به تن شهر زار می‌زند، چون برخی مدیران همه تلاش خود را به کار می‌گیرند تا آلودگی ‌ از این کلانشهر ‌بار نبندد؛ دیروز خبر رسید که ‌ مدیر ‌شرکت واحد اتوبوسرانی تهران گفته قصد دارند تعدادی اتوبوس دست دوم وارد کنند، چون پول شان به خرید اتوبوس نو نمی‌رسد.‌

هرچند او وعده داد که اتوبوس های دست دوم استاندارد یور۴ خواهند داشت و سن شان از اتوبوس های فعلی تهران کمتر خواهد بود، اما‌ واردات اتوبوس دست دوم برای کلانشهری مانند تهران و مدیران شهری اش که ادعا می‌کنند برای  شهروندان سنگ تمام می گذارند قابل توجیه نیست.

دود این تصمیم‌های خاکستری به چشم تهران و شهروندانش می رود، شهروندانی که همیشه از نحوه هزینه کرد عوارض و مالیاتی که پرداخت می کنند گلایه  دارند. ‌گلایه ای که ریشه هایش به سوء مدیریت بر می‌گردد؛ برای نمونه اوایل شهریور گذشته و در هشتاد و سومین جلسه شورای شهر ‌ ‌حبیب زاده، عضو این شورا از یکی از این اشتباه‌ها پرده برداشت و فاش کرد که بیش از یکسال است که ۵۵ دستگاه اتوبوس برقی برخلاف سالم بودن‌ ‌ در محوطه پایانه اتوبوسرانی خاک می‌خورند.

این فقط یکی از نمونه‌های مدیریت نامناسب دارایی های شهر است که براساس آن باید آب پاکی را ریخت روی دست افرادی که ادعا می‌کنند دغدغه حفظ اموال عمومی دارند. ‌

حمل و نقل عمومی تهران مشکل کم ندارد به نظر می رسد‌ شهردار تازه نفس تهران نیز این مساله را با گوشت و پوست اش حس کرده چون او  این روزها پای ثابت سه شنبه های بدون خودرو است. سه شنبه هایی که به دلیل نبود حمل و نقل  عمومی مناسب تاکنون آن طور که باید راه به جایی نبرده است.

این درحالی است که تهیه اتوبوس برای کلانشهری که به گفته مدیر ‌شرکت واحد اتوبوسرانی اش از سال ۸۹تاکنون رنگ اتوبوس نو به خود ندیده کاری نشدنی نیست، چراکه اگر مدیران اندکی اولویت هایشان را تغییر دهند، هیچ وقت کار به جایی نمی رسد که برخی از شهروندان در جست‌وجوی کاتالیست و لاستیک اجاره ای برای گرفتن معاینه فنی باشند و ‌ عده ای از مدیران‌برای توسعه حمل و نقل عمومی کاسه چه کنم چه کنم به دست بگیرند و واردات اتوبوس‌های تاناکورایی اولویت شان باشد.

‌

مهدی آیینی

روزنامه نگار

صیادان شمال کشور می گویند آلودگی دریا تورهایشان را خالی و زندگی شان را سخت کرده است

صیادان مایوس از سفره پهن خزر، این روزها نگران تر از همیشه هستند. جنب و جوش حاشیه دریا در فصل صید، جای خود را به دغدغه تامین معیشت خانواده داده است. تورهای صیادان پره، امسال اغلب خالی است. آنها بر این باورند که آلودگی دریا یا عواملی که از آن بی‌اطلاع هستند، کفال ماهیان خزر را دچار مرگ دسته جمعی کرده است. به خاطر می‌آورند که در دهه ۷۰ هر صیاد عضو تعاونی پره بیش از یک تن ماهی در فصل صید سهمیه داشت اما حالا حجم صید آنها در طول یک فصل صید به ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم هم نمی‌رسد. به این ترتیب صید برای آنها صرفه ندارد، زیرا هر بار که تور را از آب بیرون می‌کشند، یک یا دو سبد بیشتر ماهی در تورها پیدا نمی‌کنند و این حجم صید، پول سوخت تراکتور به کار گرفته شده برای خارج کردن تور از دریا را هم تامین نمی‌کند، چه برسد به خرج و مخارج سنگین زندگی! اگرچه صیادان معتقدند که آلودگی دریا جمعیت ماهیان را کاهش داده است اما مطالعه دقیقی درباره میزان تاثیر آلودگی این اکوسیستم بر جمعیت ماهیان وجود ندارد. آن طور که متولیان امر و دانشگاهیان اعلام می‌کنند، مجموعه‌ای از عوامل از جمله آلودگی دریا جمعیت ماهیان خزر را کاهش می‌دهد. به اعتقاد آرش جوانشیر دانشیار دانشگاه تهران در تمام دنیا سهم آلودگی در کاهش جمعیت موجودات زنده حدود ۵درصد است اما در ایران به دلیل ورود فاضلاب خام به دریا، سهم آلودگی در کاهش جمعیت هم افزایش می‌یابد. به گفته او استروئیدهای موجود در فاضلاب‌ها ماهیان نر را عقیم می‌کند و یا رسیدگی جنسی آنها را به تعویق می‌اندازد. به این ترتیب نسل ماهیان در خزر، روز به روز کاهش می‌یابد.

اگر در فصل پاییز یکی دو ساعت مانده به غروب به محدوده‌های کوچکی از ساحل خزر که هنوز توسط ویلا، هتل، متل و غیره تصرف نشده، نزدیک شوید، صیادانی را می‌بینید که با کمک گرفتن از تراکتور، در حال کشیدن تور صید پره به بیرون آب هستند. مجموعه تلاش صیادان برای خارج کردن تور از آب، حدود یک ساعتی طول می‌کشد اما به محض آنکه تور از آب خارج می‌شود، آن شور و شوق یکساعته به یاسی عمیق تبدیل می‌شود. صیادانی که در ساحل انزلی با تلاش زیاد تور خود را از آب بیرون کشیده‌اند، چند بطری پلاستیکی و به اندازه یک سبد کوچک ماهی ‌صید کرده‌اند! صیدی به غایت غیر اقتصادی که خرج گازوئیل تراکتورشان را هم تامین نمی‌کند. لبخند روی صورتشان می‌ماسد و حوصله ندارند جواب سئوال‌های حاضران در محل بدهند یا حتی بهای ماهیانی که صید کرده‌اند را اعلام کنند. ماهی‌ها نسبتا کوچک است و سرگروه معتقد است که نمی‌توان آن را به قیمت فروخت.

کاهش ۷۰ درصدی صید

سازمان شیلات ایران در برابر این افت شدید جمعیت ماهیان خزر، همواره سکوت کرده است. از نگاه سازمان شیلات ایران حرف‌های صیادان که از کاهش جمعیت ماهیان خبر می‌دهند، علمی نیست اما این سازمان حتی یک کشتی تحقیقاتی هم ندارد که در خزر مطالعه کند. گویا شیلات با تکیه بر محتویات همان تورهای صیادی، برآوردی از جمعیت ماهیان دارد و بر آن اساس مجوز صید صادر می‌کند! شیلات با برنامه‌های تکثیر مصنوعیش خزر را به آکواریومی تبدیل کرده که دیگر یک سفره پر برکت برای صیادان نیست. دعواهای سیاسی بر سر تقسیم خزر هم صرفا به خاطر منابع نفت و گازش‌ این دریاست و بس! گویا هیچ کس به فکر زیستمندان این پهنه آبی کوچک که از دریای تتیس باقی مانده نیست. احمد ملکی رئیس پیشین، هیات مدیره اتحادیه پره گیلان در گفتگو با ما  از کاهش چشمگیر میزان صید در پاییز امسال خبر می‌دهد.

البته او می‌گوید: میزان صید هر سال را باید در طول فصل صید و یک دوره پیک (اوج) سنجید اما می‌توان گفت که طی سال‌های اخیر حجم صید به میزان ۷۰ درصد کاهش یافته است.

به گفته ملکی سال‌های ۷۱ و ۷۲ که اتحادیه‌های مرتبط با صید پره تشکیل شد، سهم هر صیاد عضو یک تعاونی ۱۰۰ نفره از یک دوره صید در هر سال یک تن و ۲۰۰ کیلوگرم ماهی بود اما در حال حاضر میزان سهم هر نفر در یک فصل صید، به ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم هم نمی‎رسد.

به اعتقاد او جمعیت همه گونه‌های ماهی خزر کاهش یافته است اما کفال ماهیان بنا به دلایلی که به درستی نمی‌داند و احتمال می‌دهد آلودگی بیش از حد دریا یا عوامل دیگر باشد، دچار مرگ و میر دسته جمعی شده‌اند.

رئیس پیشینی هیات مدیره اتحادیه پره گیلان صید دام گستر را عاملی می‌داند که همه چیز حتی بچه ماهیان خاویاری که سازمان شیلات ایران با تکثیر مصنوعی در دریا رها کرده را صید می‌کند و دیگر چیزی برای صیادان پره که در محدوده کوچکی از دریا که شامل دو کیلومتر در عرض و چهار کیلومتر از عمق دریا می‌شود، باقی نمی‌گذارند.

اثر کشنده فاضلاب بر نوزادان ماهی

خزر دریای کوچکی است که مطالعات از آلودگی این پهنه آبی به وسیله فاضلاب‌ها حکایت می‌کنند اما سهم این آلودگی در کاهش جمعیت ماهیان چقدر است؟ آرش جوانشیر دانشیار دانشگاه تهران در گفتگو با ما  عنوان می‌کند: مواد آلاینده خزر بیشتر فلزات سنگین و فاضلاب‌هایی است که از طریق زهکش وارد دریا و رودخانه‌ها می‌شود.

او اضافه می‌کند: زهکش‌های کشاورزی و فاضلاب انسانی و صنعتی که مربوط به شهرهای ساحلی حاشیه دریای خزر است، مستقیم وارد رودخانه و دریا می‌شود. رودخانه‌های سیاه رود، سفید رود، تجن و بابلرود حجم بزرگی از فاضلاب را انتقال می‌دهند و این مسئله در مناطق ساحلی اثرگذار است.

به گفته جوانشیر آلودگی رودخانه‌ها به فاضلاب اثر کشنده و مهلک بر روی نوزادان ماهیانی دارد که در آب شیرین تولید مثل می‌کنند. این آلودگی‌ها جمعیت گونه‌هایی که در رودخانه زاد و ولد می‌کنند را کاهش می‌دهد.

آن طور که او می گوید همیشه مواد شیمیایی عامل آلودگی دریا نیست بلکه گاهی ورود گونه‌های غیر بومی توسط انسان به اکوسیستم دریا سبب می‌شود که تخم ماهیان بومی مورد حمله گونه‌های غیر بومی قرار گیرد.

این دانشیار دانشگاه تهران عنوان می کند: در تمام دنیا تاثیر آلودگی‌ها بر کاهش جمعیت موجوات زنده حدود ۵درصد است اما در ایران این وضعیت شدیدتر است زیرا ما یک کشور عقب مانده هستیم. سیستم تصفیه‌خانه برای حذف آلودگی در محل تولید نداریم و این آلودگی‌ها مستقیما وارد دریا می‌شوند.

او ادامه می‌دهد: موجودات زنده در برابر آلودگی‌ها یک حد تحملی دارند. برای دفع آلودگی معمولا نوعی پروتئین به نام متالوتیونین در بدن ماهی ترشح می‌شود که مقدار آن وابسته به میزان آلودگی جذب شده توسط حیوان، متفاوت است. البته این پروتئین در بدن این آبزی تجمع پیدا می‌کند و نوعی ماده سمی هم برای موجود زنده به حساب می‌آید و طول عمرش را کاهش می‌دهد. اگر میزان این پروتئین در بدن ماهی از حد معینی بگذرد،‌ منجر به مرگ این آبزی می‌شود اما اگر حیوان تلف نشود، رسیدگی جنسی‌اش به تعویق می‌افتد که تداوم نسل ماهی را با مشکل مواجه می‌کند.

جوانشیر در تشریح سخن خود بیان می‌کند: به تعویق افتاد رسیدگی جنسی مسئله رشد جمعیت را کند می‌کند زیرا مثلا اگر یک ماهی باید در بهمن و اسفند رسیدگی جنسی داشته باشد، با تعویق چند ماهه در این مسئله، طی اردیبهشت و خرداد ماه به آمادگی لازم برای تکثیر شدن می‌رسد. در این ماه‌ها دیگر آبی در رودخانه نیست که ماهی بتواند به آنجا برای تخم‌ریزی مهاجرت کند. ضمن آنکه تابستان دما بالا می‌رود و دیگر ماهی نمی‌تواند تولید مثل کند.

به اعتقاد این دانشیار دانشگاه تهران، هورمون‌های جنسی که حاوی مواد استروئیدی است و در فاضلاب‌ها و محیط به وفور یافت می‌شود هم می‌تواند دریا را آلوده کرده و برای رشد جمعیت ماهیان خطر ایجاد کند.

او اضافه می‌کند: مواد استروئیدی در قرص‌های ضد بارداری وجود دارند. در باغبانی هم عموما برای تقویت میوه تلاش می‌شود که یک درخت گل زیادی تولید کند. در واقع استروئیدها ترکیباتی هستند که در فرآیند تولید مثل جنسی همه موجودات زنده وجود دارند. این مواد پس از دفع از بدن از طریق فاضلاب وارد دریا می‌شود و رسیدگی جنسی ماهی‎ها را به تعویق می‌اندازد. به خصوص در حیوانات نر فعالیت جنسی دیر شروع می‌شود و این مسئله سبب می‌شود در زمان مناسب جفتگیری انجام نشود. به عبارت دیگر استروئیدها نرها را عقیم می‌کنند.

به گفته این دانشیار دانشگاه تهران تصفیه خانه‌های فاضلاب مجهز قادرند ترکیبات استروئیدی را از فاضلاب جدا کنند اما در ایران به ویژه در مازندران که او مطالعاتش را در آنجا انجام داده است، تصفیه خانه مجهزی وجود نداشته است.

آلودگی روی جمعیت ماهیان تاثیر دارد

اگرچه تمام کارشناسان بر تاثیر آلودگی بر جمعیت آبزیان اذعان دارند اما گویا مطالعه دقیق و روشنی در این رابطه انجام نشده است. زیرا قربانعلی محمدپور مدیر کل محیط زیست گیلان نیز در گفتگو با ما ضمن تایید اثر آلودگی بر جمعیت آبزیان، از نبود مطالعات و گزارش‌های رسمی درباره اثر آلودگی بر کاهش تنوع زیستی خزر خبر می‌دهد.

او می‌گوید: ما هم از گزارش صیادان مجازی و کارت دار استان گیلان درباره جمعیت آبزیان استفاده می‌کنیم. این گزارش‌ها کاهش صید را نشان می‌دهند که می‌تواند زنگ خطری برای کاهش تنوع زیستی خزر باشد.

محمدپور نبود آلودگی نفتی در خزر را نکته مثبتی برای این اکوسیستم آبی توصیف می‌کند و درباره بحث آلودگی دریا به فاضلاب نیز توضیح می‌دهد: اقدامات زیادی در حوزه انزلی، لنگرود؛ رودسر و حوضه تالش برای جلوگیری از وارد شدن فاضلاب به دریا انجام شده است. همچنین اقداماتی برای بهبود‌ وضعیت رودخانه‌های زرجوب و گوهر رود که می‌تواند تالاب و دریا را آلوده کند، انجام داده‌ایم.به گفته او صرفا آلودگی دریا زمینه افت جمعیت را فراهم نمی‌کند بلکه عدم تامین حق‌آبه لازم برای رودخانه‌ها در فصل تخم‌ریزی ماهیان، منجر به کاهش تنوع آبزیان شده است.

لیلا مرگن

شهردار تهران دیروز رکاب زد، از خیابان‌های غرق در ترافیک گذشت و هوای دودی تهران را عمیق‌تر از گذشته نفس کشید. دیروز اولین سه‌شنبه خبرساز آقای شهردار نبود، هفته گذشته که هنوز حکمش برای کلیدداری پایتخت صادر نشده بود، عکس‌هایی از او منتشر شد که نشان می‌داد سکاندار تازه نفس تهران لحظات نفسگیر اتوبوس و مترو سواری را هم تجربه کرده است.

در دو سه‌شنبه گذشته که مدتی است لقب روز بدون خودرو را یدک می‌کشند، شهردار تهران دست کم نشان داد حواسش به حمل و نقل عمومی تهران هست که زیربار جمعیت چند میلیونی پایتخت به هن‌وهن افتاده وخون به دل شهروندانی می‌کند که می‌خواهند نه‌تنها سه‌شنبه‌ها، بلکه بیشتر روزهایشان روز بدون خودرو باشد.

عکس‌های اتوبوس و دوچرخه‌سواری آقای شهردار خیلی زود در فضای مجازی دست به دست شد، خیلی‌ها نوشتند بهتراست شهردار به جای دوچرخه‌سواری وقت بگذارد و گرهی از حمل و نقل عمومی تهران باز کند، برخی نیز گفتند سخت است اما تلاش می‌کنند این حرکت نمایشی آقای شهردار را باور کنند.

ریزبینی‌ها به این نکات محدود نشد، دیروز برخی ذره‌بین انداختند روی دوچرخه آقای شهردار و گفتند دوچرخه‌ای که پیروز حناچی با آن خیابان‌های شیبدار تهران را رکاب زده وطنی و ساخت کارخانه «آساک» که سال گذشته تعطیل شد نیست، بلکه دوچرخه‌ای برقی با مارک ویوا است؛ که حدود ۹ میلیون تومان می‌ارزد. تا اینجای کار ایرادی به کار آقای شهردار نمی‌توان گرفت که چرا با دوچرخه‌ای چند میلیونی با سه‌شنبه‌های بدون خودرو همراه شده است.

ایراد کار اینجاست که تهران در حال تبدیل شدن به شهر پولدارهاست شهری که برخی دوست دارند فقط گران باشد، حتی اگر حداقل‌هایی مانند آب و هوا را هم برای زندگی نداشته باشد، دوچرخه نه‌چندان ارزان آقای شهردار یادآور همین دغدغه‌هاست که نمی‌توان نادیده‌شان گرفت.

تهران شهر دوستدار دوچرخه نیست، چون شیب خیلی از خیابان‌هایش تند است و تردد با دوچرخه‌های معمولی دشوار. تهران مسیر دوچرخه‌سواری کم دارد و هوای آلوده‌اش نیز برای سلامتی دوچرخه‌سوارها بیش از دیگران شاخ و شانه می‌کشد. شاید دیروز حناچی در مسیرش به این مسائل هم فکر کرده و کیوسک‌های دوچرخه‌ای را هم دیده باشد که مدت‌هاست خاک می‌خورند و یادآور این مساله‌اند که حرکت‌های نمایشی و بدون برنامه محکوم به شکست است. کلانشهر تهران مدت‌هاست که گرفتار پروژه‌های نمایشی شده، تصمیم‌هایی که برای شهروندان آب ندارد، اما برای پیمانکاران سفارش شده نان دارد.

مهدی آیینی

روزنامه‌نگار

تهران بی‌هواست، تهران پرنده ندارد، تهران جای زندگی نیست و… تهران به اینجا رسیده چون تا به حال قربانی ایده و طرح‌های خام شده، طرح‌هایی که نوشته می‌شوند تا برخی مدیران خودی نشان دهند.طرح‌هایی که برای تهران حکم دوربرگردان‌های نامناسبی را دارند که در کوتاه مدت اندکی از بار مشکلاتش می‌کاهند، اما خیلی زود به گره تازه‌ای بدل می‌شوند که باید با دندان بازشان کرد.

طرح ترافیک تازه تهران نمونه‌ای از این طرح هاست، طرحی که سال گذشته به استرس و دغدغه شهروندان دامن زد و با شروع فصل خاکستری تهران ثابت شد باری از روی دوش مشکلات زیست محیطی این کلانشهر برنداشته است. هنوز مشکلات اجرای طرح ترافیک جدید تهران حل نشده که از مدیریت شهری خبر رسیده قرار است سال آینده طرح ترافیک تا مرزهای محدوده طرح زوج و فرد گسترش پیدا کند. این‌که مدیران شهری تهران چطور به این نتیجه رسیده اند که باید طرحی را که هنوز دغدغه بسیاری از شهروندان است، فراگیرتر کنند جای سوال است؛ سوالی که خبرنگار ما برای رسیدن به پاسخ آن سعی کرد با مدیران شهری تماس بگیرد، اما موفق نشد.

به نظر می‌رسد مدیران شهری کاهش ترافیک، کاهش آلودگی هوا و کسب درآمد برای شهر را جزو اهداف این طرح بدانند، اما در شرایط کنونی هیچ کدام از این نکات نمی‌تواند دلیل مناسبی باشد، زیرا طرح جدید نه فقط منجر به کاهش آلودگی هوا و ترافیک نشده بلکه به مشکلات شهروندان برای تردد نیز دامن زده است.

نمونه‌اش گزارشی که دهم آبان گذشته با عنوان معاینه فنی اجاره‌ای در همین صفحه منتشر شد و از این حکایت داشت که بسیاری از شهروندان به‌دلیل مشکلات اقتصادی و افزایش هزینه‌های لوازم یدکی و تعمیرات برای تامین قطعاتی مانند کاتالیست یا حتی لاستیک خودرو با مشکل رو به رو هستند و برای گرفتن معاینه فنی ناچارند این لوازم را اجاره کنند. این رفتار برخی شهروندان قابل توجیه نیست، اما پیامی واضح برای مدیران شهری دارد و آن چیزی نیست جز این‌که آنها تاب فشار بیشتر را ندارند.

یک روز پیش از صدور حکم شهردار تازه نفس تهران، تصاویری از او منتشر شد که نشان می‌داد او در حال استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی است، حمل ونقلی که توسعه اش کلید قفل مشکلات تهران است و اگر به سرانجام برسد می‌توان به ایده‌هایی مانند گسترش محدوده طرح ترافیک مثل بسیاری از کلانشهرهای موفق دنیا فکر کرد، اما این ایده زمانی شدنی است که آقای شهردار و همکارانش نه فقط یک روز در سال بلکه در بیشتر روزهای تقویم، رغبت کنند از حمل و نقل عمومی استفاده کنند.

مهدی آیینی
روزنامه نگار

کرایه کاتالیست و تایر خودرو برای معاینه فنی ۱۶۰ تا ۳۰هزارتومان است

«کاتالیست و لاستیک برای تست معاینه فنی اجاره داده می‌شود.» هر چه به ۱۵ آبان و زمان شروع جریمه خودروهای بدون معاینه فنی نزدیک‌تر می‌شویم، افراد بیشتری به‌دنبال اجاره لوازم یدکی می‌گردند تا با استفاده از آن در آزمون معاینه فنی نمره قبولی بگیرند. این ماجرای تلخی است که با اندکی پرس‌وجو از تعمیرگاه‌های اطراف مراکز معاینه فنی تهران، براحتی می‌توان متوجه‌ آن شد.

وجود یک کاتالیست سالم در مسیر خروجی دود از اگزوز باعث کاهش ذرات آلاینده خودرو می‌شود و اجاره دادن آن فقط برای پاس کردن تست‌های معاینه فنی، یعنی بی‌توجهی محض به آلودگی هوای شهر.

این مساله نشان می‌دهد آلودگی هوا برای برخی مردم کوچک‌ترین اهمیتی ندارد و آنها فقط این موضوع برایشان مهم است که هر طور شده برگه معاینه فنی را دریافت کنند. بخصوص در این روزها، که پلیس راهور و شهرداری تهران برای اجرای فاز دوم طرح کاهش آلودگی هوا جدی هستند. طرحی که بر اساس آن از ۱۵ آبان همه خودروهای فاقد معاینه فنی در هر نقطه از شهر که تردد کنند، جریمه خواهند شد.

برای فهمیدن روش‌های دور زدن آزمون‌های معاینه فنی، به تعمیرگاه‌های اطراف یکی از مراکز معاینه فنی در جنوب غرب تهران سر می‌زنیم. در حاشیه این مرکز، تعمیرگاه‌ها، تعویض روغنی، اگزوزسازی، لاستیک‌فروشی و فروشگاه‌های لوازم یدکی بسیاری دیده می‌شود. سر همه آنها نیز شلوغ است و مکانیک‌های محل سخت مشغول بررسی خودروهایی هستند که به هر دلیل در آزمون‌های معاینه فنی رد شده‌اند، تا هر طور شده عیب‌های این خودروها را رفع و آنها را برای قبول شدن در آزمون‌های معاینه فنی آماده کنند.

کمی که با رانندگان مراجعه‌کننده به این تعمیرگاه‌ها گپ می‌زنیم، متوجه می‌شویم که برای بسیاری از آنها تنها چیزی که اهمیت دارد، فقط گرفتن برگه معاینه فنی است، حتی اگر ایرادهای فنی برطرف نشده باشد و خودروی آنها همچنان هوای شهر را آلوده کند.

البته شرایط نامناسب اقتصادی بسیاری از این رانندگان باعث شده  که آنها چاره‌ای جز فکر کردن به راهکارهای کم‌هزینه برای دور زدن معاینه فنی نداشته باشند. چراکه با بالا کشیدن نرخ دلار در ماه‌های اخیر، هزینه تعمیرات خودرو و تعویض قطعاتی مانند  کاتالیست، لاستیک یا رینگ‌های موتور چند برابر شده و قشرهایی با درآمد پایین‌تر از پس این هزینه‌ها برنمی‌آیند. از طرفی،این دسته از مردم نیز بر اساس مقررات جدید طرح کاهش ناچارند برای خودرویشان معاینه فنی بگیرند. از این‌رو، آنها سعی می‌کنند به جای تعمیر خودروهایشان، راه‌های تقلب در آزمون‌های معاینه فنی را در پیش گیرند؛ راه‌هایی مانند اجاره کاتالیست یا لاستیک و دستکاری در روغن موتور و باد چرخ‌ها.

اجاره کاتالیست

راه‌های دور زدن آزمون معاینه فنی را بعضی از رانندگان به ما نشان می‌دهند. یکی از آنها می‌گوید به جای این که کاتالیست بخرد، آن را از یک اگزوزسازی اجاره کرده است. نشانی  اگزوزسازی را از او می‌گیریم. وقتی از صاحب تعمیرگاه درباره نرخ کاتالیست پژو می‌پرسیم پاسخ می‌دهد: «کاتالیست کددار از یک برند معروف ایرانی دارم به قیمت ۶۲۰ هزار تومان، ولی می‌توانم کاتالیست برندهای متفرقه هم به شما بدهم با قیمت ۳۸۰ تا ۴۲۰ هزار تومان.»

فرقش را که می‌پرسیم توضیح می‌دهد با نصب آن کاتالیست کددار حتما برگه معاینه فنی را می‌گیریم، ولی نمی‌تواند دریافت برگه معاینه فنی با کاتالیست‌های دیگر را ضمانت کند. اما وقتی می‌گوییم فعلا پول خرید کاتالیست را نداریم و درخواست می‌کنیم راهی به ما نشان دهد تا موقتا خودرویمان تست‌های معاینه فنی را بگذراند، می‌گوید می‌تواند کاتالیست را اجاره هم بدهد، البته به گفته خودش کاتالیستی که اجاره می‌دهد فرانسوی است و برای این کار ۱۶۰ هزار تومان می‌گیرد. با این حال، تضمین می‌کند که با نصب این کاتالیست حتما معاینه فنی می‌گیریم.البته شرط او برای اجاره کاتالیست این است که به اندازه قیمت آن پول گرو بگذاریم.

چند متر آن طرف‌تر، اگزوزسازی دیگری را می‌بینیم، از او قیمت کاتالیست سمند را می‌پرسیم. پاسخ می‌دهد: «کاتالیست شرکتی بارکددار دارم ۶۵۰ هزار تومان. کاتالیست برند متفرقه هم هست ۴۸۰ هزار تومان. البته کاتالیست دست دوم سالم هم دارم ۳۳۰ هزار تومان.»

به این تعمیرکار نیز می‌گوییم فعلا آن‌قدر پول نداریم و از نظر او چاره کار چیست. او هم می‌گوید کاتالیست را اجاره می‌دهد با قیمت ۱۶۰ هزار تومان. شرط این مغازه‌دار نیز گرو گذاشتن پول کامل است.

سراغ اگزوزساز دیگری می‌رویم. از او نیز درباره اجاره کاتالیست سؤال می‌کنیم و متوجه می‌شویم که او هم کاتالیست اجاره می‌دهد؛ برای پراید ۸۰ هزار تومان و برای پژو ۱۲۰ هزار تومان. البته او می‌گوید می‌توانیم به جای پول، کارت ماشین یا بیمه‌نامه را هم به امانت بگذاریم.

همان مسیر را ادامه می‌دهیم و برایمان مشخص می‌شود که تقریبا همه اگزوزسازی‌های اینجا کاتالیست را اجاره هم می‌دهند.

پیچاندن معاینه فنی با چرخ‌های اجاره‌ای

اما کاتالیست تنها قطعه‌ای نیست که برای قبولی در آزمون‌های معاینه فنی اجاره داده می‌شود. این روزها بسیاری از مردم که پول خرید لاستیک خودرو را ندارند،برای گرفتن معاینه فنی، لاستیک را نیز اجاره می‌کنند. این اتفاق را هم می‌توان به وضوح در این محل مشاهده کرد.

برای فهمیدن این موضوع نیز به عنوان مشتری به یکی از لاستیک‌فروشی‌های بزرگ محل می‌رویم و از او قیمت لاستیک پراید را می‌پرسیم: نرخ یک جفت لاستیک ایرانی پراید را بین ۲۸۰ تا ۳۲۰ هزار تومان اعلام می‌کند. البته می‌گوید تا چند هفته پیش لاستیک سهمیه‌ای ایرانی هم داشته که قیمتش نصف این مبلغ بود، ولی فعلا تمام کرده است.

وقتی این نرخ‌ها را می‌شنویم، از او می‌خواهیم به جای فروش، به ما لاستیک اجاره دهد تا موقتا کار ما راه بیفتد. در پاسخ می‌گوید: «الان ندارم، ولی بخواهی می‌توانم برایت دو جفت لاستیک اجاره‌ای بیندازم. فردا بیا به من سر بزن ببینم لاستیکی گیرم می‌آید که بهت اجاره بدهم یا نه.»

زمانی هم که نرخ اجاره لاستیک را از او می‌پرسیم، می‌گوید تا چند روز قبل هر لاستیک را ۳۵ هزار تومان اجاره می‌داد، اما چون این قیمت به خود جنسی که اجاره می‌دهد بستگی دارد، تا لاستیک جدیدی برای اجاره پیدا نکرده، نمی‌تواند نرخ مشخصی تعیین کند.

در این محل، لاستیک‌فروشی هم مانند اگزوزسازی زیاد پیدا می‌شود. به بیشتر آنها سر می‌زنیم. بعضی لاستیک اجاره می‌دهند و برخی این کار را نمی‌کنند. آنهایی که اجاره می‌دهند، نرخ اجاره لاستیک را بین ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان تعیین می‌کنند و آن دسته که اجاره نمی‌دهند، ما را از خطرات لاستیک‌های کهنه می‌ترسانند و تاکید می‌کنند این که لاستیک نو نصب کنیم به نفع خود ماست. زمانی هم که از مشکل گران بودن لاستیک با این دسته از مغازه‌دارها صحبت می‌کنیم، آنها ما را راهنمایی می‌کنند که به راسته لاستیک‌فروشی‌های میدان شوش برویم و از آنها سراغ لاستیک‌های سهمیه‌ای را بگیریم. به این مغازه‌دارهادر این صورت برای دو جفت لاستیک حداکثر باید ۴۵۰ هزار تومان بپردازیم.

کلک‌های دودی

اجاره کاتالیست و لاستیک، تنها راهکارهایی نیست که این روزها بعضی از مردم برای تقلب در آزمون‌های معاینه فنی انجام می‌دهند. یکی از رانندگان می‌گوید همیشه برای این که عیب‌های کمک فنر و جلوبندی‌اش مشخص نشود، قبل از مراجعه به مرکز معاینه فنی، مقداری از باد لاستیک‌هایش را کم می‌کند.

شخص دیگری نیز راهنمایی می‌کند که  برای کم شدن آثار دودزایی خودرو هنگام تست معاینه فنی، می‌توان یک لیتر از روغن موتور را خالی کرد. یکی از تعمیرکارهای این محل نیز حرفش را تایید می‌کند و می‌گوید اسپری مخصوصی دارد که با قاطی کردن آن با روغن موتور، می‌توان از مشخص شدن دود آبی در آزمون معاینه فنی جلوگیری کرد. جالب اینجاست که او برای این کار فقط ۱۲ هزار تومان نرخ می‌گذارد، در حالی که اگر شخصی بخواهد موتور خودروی خود را طوری تعمیرکند که دیگر دودزایی نداشته باشد، باید بین ۵۰۰ هزار تا دو میلیون تومان هزینه کند.

اینها فقط بعضی از کلک‌هایی است که برخی افراد برای دور زدن معاینه فنی بلد هستند و زمانی که با رانندگان حرفه‌ای‌تر صحبت می‌کنیم، می‌گویند کلک‌های دیگری نیز برای مشخص نشدن دودزایی یا ایرادهای فنی خودروهایشان در چنته دارند.

این موضوع نشان می‌دهد مجبور کردن مردم به گرفتن معاینه فنی، تاثیر بسزایی در کاهش آلودگی هوا ندارد، چراکه اکنون آن چیزی که برای بسیاری از مردم اهمیت دارد، فقط دریافت یک برگه و فرار از جریمه پلیس است، نه برطرف کردن عیب‌های خودرو.

بنابراین بهتر است شهرداری، سازمان حفاظت محیط‌زیست و پلیس راهور به فکر راهکارهای عملی‌تری برای خداحافظی با آلودگی هوای پایتخت باشند. راهکارهایی مثل پایین آوردن قیمت قطعات گران‌قیمتی مانند کاتالیست، کنترل بازار تعمیرکارها و کاهش قیمت تعمیرات اساسی موتور خودرو، بهبود کیفیت سوخت، نوسازی ناوگان فرسوده حمل‌ونقل، جمع کردن کارخانجات نزدیک تهران یا بسیاری از راهکارهای دیگر. به هر حال، مشخص است که گرفتن عوارض روی خودروها یا اجبار مردم برای دریافت برگه‌های معاینه فنی، جز هزینه‌تراشی برای شهروندان فایده دیگری ندارد.

محمد حسین خودکار

روزجهانی بدون خودرو بهانه خوبی است برای یادآوری اینکه توسعه حمل و نقل عمومی برای دولت‌ها هیچ وقت ازمقام شعار فراتر نمی‌رود

   بیش از چهار دهه است که آلـــودگی‌هــــــوا پــــــای ثابـــــــت فصــــل پاییــــز و زمســــــــــتان کلانشهرهاست. سال‌ها آمدند و رفتند، دولت‌ها عوض شدند، شهرداران جدید منصوب شدند اما به جای آن‌که با توسعه حمل ونقل عمومی معضل آلودگی‌ها حل شود، با افزایش تعداد خودروهای تک سرنشین و فرسوده در سراسر کشور، به فهرست آلوده‌ترین شهرهای ایران، نام هفت شهر دیگر اضافه شد. حالا هشت شهر کشور در پاییز و زمستان، درست زمانی که سیستم گرمایشی منازل شروع به کار می‌کنند، جایی برای نفس کشیدن ندارند و برخی روزها برای جمعیت آسیب‌پذیر یعنی بچه‌ها و کهنسالان و همچنین بیماران قلبی و عروقی، به روزهای تعطیلی اجباری تبدیل می‌شود.